Les Nuits: De fonkelende blues van Valerie June

"Voor hetzelfde geld verkoop ik volgend jaar koffie bij Starbucks. Of ik zit mijn zeventien Grammy's op te blinken. God freakin' knows!" lacht Valerie June terwijl ze aan een van haar slangen van dreads frutselt.

De dertigjarige June komt uit Jackson, Tennessee - zoals in de van Johnny Cash bekende song - en spreekt met een sappig zuiders accent. Wanneer ze zingt, lijkt het dan weer alsof er een oude blueszangeres in haar tengere lijf is geslopen.

June vertelt hoe het voelt om, na ettelijke jaren van deur tot deur trekken met haar "organic moonshine roots music", zoals ze haar amalgaam van bluegrass, blues, soul en gospel graag omschrijft, nu eindelijk opgepikt te worden. En hoe.

Op Pushin' against a stone, haar officiële debuut, komen onder meer Black Keys-opperhoofd Dan Auerbach en Stax-survivor Booker T. Jones haar een handje toesteken. Junes ogen fonkelen bij alle aandacht die haar nu te beurt valt, maar ze blijft er nuchter onder: "Het belangrijkste is dat ik mijn songs kan spelen. De rest zien we wel, ik probeer het van dag tot dag te bekijken."

"I've been working / Like a man y'all / I've been working / All my life," zing je in 'Workin' woman blues'. Is dat uit het leven gegrepen?
Valerie June: Ik heb een ontzettend grote collectie songs. Daar heb ik voor de plaat de liedjes uit geplukt waar ik mij het meest mee kan vereenzelvigen. Wat ik zing is dus persoonlijk, maar er is ook geen enkele vrouw die ik ken die zich niet in die woorden kan vinden. Dat liedje is een anthem voor alle vrouwen. (Lacht) Er zijn er die naar me toe komen en vertellen hoe uitgeput ze zijn van hun werk, maar dat mijn muziek hun energie geeft. Mijn liedjes zijn voor hen een medicijn. Een mooier compliment kun je toch niet krijgen?

In 'Shotgun' neemt een jongedame wraak op haar overspelige man. Je houdt wel van sterke vrouwen.
June: Zeker. Toen die song door mijn hoofd begon te spoken, zag ik er allemaal heftige beelden bij. Alsof ik naar een geweldfilm zat te kijken waarvan de soundtrack zich in mijn hoofd afspeelde. Het is een murder ballad, maar dan met een omgekeerd patroon. In songs als 'If I had possession over Judgement Day' van Robert Johnson, of een traditional als 'Pretty Polly', zijn het altijd de vrouwen die afgeslacht worden. De rollen mochten wel eens worden omgegooid. Wij kunnen ook hard zijn. (Lacht)

Pushin' against a stone is je officiële debuut. Maar daarvoor had je al drie platen in eigen beheer uitgebracht. Waren die heel anders?
June: Het grootste verschil is dat ik nu voor het eerst met producers heb gewerkt, en dat ik een budget had. Die andere albums heb ik voornamelijk gemaakt met goedwillige muzikanten, voor een habbekrats. Eigenlijk was het gewoon inpluggen en op record duwen. The way of the weeping willow heb ik opgenomen in de living van een vriend op een feestje, zoals Alan Lomax zijn geweldige field recordings scoorde. Heel puur en basic. Dat wil ik altijd blijven doen, maar in een echte studio werken zag ik als een mooie uitdaging.

Dan Auerbach van The Black Keys werkte mee als producer aan je album. Een gedroomde keuze?
June: Uiteraard, ja. Ik hou van The Black Keys, maar eigenlijk ben ik vooral dol op Dans soloplaat, Keep it hid. I just loooove that record! Een perfecte mix tussen blues, soul en rock, maar de grote sterkte zijn de songs. Dat is ook de reden waarom ik graag met hém wilde werken, om samen aan nummers te schaven. Wat ik heb geleerd? Gaan voor de essentie en al het overtollige vet wegsnijden. Ik vertel nogal graag verhalen, terwijl Dans lyrics gewoon simpel maar erg direct en emotioneel raak zijn. Het klikte erg goed, moet ik zeggen. Dat producen is er pas later bij gekomen, omdat we toch net in zijn studio in Nashville zaten.Net als Dan Auerbach verken jij ook veel stijlen op je plaat.
June: Waarom niet? Muziek is gewoon zo mooi. Dit album is heel rootsy, maar ik hou net zo goed van rap. Daarom heb ik ook samengewerkt met (voormalige Fugee) John Forté. Alleen kan ik niet rappen, dat liet ik aan hem over. (Lacht)

Gitaar spelen kun je dan weer wel.
June: Dank u. Ik doe dat nog maar een paar jaar. Niemand stimuleerde me vroeger om een instrument vast te pakken. Ik kom uit een groot gezin, mijn ouders wilden niet nog meer lawaai horen dan wat die vijf kinderen al produceerden. Maar toen mijn vorige band uit elkaar viel, wilde ik niet zielig alleen achterblijven. Ik heb dan eindelijk de gitaar opgepikt die ik van mijn grootvader zaliger had gekregen. Ik had hem beloofd dat ik gitaar zou leren spelen, dus ben ik mijn belofte nagekomen.

Je speelt ook banjo, een typisch country-instrument. Krijg je soms gekke opmerkingen over het feit dat een zwarte vrouw met dreads zich met country inlaat?
June: Tuurlijk. Ik speelde ooit op een bluesfestival in Arkansas. Mensen zeiden me, enigszins ontstemd, 'jij speelt folk!' of 'jij bent een hillbillymuzikante!' Dat gebeurt wel vaker, iedereen wil me blijkbaar altijd zeggen wat ik ben. Alsof ik dat niet weet! Dat is de reden waarom ik er ben, dat is waarom iedereen er is. Je moet de wereld vertellen wie je bent. Als je dat niet doet, lopen ze over jou heen of kneden ze je naar eigen goeddunken.

Je hebt leren zingen in zowel zwarte als blanke kerken. Was er een groot verschil tussen beide?
June: De plek waar de stem vandaan komt in de zwarte kerken is lager. (Zingt met lage stem "mmm") In blanke kerken is het meer aaaah, vanuit het hoofd. Ik ben goed in de hoge en lage regionen, maar niet daartussen. Dan wordt mijn stem droog en rauw. Ik zong onder meer in de Church of Christ, waar het enkel om je stem draait. Een koor of instrumenten zijn er uit den boze, waag je je daar toch aan dan word je als zondaar beschouwd. En in de hel branden, dat wil niemand. (Lacht) Maar het goede is wel dat je er je stem echt als een instrument leert te gebruiken.

Je vader is bouwondernemer én concertpromotor. Is hij nu apetrots?
June: Zeker. Hij heeft altijd hard gewerkt voor zijn eigen zaak. Wij moesten snel zelfstandig zijn. Maar hij pushte ons in geen enkele richting. De manier waarop hij zich overal doorsloeg gaf mij brandstof om zelf vol te blijven houden.

Valerie Juni: 30 april 2013 om 20.00 uur, Rotonde
--------------------------
Les Nuits
wanneer: 30 april > 13 mei 2013
waar: Botanique en Koninklijk Circus.