Midis-Minimes: hoffelijke symfonieën

De achttiende-eeuwse Brusselse hofcomponist Pieter Van Maldere mag vandaag dan al vergeten zijn, in zijn tijd speelde hij mee op het allerhoogste internationale niveau. Les Muffatti tonen tijdens midis-minimes dat zijn pittige en contrastrijke symfonieën best wel naast vroege werken van de grote Haydn mogen staan.

"Mochten de mensen van tevoren niet weten dat ze muziek horen van de onbekende Pieter Van Maldere, dan zouden ze ongetwijfeld denken dat het om een beroemde componist gaat." Dirigent Peter Van Heyghen is vol van de muziek van de achttiende-eeuwse musicus. Samen met zijn barokorkest Les Muffatti voert hij twee symfonieën van de Brusselse hofcomponist uit tijdens Midis-Minimes, hét wekelijkse zomertreffen voor liefhebbers van oude en hedendaagse muziek en wereldmuziek.

Wie was die Pieter Van Maldere?
Peter Van Heyghen: Van Maldere is gedurende 21 jaar werkzaam geweest aan het Brusselse hof. Hij was er achtereenvolgens violist, concertmeester, kapelmeester én - dat is voor een musicus toch uitzonderlijk - kamerheer en zelfs persoonlijke vriend van de landvoogd Karel van Lotharingen. Vanaf 1741 bestuurde die ons land in naam van de Oostenrijkse keizer. Aangezien Van Maldere zo dicht bij de landvoogd stond, mocht hij hem vergezellen op tal van buitenlandse trips. Het is op die manier dat Van Maldere kennismaakte met wat er zich onder meer in Dublin, Parijs, Wenen en Praag afspeelde. Hij was dus perfect op de hoogte van de nieuwste muzikale ontwikkelingen en droeg daar zelf ook een aardig steentje toe bij.

Vandaag wordt Pieter Van Maldere als een van de cruciale figuren beschouwd in het ontstaan van de symfonie. Niet voor niets worden zijn symfonieën sinds de achttiende eeuw bewaard tot in de verste uithoeken van Europa. Ik vond ze behalve in Frankrijk en Italië ook in bibliotheken in Ierland, Polen, Zweden en Hongarije. Zijn muziek werd dus duidelijk overal in Europa gespeeld.

Hoe komt het dan dat we hem vandaag nog nauwelijks kennen?
Van Heyghen: Hij heeft gewoon het 'ongeluk' gehad in een overgangsperiode te leven. Tegen grote kleppers als Bach en Mozart die voor en na hem kwamen, kan hij niet op. Om diezelfde reden zijn ook haast alle tijdgenoten van Van Maldere vandaag vergeten. Maar in die onbekende tussenzone is Pieter Van Maldere echt een belangrijke figuur. De Duitsers hebben daar een mooi woord voor en noemen zo iemand een Kleinmeister. Weet je dat bepaalde van Van Malderes symfonieën lang toegewezen zijn geweest aan de grote Haydn? Zoiets zegt natuurlijk veel over de kwaliteit van zijn muziek. Als Brussels orkest willen we zulke Brusselse pareltjes maar al te graag de aandacht geven die ze verdienen.

Wat is er zo bijzonder aan de symfonieën die jullie uitvoeren?
Van Heyghen: Qua structuur is de muziek heel transparant en haast voorspelbaar. Het verrassende ervan vind je op kleinere schaal. Zo pakt Van Maldere graag uit met felle, dynamische contrasten. In elke symfonie zit ook wel een of andere originele vondst. Van Maldere heeft bijvoorbeeld enkele bijzonder mooie thema's bedacht. Het is opvallend positieve muziek waar je nauwelijks bij stil kunt blijven zitten.

In zijn instrumentenkeuze volgde onze hofcomponist de toenmalige nieuwe mode. En dus voegde hij twee hobo's en twee hoorns toe aan de strijkers. Brussel mag dan misschien niet het belangrijkste muziekcentrum geweest zijn tijdens de achttiende eeuw, we hadden hier toen wel een aantal uitzonderlijke instrumentenbouwers. Om extra couleur locale te geven aan Van Malderes symfonieën, spelen onze hoboïsten op kopieën van achttiende-eeuwse instrumenten van de gerenommeerde bouwer Rottenburgh.

Les Muffatti, 17/7, 12.15 uur

Midis-Minimes
wanneer: nog tot 30 augustus 2013, 12.15 > 12.50 uur
tickets: €5, 5 concerts: €22, 10 concerts: €40, 20 concerts: €75, 44 concerts: €120
waar: Koninklijk Conservatorium, Regentschapsstraat 30, Brussel, www.midis-minimes.be