Teresa Salgueiro: 'Het mysterieuze voedt mijn muziek'

Teresa Salgueiro komt terug naar Brussel om haar vijfde post-Madredeus album voor te stellen. Op O Mistério ('Het mysterie') gaat de Portugese met de fluwelen stem op zoek naar het mystieke in ieder van ons. “Het mysterieuze van de menselijke aard is een boeiend fenomeen waar we maar geen vat op krijgen.”

Na twintig jaar carrière als zangeres van Madredeus, meest succesvolle internationale groep van Portugal, is Teresa Salgueiro in 2006 aan een solocarrière begonnen. O Mistério is al haar vijfde solo-album, al ziet Salgueiro het anders: "Eigenlijk is dit mijn eerste solo-album. De andere waren samenwerkingen met andere artiesten. Het waren geen eigen composities, wel covers uit diverse culturen. Deze keer is het echt mijn muziek, gespeeld door een band die ik opgericht heb, met composities en arrangementen die ik met de muzikanten geschreven heb, en alle teksten zijn van mijn hand."

De tijd was rijp om uw eigen muziek te maken?
Teresa Salgueiro: Wel, met Madredeus heb ik gedurende twintig jaar een origineel repertorium gespeeld. Alleen waren de liedjes voor mij geschreven, niet door mij. Het heeft even geduurd, maar nu heb ik een groep muzikanten rondom me verzameld waarmee ik me in staat voel echt mijn eigen ding te doen.

Niet makkelijk de juiste personen te vinden?
Salgueiro: Het was een geleidelijk proces. Tijdens de vele projecten waaraan ik de voorbije jaren deelnam, kwam ik muzikanten tegen waarmee ik op dezelfde golflengte zat, maar ze waren allemaal druk bezet. De eerste die aan boord sprong, was Rui Lobato, de producer, drummer, gitarist en componist met wie ik sinds 2007 samenwerk. Nadien kwamen de bassist Oscar Torres, de accordeoniste Carisa Marcelino...

Het is dus geen backing band maar een hechte groep?
Salgueiro: Jazeker, er is een grote compliciteit tussen ons. We componeren tezamen, ieder draagt zijn steentje bij. We hebben een gezamenlijke taal, een rode draad waar we ons aan houden. Daar rond kunnen de muzikanten het beste van zichzelf geven. Onze gezamenlijke ideeën en creativiteit zijn veel meer dan de som van de verschillende groepsleden.

De muziek is geschreven tijdens compositieworkshops. Wat is dat dan?
Salgueiro: Het is onze manier van muziek te schrijven. We komen een paar dagen lang samen om te repeteren rond bepaalde ideeën. Ik noem het graag artisanale creatie: samen ontdekken wat het potentieel is van deze vijf instrumenten. We vertrekken vanuit het contemplatieve, dat is eigen aan de Portugese cultuur. Ik ben in Portugal geboren en getogen, mijn muziek is dus in rechtstreekse verbinding met de Portugese nostalgie, het verdriet. Maar mijn muziek kijkt ook vooruit. Zo was de keuze voor elektrische bas en gitaar met pedalen en delay weloverwogen, al worden die elektronische elementen op een uitgepuurde manier gebruikt.

U hebt voor het eerst zelf de lyrics geschreven. Waar haalde u de inspiratie?
Salgueiro: Vooral uit de muziek zelf. We maken eerst de muziek op basis van een melodie die ik zing, zonder tekst, of vertrekkende van een idee van een muzikant. Daar werken we dan op voort en pas op het einde, als de arrangementen klaar zijn, zet ik er een tekst op. Maar al in het begin voel ik aan waarover de song zal gaan. Onze muziek is heel emotioneel en sentimenteel, dat is uiteraard ook ingegeven door mijn kijk op de wereld.

Een mysterieuze visie, vanwaar de titel O Mistério?
Salgueiro: Het mysterieuze boeit me. Het maakt deel uit van een menselijke dimensie waar we geen vat op hebben. Er zullen steeds vragen zijn waar we geen antwoord op hebben. Mensen hechten daar veel belang aan, maar eigenlijk is het niet belangrijk. Er zal altijd een groot deel mysterie blijven, dat is het fragiele van de menselijke aard. We zijn klein en fragiel ten opzichte van het universum. De mensheid evolueert maar dat proces is zeer langzaam en gaat soms gepaard met een grote menselijke kost. We maken steeds dezelfde fouten. Dat is triest maar het is eigen aan de menselijke aard. We mogen de moed niet opgeven. De mens is ook sterk en creatief. We moeten ons blijven verzetten tegen onrechtvaardigheid.

Is het niet moeilijk om teksten te schrijven in een land met zo'n sterke poëtische traditie?
Salgueiro: Ja en neen. Er bestaat geen twijfel over dat Portugal een grote poëzietraditie heeft, maar mijn teksten zijn geschreven vanuit de muziek. Dat is heel verschillend. Het is een beperking en tezelfdertijd ook een boeiende uitdaging. Ik heb steeds dingen opgeschreven op stukjes papier, maar nooit echt songs. Portugese muziek is doordrongen van de saudade (mix van verlangen, nostalgie en verdriet) omwille van onze geografische ligging, omringd door de almachtige oceaan. Decennialang moesten we het hoofd bieden aan een groot monster, de onvatbare zee, om de wereld te verkennen. Het was een lange lijdensweg voor het Portugese volk.

Dat beïnvloed uw muziek?
Salgueiro: Ja. Maar ook de natuurlijke diversiteit van Portugal, een klein landje met een heel gevarieerd landschap, gaande van bergen tot vlaktes en een enorm oceaanfront. Portugal is sinds mensenheugenis een samensmelting van culturen. Nog vóór de oprichting van Portugal waren hier reeds Kelten, Romeinen, Joden en Arabieren. Lissabon is als poort op de wereld het epicentrum van die Portugese melting pot. Hier spoelden Afrikanen, Brazilianen, Indianen aan tijdens al die jaren van handel via de zee.

Uw muziek doet wat aan Radiohead denken, ook qua stem. Is dat bedoeld?
Salgueiro: Helemaal niet, maar het is wel leuk, ik hou van Radiohead. Eigenlijk laten wij ons door geen enkel specifiek genre inspireren. Elke muzikant heeft zijn eigen bagage en daaruit distilleren we onze sound. Daar is geen onderzoek aan voorafgegaan, alles gebeurt op een vrije en spontane manier.

Uw muziek heeft niets met fado te maken, maar is wel intrinsiek Portugees. Hoe zou u uw muziek omschrijven?
Salgueiro: Het is hedendaagse Portugese muziek met een sterk meditatief karakter. Een fusie van genres en een ontmoeting van mensen en instrumenten... Het is moeilijk om hedendaagse muziek te beschrijven. Geen enkele etiket lijkt erop te passen. Maar het is inderdaad helemaal geen fado, ik heb nooit fado gezongen, al zullen de mensen we wellicht altijd blijven vragen of ik fado zing. (lacht)

31.05.2013.

20.00 25/28 euro