Ernest et Célestine: Vrienden voor het leven

Als u er geen hebt, ga dan kinderen lenen bij vrienden, buren of verre nichten. 'Ernest et Célestine' is een te mooie, verfijnde en bemoedigende animatiefilm om exclusief over te laten aan kleine kinderen en hun ouders. Een gesprek met de makers van dit juweeltje: de jonge Fransman Benjamin Renner en Stéphane Aubier & Vincent Patar, bekend van het knettergekke 'Panique au village'.

Ernest et Célestine, Brammert en Tissie in de Nederlandse uitgave van Casterman, zijn een creatie van de Brusselse illustratrice Gabrielle Vincent (1929-2000).

Van een adaptatie van haar geliefde kinderboeken wou ze destijds niet weten. Wat een geluk dat de Franse producent Didier Brunner (Kirikou, Les triplettes de Belleville, Brendan and the secret of Kells) zich daar niets van aangetrokken heeft. Hij vroeg de ervaren Franse schrijver Daniel Pennac om een scenario en vond een jong Frans talent dat de levendige, spontane, zachte aquareltekeningen van Vincent kon omzetten in prachtige animatie.

"Ik was niet vertrouwd met haar werk maar raakte snel verslingerd aan haar spontane schetsen," zegt Benjamin Renner. "Haar neef liet me al haar schilderijen zien. Ik zag de film als een deur die uitgeeft op haar unieke wereld. Maar je kunt niet zomaar het grafisme van een boek kopiëren. Zoeken naar een respectvolle en haalbare vertaling in animatie was een grote uitdaging. Ik droomde van een artisanale film, een film die aanvoelt als papier, alsof er met waterverf gewerkt was."

Brunner, in de wolken met twee miniscènes, vroeg Renner om de lange animatiefilm onder zijn hoede te nemen. "Ben je wel goed bij je hoofd?" riposteerde Renner. "Ik was nog geen jaar afgestudeerd. Ik wist helemaal niet hoe je zo'n project in goede banen leidt. Ik wou zo'n mooi project niet kelderen door een gebrek aan ervaring of door een verkeerde keuze te maken. Eén technisch verkeerde keuze kan verregaande financiële gevolgen hebben. Daarom vroeg ik versterking."

Afstand nemen van de ernst
Via de Brusselse coproducent Vincent Tavier (C'est arrivé près de chez vous) kwam men terecht bij Stéphane Aubier en Vincent Patar, het duo achter het geinige Panique au village. "Mij leek dat géén goed idee," bekent Renner. "De eerste ontmoeting was vrij raar. We zijn alle drie nogal verlegen. Het plan was om uit te testen of we konden samenwerken. Bleek dat we elkaar perfect aanvulden."

Ook langs de andere kant was er argwaan. "We waren eventjes bang dat Ernest et Célestine een te braaf, te lieflijk project voor ons was," zegt Aubier. Patar vervolgt. "Toen wij aan boord kwamen waren er al een scenario, de eerste tekeningen én proefopnames. Alles was van een hoog niveau. Tegen zo'n superproject zeg je niet nee. Panique au village zat er zogoed als op. Het was voor ons een uitgelezen kans om eens van register te veranderen. Artistiek en als auteur staat Benjamin Renner stevig in zijn schoenen. Maar zo'n grootproject torste hij liever niet alleen."

Waaruit precies bestond dan de bijdrage van de tekenaars van Pic Pic et André? "We hebben het terrein geëffend. We hebben Benjamin vooral aangemoedigd om afstand te nemen van de ernst van het project. De boeken van Gabrielle Vincent zijn poëtisch, maar niet meteen grappig. Hij zat vast, hield zich uit ontzag voor Gabrielle Vincent en voor Daniel Pennac te veel in," weet Patar. "We hebben ons voornamelijk ontfermd over de mise-en-scène en de !: de vertaling van het scenario in beelden. We waren minder geremd en zorgden voor meer humor. Benjamin pikte dat enorm snel op. Daarna kon hij aan de slag met de animatoren."

Computeraquarel
Patar en Aubier zitten er niet mee dat Vincent zich twintig jaar geleden verzette tegen een adaptatie van Ernest et Célestine. Aubier: "De tijden zijn veranderd. Gabrielle Vincent verzette zich tegen een adaptatie omdat ze niet inzag hoe de toenmalige technieken haar werk eer konden aandoen. De proefopnames die aandringende studio's uit Japan en Amerika haar voorlegden, leken meer op Winnie the Pooh dan op Ernest et Célestine."

"Ze zou zelfs de deur hebben dichtgeslagen voor de neus van Walt Disney," vult Patar aan. "Animatie kende de voorbije jaren een enorme technologische evolutie. Ernest et Célestine is op graphic tablets getekend. Op de traditionele manier (celanimatie) hadden we er niet aan moeten beginnen."

Aubier: "Met veel geld, geduld en goede wil zou het destijds misschien nog wel mogelijk zijn geweest om de stijl van Gabrielle Vincent te imiteren. Maar kleuren zou men nooit goed hebben gekregen. Opdat waterverf de beweging van het personage volgt, is speciale software nodig. Met het Luikse bedrijf Digital Graphics werd een programma ontwikkeld dat toeliet om met aquarelkleuren te werken."

Weg met conventies
Stilistisch is Ernest et Célestine een pareltje, maar het blijft niet bij lieflijke, vertederende animatie. Het verhaal is een meerwaarde. "Dat is de verdienste van Daniel Pennac, een geliefde Franse schrijver," beweert Renner. "Hij heeft Vincent nooit ontmoet, maar correspondeerde er tien jaar lang mee. Hij kende dus haar gevoeligheden: de warmte van vriendschap, een eigen wereld creëren door af te stappen van conventies. Tegelijk schrok Pennac er niet voor terug om zijn stempel op het verhaal te drukken. Zeker in het begin is de wereld in de film een stuk somberder en harder dan in de boeken. Ernest en Célestine zijn sterke persoonlijkheden die buiten de lijntjes kleuren. Hoewel ze tot twee verschillende werelden behoren die elkaar niet kunnen luchten, kunnen ze het goed met elkaar vinden. Samen ontwerpen ze stap voor stap een wereld die al een stuk dichter bij de idyllische wereld van Gabrielle Vincent staat. De film is dus eerder een hommage dan een adaptatie."

Aan dat verhaal voegden Patar en Aubier humor en zwierigheid toe. "Pennac had kunnen lachen met Panique au village en was blij met de grapjes en details die we aan zijn scenario hebben toegevoegd," zegt Aubier. "De producenten herinnerden er ons voortdurend aan dat we voor kinderen van vier tot acht werkten," zegt Patar. "Maar we vonden dat ook volwassenen zich moeten kunnen amuseren. We veroorloofden ons dan ook grappen à la Tom and Jerry of slapstick. Referenties waren de burleske, stille films: die spreken groot en klein aan en doen iedereen lachen. Het beeld vertelt het verhaal."

In de zalen vanaf 19 december 2012