'Luisteren met nieuwe oren': zou dat geen goede baseline kunnen zijn voor het Klarafestival? Het programma combineert steevast klassiekers met avontuurlijker werk. Zoals Imaginary mirror van percussionist Koen Plaetinck en trompettist Wim Van Hasselt, dat een resem werken in wereldpremière presenteert, mét een verrassende smart touch.
Art'uur
- Percussionist Koen Plaetinck en trompettist Wim Van Hasselt studeerden beiden aan het Koninklijk Conservatorium van Brussel
- Plaetinck speelde bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest en bij talloze ensembles, van B'Rock en Anima Eterna tot het Mahler Chamber Orchestra. Deelde ook het podium met Björk
- Van Hasselt was jarenlang trompettist bij het Koninklijk Concertgebouworkest Amsterdam, coacht het European Youth Orchestra en speelt regelmatig met het Lucerne Festival Orchestra
Als u niet regelmatig concerten bezoekt, denkt u misschien dat er sinds het einde van de negentiende eeuw amper iets veranderd is. Toen ontstond het concertritueel zoals we dat al decennialang kennen en meemaken, met zijn aandacht voor de dirigent als centrale figuur, de ingehouden stilte in de zaal, het applaus aan het einde van het werk, gedoofde lichten en dat soort dingen. Maar er beweegt wat in de wereld van de klassieke muziek. Dat bewijst de productie Imaginary mirror van ART'uur – en een heleboel andere trouwens ook, tijdens en na het Klarafestival. Inderdaad, concertprogrammatoren hebben een heleboel parameters waarmee ze van een klassiekemuziekconcert een nog intensere belevenis kunnen maken.
“Koen en ik kennen elkaar uit onze conservatoriumtijd in Brussel, waar hij slagwerk en ik trompet studeerde,” steekt Wim Van Hasselt van wal, die samen met Koen Plaetinck ART'uur vormt. “We hebben ook veel samengespeeld. Op een bepaald moment kwamen we tot de vaststelling dat het beperkte repertoire voor die twee 'instrumenten' – bij slagwerk zijn het er natuurlijk een heleboel – niet meer de klankkleur kon bieden die we allebei voor ogen hadden. Er is nooit echt een bloeitijd voor dat repertoire geweest, wat maakt dat er sowieso niet veel materiaal is. Dus hebben we compositieopdrachten gegeven voor deze combinatie. Dat leidde ook echt tot een nieuwe muzikale realiteit voor trompet, percussie, elektronica en verbeelding.”Plaetinck vult aan: “Die verbeelding schuilt ook vooral in het feit dat we bij elk van de zeven werken die Imaginary mirror omvat, een visueel kader brengen dat verschilt van werk tot werk. Deze muziek combineren met beelden zet de verbeelding ongetwijfeld aan het werk, en creëert iets nieuws qua beleving – al hebben we niet de pretentie om te zeggen dat zoiets nog nooit eerder is gedaan.”
Een app mag geen obstakel zijn, maar moet een meerwaarde bieden
Wel helemaal nieuw is jullie, voor deze gelegenheid gemaakte, interactieve app op de smartphone? En dat zowaar in de concertzaal?
Wim Van Hasselt: We zijn niet de eersten, maar wel bij de eersten. Een smartphone is doorgaans een taboe in de concertzaal. Voor het concert begint, word je uitgenodigd je telefoon uit te schakelen: niets mag de aandacht afleiden van de muziek. Welnu, met behulp van je smartphone kun je een actieve rol in het concert opnemen: we gaan met positioning na wie waar zit in de zaal, uiteraard met toestemming van de gebruiker. Je kunt mee beslissen welke kleurgolven er door de zaal zullen gaan, mee instrumenten bedienen en bij bepaalde passages ondertitels in een taal naar keuze lezen. Ik verklap natuurlijk nog niet alles, want anders is het verrassingseffect weg.
Koen Plaetinck: Voor alle duidelijkheid: ons uitgangspunt was dat zo'n app geen obstakel voor de beleving mag zijn, en een smaakvolle meerwaarde moet bieden. Wie met een open, nieuwsgierige houding naar dit concert komt, zal echt een nieuwe realiteit betreden. En al hebben we geen glazen bol, we zijn er zeker van dat deze technologie verder uitgewerkt zal worden. Dat zou ook goed zijn, want we hebben er de voorbije tweeënhalf jaar elke dag met hart en ziel aan gewerkt. Desalniettemin komt voor ons de muziek op de allereerste plaats.
Vanwaar de titel Imaginary mirror?
Plaetinck: Het is een knipoogje naar het bekende schilderij Le faux miroir van René Magritte. Hij stelde dat als iemand in een spiegel kijkt, het spiegelbeeld dat hij ziet een interpretatie is. Dat maakt dat zo'n spiegelbeeld altijd 'vals' is, een constructie dus, en een vervorming van de realiteit.
Van Hasselt: Magritte en zijn werk komen overigens heel expliciet aan bod tijdens het concert. Alleszins, het is dat thema waarmee we de componisten die we in deze productie verenigen, uitnodigden om mee aan de slag te gaan – met als meest expliciete verwijzing het beroemde stuk Spiegel im Spiegel van Arvo Pärt. Dat staat centraal in de opbouw van het concert en is een soort 'spiegel' voor de nieuwe composities die ervoor en erna komen. We zochten daarbij zowel parallellen als tegenpolen. Die verwijzing naar het surrealisme zal ook spreken uit de dramaturgie, die beslist iets zal toevoegen aan het geheel. Voor het eerste werk hebben we een opdracht gegeven aan Wim Henderickx. (Henderickx vervoegt het gesprek)
Wij willen een nieuwe muzikale realiteit creëren voor trompet, percussie, elektronica en verbeelding
Jij trapt deze productie dus af, Wim, en wel met een wereldcreatie: Sacred Places III – Parvati. Ook dat is best een intrigerende titel.
Wim Henderickx: Parvati is de naam van een godin die in het hindoeïstische godenrijk de metgezellin is van Shiva, en die geassocieerd wordt met enerzijds het vermogen om te scheppen en anderzijds de kracht om te vernietigen. In dit stuk probeer ik die tweespalt tussen schoonheid en chaos tot uiting te brengen. Ik vind het een eer dat deze productie met mijn werk begint, want elk begin is toch een statement voor wat komen gaat, niet?
Het is ook heel spannend om te zien hoe het dramaturgisch gaat werken met de andere stukken. Mijn werk voert de luisteraar naar plaatsen in de Himalaya in Nepal, waarbij oeroude gezangen van monniken worden vervormd en aangepast met elektronica. We gebruiken ook verschillende instrumenten uit die streek, zoals Tibetaanse cimbalen en allerhande ruisinstrumenten, zoals shakers enzovoort. Maar we beperken ons niet tot louter traditionele instrumenten. Veel van de percussie wordt simpelweg uitgevoerd met de handen en de vingers, om zo de immense kracht van de percussie te onderstrepen. Het is rituele muziek, heel krachtig voor wie ervoor openstaat.
En de trompet?
Van Hasselt: Wim (Henderickx, rd) heeft in dit stuk de partijen voor een ¼ double bell-trompet geschreven, een heel bijzonder blaasinstrument dat niet één maar twee klankbekers heeft. Dat laat een subtiele dialoog tussen twee verschillende klankbronnen toe, gespeeld door één speler. Zo kan een bepaalde stem snel gedempt worden en de andere helemaal niet. Een echt hightechinstrument dat je als concertganger weinig kunt horen.
Henderickx: Wat de trompet doet met haar verschillende stemmen, contrasteert daardoor met het eerder primitief aandoende, rituele karakter van de percussie. De verschillende delen van het werk leveren ook verschillende soorten energie op – van meditatief en contemplatief over een obsessief ritmisch deel. Precies de verzinnebeelding van Parvati.
Lees meer over: Muziek, Klarafestival
Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.