Is het nachtleven gelouterd na het verplichte surplacen? We vroegen het aan dj's Yooth en Blck Mamba, die elk een avond cureren op het Listen Festival, de Brusselse hoogmis voor elektronische muziek en aanverwanten. “Safe is een utopie, laten we het op 'safer' houden.”
Alex Sourbis over Night Signals
Onder de banier ‘What kind of nightlife do we want for the future?’ legt het Listen-festival zich toe op enkele hot topics uit het nachtleven. Dat doet het met debatten, workshops, talks en denksessies die gebundeld zijn onder de naam Night Signals, een vierdaags dagprogramma dat ontsproot aan de hoofden van Listen-organisatoren Lorenzo Serra en Dirk De Ruyck en dat in goede banen wordt geleid door Alex Sourbis. De thema’s die onder meer door organisaties als Plan Sacha, Modus Vivendi, BAD, Exaequo en VI.BE worden aangekaart, zijn uiteenlopend, van grensoverschrijdend gedrag over veiligheid en diversiteit tot auteursrechten, drugs- en alcoholgebruik en het nachtleven als cultureel erfgoed.
“De voorbije twee jaar heeft onze sector zich veel vragen gesteld,” vertelt Alex Sourbis. “Maar nu we opnieuw open zijn, zijn we blijkbaar alweer vergeten waar we zo lang over hebben nagedacht. Het is een debat dat we elk jaar opnieuw zullen moeten voeren. De discussie is geopend, maar het grootste werk moet nog geleverd worden.” Dankzij de pandemie heeft de sector eindelijk de koppen bij elkaar gestoken en zich verenigd in de Brussel By Night Federation, het nachtleven heeft zichzelf heeft een stem gegeven. Nu moet daar nog mee gesproken worden. Met Night Signals wil Sourbis vooral veel praktische tools aanreiken om een safer, inclusiever nachtleven te organiseren én te beleven.
De grootste uitdaging? “Er zijn er wel wat. Maar ik denk dat je het nachtleven vooral niet los mag zien van de maatschappij. Het is er niet minder of meer gevaarlijk dan in het gewone leven. Dezelfde problemen als die in onze maatschappij hebben we ook in het nachtleven, alleen hebben we daar minder informatie over. Daar willen we met Night Signals verandering in brengen. ‘Balance ton bar’, bijvoorbeeld, heeft ons hard geraakt, maar nu is het zaak om daar niet alleen verontwaardigd over te zijn, maar er ook concreet iets aan te doen.”
Diversiteit blijft een delicate oefening, ook in het nachtleven. Slechts een derde op de affiche van Listen is niet man. “Ook dat is een weerspiegeling van de maatschappij, helaas. Het nachtleven is geen bubbel. Daarom is het belangrijk om discriminatie en ongelijkheid overal te bestrijden. Pas dan gaat het lukken. Een evenwichtige line-up opzetten, is een goed signaal, maar dat gaat de kern van de zaak niet veranderen.”
De pandemie heeft de sector doen inzien dat hij niet langer vooruit kan als culturele speler zonder positie in te nemen, besluit Sourbis. “Voor de pandemie was het oké om gewoon entertainment te zijn. Die tijd is voorbij, we moeten leren uit onze fouten en ons proberen te verbeteren.” Maar er zijn zeker lichtpunten, zegt hij. “Uit workshops over omgaan met drugs en alcohol die we de voorbije zomer deden tijdens open airs hebben we geleerd dat jongeren heel geïnteresseerd zijn. De nieuwe generatie is echt begaan met een gezonder nachtleven.”
Night Signals
31/3 > 3/4, iMal, www.listenfestival.be
Sinds 18 februari weten we weer wat het is om onze booty te shaken en onze pelvis uit de haak te swingen, te dansen en te sjansen op de verslavende beats van onze favoriete dj's. Vanaf dan had de horeca geen sluitingsuur meer en mochten nachtclubs en danscafés opnieuw open na een impasse van nagenoeg twee jaar – de gesmoorde euforie na de kortstondige doorstart in oktober niet te na gesproken. Drie weken geleden switchte de coronabarometer zelfs op code geel, sindsdien zijn de maatregelen zo goed als opgeheven, ook al zitten we weer te surfen op een (mini)golf. It's all yellow, beste nachtraven, het nachtleven draait weer als tevoren, hoezee!
Of toch niet? Het is een vraag waar het Listen Festival, de bontgekleurde viering van elektronische muziek en dance die na een paar afgezegde edities eindelijk weer de stad mag vullen met beats and bleeps, zich over buigt in Night Signals, een dagprogramma gevuld met debatten, workshops en talks over de toekomst van het nachtleven (zie inzet). Het is ook een vraag die we voorleggen aan dj's Ingmar Doumen alias Yooth en Noonah Eze alias Blck Mamba, die beiden een avond cureren tijdens het festival. De eerste kan je kennen van het nightlifecollectief Brikabrak en de bijbehorende radioshow op BRUZZ. De tweede heeft haar eigen avondprogramma op StuBru en zet party's op onder de noemer Mo Mamba.
Het is goed om eens stil te staan, alleen heeft die periode zo lang geduurd dat je als creatieve persoon volledig uit je schwung raakte
“De overgang was niet zwart-wit,” blikt Ingmar Doumen terug op de voorbije weken, nu hij weer geregeld achter de draaitafels plaatsneemt. “Voor mij persoonlijk was het alvast geen gigantische 'release'. Begrijp me niet verkeerd, ik vond het super om weer voor een paar honderd man te kunnen draaien en hen uit de bol zien te gaan, zoals vorige week nog in de Beursschouwburg. Maar ik heb ook beseft hoe fragiel onze sector is, en hoe snel alles weer in duigen kan liggen. Alleen heb ik geen zin om me weer slecht te voelen over de gedachte aan een mogelijke nieuwe lockdown. Het is goed om eens stil te staan, alleen heeft die periode zo lang geduurd dat je als creatieve persoon volledig uit je schwung raakte. En het is moeilijker om er weer in te raken, dan eruit.”
Ook voor Noonah Eze was de overgang naar het oude normaal geen strikte cesuur. “Het ging geleidelijk, ik had ook al een paar keer in het buitenland gedraaid. Het voelde eerder als: we zijn weer aan het doen wat we voor corona deden, en dit is wat we leuk vinden. Maar door de druk die in de media werd opgevoerd, voelde het ook een beetje als oudejaarsavond: dan móét het gebeuren, de perfecte avond waarop iedereen wild gaat. Daar hou ik niet van.”
Toen corona het nachtleven lamlegde, draaide Eze snel de knop om. “Ik heb meteen de klik gemaakt en gedacht: oké, nu doen we het even zonder een livepubliek. Anders zou ik er mentaal niet gelukkig van geworden zijn.” Ze focuste zich op andere dingen, zoals het producen van haar eigen tracks. Vorig jaar bracht ze haar debuut-ep uit. “Ep is veel gezegd, het waren maar twee tracks. (Lacht) Eigenlijk ben ik niet rouwig om die coronaperiode, anders had ik nooit de tijd gevonden om zelf nummers te producen. Ik vind het super dat ik dat zaadje geplant heb, hopelijk kan het nu verder uitgroeien tot iets moois.”
Doumen vindt dat hij na de verplichte bezinningsperiode wel met een ander gevoel in de clubs staat, zowel als dj als als publiek. “Ik overdenk dingen veel meer. Vroeger ging alles spontaner, vlotter, stond je niet zo stil bij wat je al dan niet deed.” Corona noemt hij een breather, een moment om even op adem te komen en dingen op afstand te bekijken. “Maar of dat mij geholpen heeft, weet ik niet, dat zal pas blijken op langere termijn. Ik denk dat dat voor de hele maatschappij zo zal zijn.”
Er is ook zoveel gebeurd, zegt Doumen, er is een nieuw bewustzijn gegroeid over sociale issues, we zijn harder beginnen na te denken over ongelijkheid en discriminatie, maar ook over representatie, grensoverschrijdend gedrag, racisme, misogynie en transfobie. “Mensen beseffen nu veel meer dan vroeger wat er allemaal kan verkeerd lopen in de maatschappij, terwijl het nachtleven net de plaats is waar die dingen in het beste geval even vergeten kunnen worden. Op de dansvloer is er geen plaats voor polarisatie, het is een plek waar eenheid heerst – in een ideaal scenario. Op het gevaar van nu heel out there te zijn (lacht): de dansvloer is voor mij een soort ritueel, een ceremonie. Mensen zullen er altijd nood aan hebben om even te ontsnappen, met gelijkgezinden. Of niet. Je kan de dansvloer net delen met iemand die je niet kent of waarmee je zelfs geen waarden deelt, maar op dat moment werkt het wel.”
© Saskia Vanderstichele
| Noonah Eze en Ingmar Doumen drukten de voorbije twee jaar noodgedwongen de pauzeknop in: “Of dat geholpen heeft, zal net als voor de hele maatschappij pas blijken op lange termijn.”
“Het is pas sinds corona dat ik daar zelf ook zo over ben beginnen na te denken,” pikt Eze in. “Daarvoor was het gewoon, oké, je gaat uit, and that's it. En dan nemen ze dat weg en denk je: wacht, wat vond ik daar eigenlijk zo leuk aan? En dan besef je dat het een enorm krachtig is om daar met al die mensen samen te zijn. Al de problemen waar je 's ochtends mee opstond, zijn even weg. De overheid heeft onderschat hoe belangrijk het uitgaansleven is voor de mentale gezondheid van een maatschappij. Kijk naar hoeveel jongeren, en zij niet alleen, vandaag kampen met mentale issues.” Die pauze is in dat opzicht essentieel geweest, vindt Doumen, “omdat we alleen maar meer zijn gaan beseffen hoe onmisbaar dat nachtleven is. Het is meer dan puur hedonisme, zoals beleidsmakers het iets te gemakkelijk hebben weggezet.”
Night Signals wil net dat stilstaan en dat nadenken consolideren. “Ik ben blij dat een festival zelf die vraag stelt,” zegt Doumen. “Een event met als tagline 'United in music & diversity' is dat natuurlijk ook aan zichzelf verplicht. De problemen die er zijn in het nachtleven, en die zijn er zeker nog steeds, ook in Brussel, moeten blijvend op de rooster gelegd worden zolang ze niet weggewerkt zijn.” Je moet wel het leerproces onderkennen, zegt Eze. “We hebben de voorbije twee jaar veel nagedacht en veel geleerd, maar je kan niet verwachten dat je meteen 100 procent resultaat ziet, daar is tijd voor nodig, denk ik.”
Het nachtleven zou een safe space moeten zijn. 'Balance ton bar', waarbij vrouwen vertelden hoe ze tijdens het uitgaan in cafés en clubs gedrogeerd en aangerand werden, maakte ons eind vorig jaar pijnlijk duidelijk dat dat niet altijd zo is. “Zoals heel veel vrouwen heb ik zelf ook al onaangename dingen meegemaakt in een club,” zegt Eze. “Ik zou hier anekdotes kunnen vertellen, maar dat ga ik niet doen. Dat leidt alleen maar af van de structurele problemen die er zijn. We weten nu beter wat die zijn en wie of wat ze veroorzaakt, nu moeten we eraan werken.”
Er zijn concrete dingen in gang gezet. De stad lanceerde een uitgebreid actieplan dat ervoor moet zorgen dat niet alleen vrouwen maar ook (gender)minderheden zich veiliger voelen tijdens het uitgaan. Sinds enkele weken is een safezone verplicht in clubs en danscafés, een plek waar iemand die belaagd is op adem kan komen en zijn verhaal doen. Clubs voorzien WhatsApp-nummers die slachtoffers kunnen bellen. Goed opgeleide stewards moeten problematische situaties of personen sneller herkennen.
“Sommige organisatoren posten nu hun voorwaarden en regels,” vertelt Eze. “Vroeger kocht je een ticket en dat was het. Nu, die regels moeten natuurlijk ook opgevolgd worden. Dat is een beetje zoals met de decibelnormen die je niet mag overschrijden, die worden ook niet erg streng gecontroleerd. Een danscafé is ook nog wat anders dan een club. Er is een wazige, grijze zone. Sommige zalen doen echt wel hun best om alles veilig te laten verlopen. Maar je weet het nooit tot je er effectief bent. Voor ik ga draaien, ga ik vaak de sfeer opsnuiven in een club. Als ik ergens een slechte ervaring heb gehad, dan mijd ik die plaats. Dan los je het probleem niet op, nee, dat weet ik. Dan bescherm je jezelf. Als je veel vrienden en vriendinnen hebt die uitgaan, en je hoort hun verhalen, dan kan je véél schrappen. Op den duur schieten er wel niet zoveel plaatsen meer over.” (Lacht)
Voor ik ga draaien, ga ik vaak de sfeer opsnuiven in een club. Als ik ergens een slechte ervaring heb gehad, dan mijd ik die plaats. Dan los je het probleem niet op, nee, je beschermt jezelf
“Safe is een utopie,” zegt Doumen. “Het betekent voor iedereen iets anders, waardoor je het niet voor iedereen honderd procent veilig kan maken, denk ik. Ik zou het woord 'safer' gebruiken. Er zijn zeker plekken waar ik me relatief veilig voel, zoals de VK, de Beursschouwburg, Decoratelier.” Veel is terug te voeren op het individu, vindt hij, ook al doen organisatoren nog zo hun best. “Strenge security aan de deur is ook niet altijd de beste optie,” zegt Eze. “Voor je het weet ben je aan het discrimineren.”
Ook initiatieven als Not Your Techno van Sara Dziri geven meer aandacht aan queers en people of colour in het nachtleven. Doumen en Eze cureren tijdens het Listen-festival zelf elk een avond in LaVallée onder de noemers Brikabrak en Mo Mamba, voor hen is die diversiteit net zo goed een vanzelfsprekendheid. “We trekken van nature een divers publiek aan,” zegt Eze. “Mo Mamba is een clubavond waarbij ik like-minded dj's uitnodig van over de hele wereld. Ik leg daarbij vooral de focus op het programmeren van vrouwen en mensen van kleur. Als vrouw van kleur zal je wel geboekt worden, maar het is moeilijk om een stapje hoger te komen. Vaak sta je als opener op de affiche, wat het financieel minder interessant maakt. Dat is het geval in de hele muziekwereld, die nog steeds gedomineerd wordt door witte blanke mannen. Je kan nog zoveel koketteren met een diverse line-up, als je niet hogerop raakt, heeft dat weinig zin. Ik zou graag eens praten met een zwarte promotor of festivalorganisator.”
Representatie is belangrijk, zegt Doumen. “Als je aan de top mensen zoals jij ziet, werkt dat motiverend en raak je sneller overtuigd dat jij dat ook kan.” Eze geeft zelf dj-workshops in Trix in Antwerpen. Haar naam en foto op de affiche trekken als vanzelf jonge meisjes aan. “Bij mijn laatste workshops waren elf van de twaalf inschrijvingen vrouw. Dat is nice. Ik hoop dat het allemaal goeie dj's worden. Tegen dat ik zelf een stap hoger zit, neem ik hen mee als labelbaas of festivalorganisator.” (Lacht)
Brengt de dansvloer nog wel dezelfde euforie teweeg nu Eze en Doumen naast een zak vol platen ook een rugzak met overpeinzingen meezeulen? “Tijdens de pandemie voelde ik mij een tijdlang verdoofd,” zegt Doumen. “Ik begon mijn gevoelens af te blokken. Dat is niet gezond. Ondertussen voel ik de energie en de goesting wel weer terugkeren. Voorlopig doseer ik nog wel. Twee keer per maand draaien is genoeg. Ik werk ook nog vier vijfde, dat vreet aan mijn langetermijnplanning.”
Reculer pour mieux sauter, ook Eze deelt die gedachte. “Ik ben selectiever geworden, maar dat idee had ik ook al voor corona. In 2019 heb ik tinnitus en gehoorschade opgelopen na een drukke zomer. Ik was doodmoe, mijn weerstand was fucked up. Na een dag met een radioshow en twee gigs stond ik op met een fluittoon in mijn oor. Ik denk dat ik tegen een burn-out zat. Toen heb ik beseft dat ik geen vijf dj-sets per weekend meer moet doen, of drie op één avond. Vandaag plan ik veel minder, maar beter, ik kijk wat ik leuk vind en wat de moeite is. Tenslotte wil ik dit nog mijn hele leven kunnen doen.”
LISTEN FESTIVAL
30/3 > 3/4, verschillende locaties, www.listenfestival.be
Listen x Mo Mamba, 31/3, LaVallée
Listen x Brikabrak, 2/4, LaVallée
De party’s van Brikabrak en die van Lefto x Frontal in Buda BXL worden live gestreamd op BRUZZ radio
Lees meer over: Muziek, yooth, blck mamba, Listen Festival
