Regisseur Paul Dano: 'Uitdagende personages genoeg'

Being Flynn, Ruby Sparks, Looper en nu For Ellen: voor de vierde keer op vier maanden tijd duikt Paul Dano in de bioscoop op. De zwijgende puber uit 'Little Miss Sunshine' die milkshake dronk met Daniel Day-Lewis in 'There will be blood' is helemaal ontbolsterd als acteur. “Acteren is tegelijkertijd genieten en afzien.”

God is overal maar Paul Dano doet ook zijn best. In september zagen we hem eerst in Being Flynn een getroebleerde jongeman spelen die zich doodschaamt voor een nare Robert De Niro en daarna een schrijver die een echte relatie heeft met zijn verzonnen droomvrouw in Ruby Sparks. Tegenspeelster en de scenariste van de originele romantische komedie was zijn vriendin Zoë Kazan.

Enkele weken geleden zagen we Dano aan de zijde van Joseph Gordon-Levitt en Bruce Willis in de uitstekende sf-film Looper. Deze week komt daar nog For Ellen bij, een naar Five easy pieces verwijzende indiedrama. Filmliefhebbers kennen regisseuse So Yong Kim van het sterke Treeless mountain. Dano kruipt in de huid van Joby Taylor, een verzopen rockster die niet het succes heeft waar hij van droomde. De afronding van zijn scheiding dwingt hem om na te denken over zijn relatie met Ellen, de zesjarige dochter waar hij nooit naar omkeek.

Da's vier op een rij. U hebt gewonnen.
Paul Dano: Komen die vier films bij jullie in één seizoen uit? Arm België. Het was de voorbije maanden erg druk maar dit slaat alles. Het toeval heeft er ook de hand in. For Ellen heb ik twee jaar geleden opgenomen maar komt nu pas uit. Soms komen films snel uit, soms niet. In Amerika kwam Being Flynn in maart al uit.

U bent doorgebroken.
Dano: Ik heb in een paar films gespeeld die in de smaak vielen. Hopelijk volgen er nog een paar. Ik heb het gevoel dat ik nog maar aan het begin van mijn carrière sta. Ik heb nog veel te leren, te verkennen en te doen. Er zijn nog zoveel films te maken, zoveel stemmen uit te proberen. Ik vraag me elke keer opnieuw af of ik de rol wel zal aankunnen. Acteren is tegelijkertijd genieten en afzien. Dat het een continue leerproces is, vind ik misschien wel het fijnste aspect aan acteren.

Begin? U draait nu toch al een tijdje mee. Stond u als kind al niet al op de planken?
Dano: Eerlijk gezegd was dat gemeenschapstheater in New York meer een activiteit zoals voetbal of basketbal. Ik deed dat wel graag maar ultra-ambitieus was ik niet.

Zowel bij Ruby Sparks als bij For Ellen trok u mee aan de kar. Schuilt er producent in u?
Dano: Ik denk het niet. Zoe (Kazan) had het scenario van Ruby Sparks voor een mooie som kunnen verkopen. Alleen zagen we haar idee toch liever uitmonden in het soort van romantische komedie die ook ons enthousiasme opwekt. Dus namen we het heft zelf in handen. We stuurden het scenario rond en probeerden zo nauw mogelijk betrokken te blijven. We wouden niet per se onze eisen stellen, we wouden een film waar iedereen kon achter staan zonder teveel comprissen te sluiten. Soms hing ik inderdaad lang aan telefoon om andere reden dan het acteerwerk.

Ook bij For Ellen was ik in een vroeg stadium betrokken. Ik zie mezelf eerder als een creatieve producer. Ik hielp door met andere acteurs te gaan praten of door een klankbord te zijn voor de regisseur. Ik geniet daar wel van. Hoe meer je in een film investeert, hoe meer je om de film geeft. Hoe meer je om een project geeft, hoe leuker.

Maar die extra betrokkenheid hoeft niet. Even goede vrienden als ik alleen maar een personage moet gestalte geven. Tijdens de opnames ben ik hoe dan ook uitsluitend met het personage bezig. Dan moet je me niet vragen om ander werk te doen.

In Being Flynn wordt u geconfronteerd met een problematische vader, in For Ellen bent u hem zelf. Leuke double bill.
Dano: Toch zijn de personages tegengestelden. Flynn maakt bad shit mee maar kiest er voor om beter te worden. De echte Nick Flynn raakte van zijn verslaving af, ging naar school en slaagde in het onmogelijke: succes hebben als dichter. Joby uit For Ellen daarentegen is een zelfzuchtige narcist. Al dat zuipen en neuken is een manier om de problemen voor zich uit te schuiven. De ontmoeting met dat klein meisje verplicht hem om in de tegenwoordige tijd te leven en zich voor het eerst in lang open te stellen. Het is bijna een maagdelijke ervaring. Het is bijna coming of age. Ik was ontroerd door het script, vond het einde erg sterk en zag het personage meteen helemaal voor me. Het is een goed teken als je verbeelding begint te werken zonder dat je er om vraagt.

Beide personages staan voor moeilijke keuzes die hun toekomst kunnen bepalen. Welke cruciale keuzes heeft u zelf al gemaakt?
Dano: Moeilijke keuzes moet je constant maken. Een vroege, belangrijke keuze was mezelf de tijd gunnen om uit te zoeken wat voor acteur ik wil zijn. In wat voor films wil ik spelen? Wat betekent dit werk voor me? Wat haal ik er uit? Wat stop ik er in? Daar ben je niet in een wip en een gauw uit.

Na high school ging ik naar de unief en duwde acteren even weg om te achterhalen of dat écht was wat ik wou doen. Bleek van wel.

Wanneer beseft u dat een bestaan als acteur effectief tot de mogelijkheden behoorde?
Dano: Toen me tijdens de opnames van The girl next door een rol in The ballad of Jack and Rose aangeboden werd. Ik vond het te gek om met al die grote acteurs (Daniel Day-Lewis, Katherine Keener, nr) te mogen spelen. Maar ik was vooral blij met de kans om eens iemand te spelen die helemaal niet op me lijkt. Dat was de eerste keer. Ik weet nog dat ik gedacht heb: "en nu ben ik acteur." Zolang je jezelf speelt of iets dat er op lijkt, weet je het niet echt. Dat was een beslissend moment.

Indiefilm, prestigeproject, romantische komedie, blockbuster. Je lijkt overal van te willen proeven.
Dano: Je moet ook aan je carrière denken. Ik zeg niet automatisch nee tegen grote films. Proberen om het publiek te entertainen is een ingesteldheid die ik waardeer. Iemand als Jon Favreau (Dano speelde in Cowboys and aliens, red.) gééft om zijn publiek. Iron man en Elf waren in hun genre goeie films. Knight and day werd me voorgesteld tijdens de opnames van Meek's cutoff (door vrouwen gedomineerde, prachtige maar trage western, red.) midden in de woestijn. Onbewust zal wel meegespeeld hebben dat ik daarna toe was aan iets helemaal anders. Met Tom Cruise spelen, leek me wel cool. Maar zelfs in dit geval was de regisseur doorslaggevend. James Mangold heeft talent. 3:10 to Yuma was een goede film.

Het kan niet altijd There will be blood zijn.
Dano: Zo is dat. Er dient zich niet elke vijf jaar een film als There will be blood aan. Daarop wachten is geen optie. Uitdagende personages zijn er genoeg. Ik kies op basis van het script en de regisseur.

Zegt de twintiger die al tegenover Robert De Niro, Bruce Willis, Tom Cruise, Daniel Day-Lewis, Brad Pitt en Michael Fassbender stond.
Dano: Natuurlijk maakt het wel uit met wie je speelt. Natuurlijk is het een opwindend vooruitzicht om met mannen van dat kaliber te werken. Maar dat komt pas op de derde plaats. Stel dat Twelve year's a slave (een film met Brad Pitt en Michael Fassbender, red.) uitsluitend met onbekende acteurs bevolkt was, dan nog zou ik meegedaan hebben. Het blijft een film van Steve McQueen, het blijft bijzonder intens, uitdagend, aangrijpend materiaal. Dat zou tussen haakjes wel eens een erg goede film kunnen worden.