Ibrahim Maalouf: Libanese jazztrompettist met de wind in de zeilen

Dat de Libanese trompettist Ibrahim Maalouf zijn nieuwe album Wind opdraagt aan Miles Davis, is tekenend. Net als zijn grote voorbeeld musiceert hij over verschillende genres heen en heeft hij een uitgesproken visie.

In Franse en Waalse popkringen klinkt zijn naam als een klok en zorgen zijn concerten voor hysterische taferelen. Ibrahim Maalouf werkte in het verleden dan ook samen met Vanessa Paradis, Amadou & Mariam en Arthur H. Daarnaast konden ook Sting en Lhasa al op zijn diensten rekenen. Met zijn eigen trilogie Diasporas (2007), Diachronism (2009) en Diagnostic (2011) heeft Maalouf stilaan ook naam gemaakt in jazzkringen. Met het vorig jaar uitgebrachte Wind, waarvoor Maalouf samen met zijn pianist Frank Woeste naar New York trok, waar hij de studio indook met topmuzikanten als drummer Clarence Penn, saxofonist Mark Turner en bassist Larry Grenadier, kan de erkenning op grote schaal niet lang meer uitblijven.

Wind is jouw soundtrack bij de stille film La proie du vent van René Clair uit 1927. Vormen films je favoriete inspiratiebron?
IBRAHIM MAALOUF: Ik heb altijd met beelden in mijn achterhoofd gecomponeerd. Mijn eerste plaat wilde ik aanvankelijk zelfs niet uitbrengen omdat er geen film bij was. Ik vond het tot nu toe frustrerend dat ik nooit een soundtrack mocht componeren. Met Wind gaat dus een droom in vervulling.

Op de hoes vermeld je dat Miles Davis' muziek voor Ascenseur pour l'échafaud je grote voorbeeld was.
MAALOUF: Ik ontdekte Miles toen ik zeventien was, een hele wereld ging voor mij open. Tot dan speelde ik klassieke westerse en Arabische muziek in het gezelschap van mijn vader (trompettist Nassim Maalouf, gtb). Hij leerde mij dat je rigide regels altijd moet respecteren. Hard en hoog spelen in combinatie met een zo hoog mogelijke graad van virtuositeit stonden boven alles. Idem aan het conservatorium in Parijs. Alleen voelde ik mij daar niet zo goed bij. Wat mij net aantrok in de trompet waren de zachte, gedempte tonen. Op mijn kamer oefende ik in het geheim met een sourdine en een hoofdkussen op mijn instrument. En dan ontdekte ik Kind of blue en Ascenseur pour l'échafaud. Ik hoorde eindelijk het geluid dat ik zocht. Op een moment dat iedereen zo technisch mogelijk wilde uitpakken, kwam Miles Davis aanzetten met een zekere nonchalance en spaarzame noten. Nadien stelde ik vast dat trompettisten als Jon Hassell en Nils Petter Molvaer die traditie voortzetten. De weg lag open voor mij.

In Bozar wordt de film niet vertoond tijdens het concert.
MAALOUF: Nee, maar we creëren de sfeer van de film met nog meer vrijheid dan op de cd. Door de samenstelling van de groep met piano, saxofoon, trompet, drums en bas kunnen we de jazzdynamiek van Miles Davis' beroemde kwintetten uit de jaren 1950 en '60 benaderen, ook al zijn mijn composities op dezelfde manier uitgewerkt als op mijn vorige cd's.

Je hebt een zeer eigen geluid. Dat komt onder meer door het feit dat je op een trompet speelt met vier in plaats van drie ventielen.
MAALOUF: Alle eer gaat naar mijn vader. Het belangrijkste is niet het instrument zelf, maar de totaal andere aanpak van spelen die hij bedacht. Die is uniek, niemand speelt zoals hij. Ik probeer gewoon in zijn sporen te treden.

Die kennis wil je ook doorgeven, want je bent betrokken bij verschillende educatieve projecten.
MAALOUF: Het doorgeven van kennis is heilig bij ons in de familie. Hoe kun je zo egoïstisch zijn om alles voor jezelf te willen houden? Momenteel werk ik aan een heel bijzonder project. Mijn tante schreef een boek, Douze petits oiseaux, waarin ze notenleer verwerkt in een verhaal over vogels. De kinderen hebben zo nooit het gevoel dat ze iets instuderen. Daar componeer ik nu een gepaste soundtrack bij.

Van Unesco kreeg je de titel 'Jeune Artiste Oeuvrant pour le Dialogue entre le Monde Arabe et l'Occident'. Hoe belangrijk is dat voor jou?
MAALOUF: Ik pak daar niet mee uit, maar het is wel een hele eer. Alhoewel ik het niet zozeer als een politieke titel beschouw, ben ik wel een militant voor meer métissage op alle gebied. Er zijn twee strekkingen in de wereld, conservatisme tegenover evolutie. De fundamentalisten hebben schrik om hun eigenheid en hun comfortabele wereldje te verliezen. Maar er zijn ook mensen die begrijpen dat er enkel een toekomst is als iedereen en alles vermengd wordt. Ik behoor tot de tweede categorie.

'Sensuality' luidt een van de titels op je nieuwe cd. Bij heel wat mensen is jazz echter nog steeds synoniem met cerebraal.
MAALOUF: Dan moeten die mensen maar eens de oorsprong van het woord jazz opzoeken. (Lacht) Dat misverstand komt vooral doordat men niet weet waar men het over heeft. Zelfs een Wynton Marsalis slaat de bal mis als hij zegt dat hiphop slavenmuziek is. Hiermee bedoelt hij dat die hele scene een marketingstunt is van de grote platenmaatschappijen die ingehuurde uitvoerders laten opdraven als slaven. Hiphop is meer dan dat. Zo zie je maar dat er overal vooroordelen bestaan.

Hoe slaag jij erin om jazz, hiphop, hardrock en andere invloeden met elkaar te vermengen in je muziek?
MAALOUF: Ik hou niet van grenzen of afbakeningen, anders zou er nooit een evolutie zijn. In de muziek kun je de toekomst zien, omdat die altijd al een stap voor is op de maatschappij. Toen Beethoven zijn Negende symfonie uitbracht, jouwde het publiek hem uit en kijk nu eens. Daarom ben ik zo pessimistisch als je ziet hoe men in de muziek uitverkoop houdt. Voor een minimumbedrag per maand kun je tegenwoordig zowat alle mogelijke muziek beluisteren. Welke muzikant kan daarvan leven? Volgens mij zijn muzikanten een uitstervend ras, binnen vijftig jaar zullen er zogoed als geen meer zijn.

Ibrahim Maalouf Quintet
wanneer: 24 april 2013 om 20.00 uur
tickets: €20
------------