Gastgezin voor de Elisabethwedstrijd: ‘In je bed luisteren naar repetities, zalig’

De 75ste editie van de Koningin Elisabethwedstrijd is vorige week met 78 kandidaten van start gegaan. Zeventig van die jeugdige violisten logeren bij onthaalgezinnen thuis, vooral in Brussel en omstreken. Controleren of het beddengoed wel schoon is, hoeft de organisatie niet. De formule werkt op vertrouwen van jaren.

D e eerste ronde van de Elisabethwedstrijd voor Viool 2012 is sinds zaterdag achter de rug; de halve finales vinden deze week plaats. Tot ze voor afzondering naar de Muziekkapel Koningin Elisabeth in Waterloo verhuizen, tijdens de finaleronde, slapen en oefenen de jonge violisten bij gastfamilies thuis, doorgaans zelf verwoede muziekliefhebbers.

De eerste selectiedag zijn ze dus met 78, van wie er zeventig opvang nodig hebben (de overige zijn Belgen of lossen het anders op). De 24 die de halve finale halen (deze week) blijven langer logeren, de twaalf van de finale blijven nóg langer hangen.

Het was mecenas Germaine Titeca die in 1951 het systeem van de onthaalgezinnen uitbouwde, om de kosten van hotellogement voor de buitenlanders uit te sparen. Sindsdien vertrouwt de Elisabethwedstrijd op een groot nest van vrijwilligers die het al jaren gratis doen. Het gastgezinnenbestand breidt zelfs nog uit, tot in Antwerpen. "Gastouder zijn wil zeggen: hen beschouwen als onze kinderen," vertelt Paul Rasmussen, een 'ancien'. "Als ze 's nachts om twee, drie uur willen repeteren, dan moet dat kunnen. Ik luister dan betrokken mee vanuit bed, en dan slaap ik opnieuw in: hoe zalig!"

Het hele systeem steunt op vertrouwen. Patricia Breeus, de coördinatrice voor de onthaalgezinnen, keurt de woningen niet en gaat nooit langs. "Met een goede neus voor mensenkennis geef ik mijn akkoord aan wie iemand onderdak wil verschaffen," legt ze uit. En hoe ze de boot afhoudt als de onthaalouder haar niet aanstaat? "Dan zeg ik gewoon: 'Misschien een andere keer, dit jaar hebben we al genoeg families.' En mocht er toch wat verdoezeld worden over de verwachte correctheid - de netheid van de kamer bijvoorbeeld -, dan weten we het wel snel van de jongere zelf. 'Bel me direct als er je iets stoort,' druk ik hen op het hart. Maar nooit kwamen we wat tegen; touchons du bois."

De jonge kandidaten worden wel gepolst naar hun verlang- en zwarte lijstje: een rookvrij huis, angst voor katten, voedingsallergieën, de omgangstaal van het gezin... Een gastgezin dat veel in het Oosten reist, kent beter de culturele geplogenheden van Aziaten, en zal dus sneller een Aziatische logé toegewezen krijgen.

Verkeerdelijk denken we dat de gastouders er een kasteel op na moeten houden. En ook niet iedereen heeft een piano staan, zoals destijds bij de vele onthaalfamilies in de Wolstraat. Ook al blijft dit een grote troef, er bestaan oplossingen. Breeus: "Het belangrijkste is tijd maken voor de muzikant, zeker op de cruciale dagen. Dat is op de dag van het juryexamen en op de proclamatie. We verwachten dat het gastgezin de eerste psychologische opvang verzekert. Vooral als de uitslag negatief is en het zelfvertrouwen van de jeugdige muzikant even aan het wankelen gaat."

Gelukshuis
We zien de Brusselaar Marc Bouchkov (21 jaar) staan sms'en op het Heilig-Kruisplein en vragen waar hij logeert. "Ik woon op wandelafstand van Flagey: makkelijker kan niet." Hij hoeft dus geen onthaalgezin.

Bénédicte Flament, die aan de Europese School lesgeeft, stelt voor het eerst haar huis met drie etages open. Ze kreeg de Duitse Lea Birringer (25 jaar) toegewezen. "Vrienden doen het al jaren, ik wou het ook eens meemaken," zegt de gastvrouw.

Haar statige rijwoning aan de Milcampslaan biedt alleszins plaats genoeg. "Ik heb zelf drie studenten, twee op kamers en de jongste thuis. In examentijd draaien het huishouden en het leven in huis gewoon door. Ik zal mijn gewoontes niet aanpassen omdat hier nu toevallig iemand logeert, zelfs een muzikant. Muziek is niet anders dan een stofzuiger in huis, mocht dit al het studeren storen." Als de docente niet werkt, wil ze gerust taxichauffeur spelen, anders vindt Birringer wel genoeg openbaar vervoer om de hoek. Vrijheid geven en krijgen is belangrijk. "Als ze langer wil doorwerken en later of vroeger eten: geen probleem, ze doet maar."

De Oostenrijker Yuuki Wong (30 jaar) heeft een huis bijna voor zich alleen, een riant pand in de Bemelstraat waarvan de tuin op de vijvers van Woluwe aansluit. Groener en rustiger kan haast niet. "Er is altijd iemand in huis en - het allerbelangrijkste voor mij - de omgeving is ruhig. Ik moet me kunnen concentreren en ontspannen - wat joggen of zwemmen - en ik kan wel wat psychologische steun gebruiken."

Onthaalmoeder Christiane Degrune en haar hondje Lola legden de voorbije jaren al acht kandidaten te slapen. "Iemand die tot aan de laureatenconcerten doorstroomt, heb je haast twee maanden in huis: dat schept een band voor het leven. Bij de Canadese Hélène Guilmette (tweede laureate voor Zang in 2004, red.) ging ik al vier keer op vakantie. Het concours is als sport op topniveau; wie na een negatieve prestatie een dipje krijgt, moet goed opgevangen worden. Ik neem ze dan meteen uit eten of laat ze een dagje aan zee uitwaaien. Als (gast)moeder moet ik hen naar de toekomst doen kijken."

Heel anders vergaat het de Texaanse Nancy Zhou (19 jaar), die - uitzonderlijk samen met haar moeder - gelogeerd wordt in het gastenhotel Maison Noble. Een rustige stek in de Begijnhofwijk, en toch vlak bij de toeristisch bedrijvige Vismet. Normaal moet familie of een private pianobegeleider zelf voor logies zorgen, maar de jonge Zhou wordt wat gepamperd. "Het is makkelijker dat mijn moeder bij me is, omdat die precies kan inspelen op mijn gemoedswisselingen. En ze kookt hier iedere dag mijn vertrouwde kost: dat scheelt. Mijn mama geeft me energie."

Het vroegnegentiende-eeuwse huis heeft een salon met vleugelpiano en kristallen kroonluchter. Bij Maison Noble logeerden al heel wat laureaten die de finale haalden. Vorig jaar sliep Haeran Hong (eerste laureaat Zang) hier, het jaar voordien Evgeni Bozhanov (tweede laureaat Piano). "De stress begint pas goed bij de halvefinalewedstrijd. Het is dan aan ons om die te kanaliseren," vat Matthieu Segard samen; hij runt de zaak samen met zijn vriend Brendon Noble. "Voor de rest zijn die jongeren ongelooflijk volwassen en autonoom: ze eten graag alleen, spreken af met andere kandidaten, die ze al van andere concours kennen, voor een terrasje hier in de buurt. Maar onderschat ze niet, ze zijn ook jong en ze hebben kuren."

De reportage werd gemaakt tijdens de eerste ronde van de wedstrijd. Bij het ter perse gaan van deze krant dingen Nancy Zhou en Marc Bouchkov nog mee in de halve finales.