Vincent Lesage: 'Bach is vertrouwen'

Na drie jaar noeste repetitiearbeid voert het Brussels Bachkoor Bachs monumentale Johannespassie uit. "De sterkte van mijn koorleden schuilt vooral in hun begeestering. Op dat vlak scoren ze zelfs beter dan veel professionelen," vertelt Vincent Lesage, de dirigent van het koor.

'B achliefhebbers, maar ook mensen die komen voor de gezelligheid en voor de pint achteraf," zo omschrijft de dirigent zijn koorleden. "Niet iedereen is even goed in notenleer." Is het dan geen teken van overmoed om uitgerekend Bachs complexe Johannespassie te willen uitvoeren?

Zelfs voor professionelen vormt dit werk namelijk een hele uitdaging. Toch ging Lesage niet over één nacht ijs. Alvorens drie jaar geleden bij het Brussels Bachkoor aan te treden, deed hij ervaring op bij een aantal andere amateurkoren. Bovendien is hij zelf actief als tenor in onder meer het Gentse Collegium Vocale van Philippe Herreweghe.

Hoe pakte u dit titanenwerk aan?
Vincent Lesage: "Voor mij was de opdracht duidelijk: ik wilde de inwendige voorstelling die ik heb van de Johannespassie zo dicht mogelijk benaderen. Op geen enkel moment heb ik de lat lager gelegd omdat ik 'maar' met amateurs werkte. Heel algemeen probeerde ik vanaf de allereerste repetitie zowel de techniek van de individuele koorleden te verbeteren als de totale klank. Daarnaast moest ik er natuurlijk voor zorgen dat we die enorme hoeveelheid muziek ontcijferd kregen."
"De Johannespassie neemt, inclusief de solopartijen, zo'n twee uur in beslag. Daarvan neemt het koor een dik uur voor zijn rekening. Eigenlijk zit er geen enkel gemakkelijk koorstuk bij. De koralen bijvoorbeeld ogen eenvoudig, maar zijn best veeleisend wanneer je ze homogeen en toonvast wil uitvoeren. Ook de lange openings- en slotkoren zijn niet te onderschatten. Omdat de sopranen daarin vaak heel hoog en de bassen heel laag moeten zingen, klinken deze stukken al gauw wat schreeuwerig. Maar het meest veeleisend zijn zeker de turbakoren. In die koorgedeeltes zette Bach de commentaren van de menigte uit het passieverhaal op muziek. De tekstzegging is er vaak razendsnel en de verschillende stemmen verlopen meestal compleet onafhankelijk van elkaar. Zeker voor een amateurkoor is het dus oppassen geblazen om niet compleet de mist in te gaan."

Verliep het repetitieproces vlot?
Lesage: "Natuurlijk liep niet altijd alles van een leien dakje. Ik herinner me levendig dat het eerste stuk dat we drie jaar geleden aanpakten pas na ettelijke weken technisch en qua notenleer goed zat. En dan moet het echte werk eigenlijk nog beginnen. Met een koor dat alleen maar de juiste noten op het juiste moment zingt, neem ik natuurlijk geen genoegen. In Bachs muziek is de tekst cruciaal. Als zanger moet je altijd perfect op de hoogte zijn van de betekenis en context van wat je zingt. In de laatste fase van ons repetitieproces ging haast alle aandacht daar naartoe."

Bent u fier op het resultaat?
Lesage: "En of. Nu we in een hogere versnelling naar het concert toewerken, valt alles echt mooi op zijn pootjes. Natuurlijk blijven de verschillen met een professionele uitvoering aanwezig. Maar dat hoeft niet noodzakelijk negatieve implicaties te hebben. Terwijl beroepsmusici bepaalde dingen misschien al lang evident vinden, voel je bij amateurs een voortdurende verwondering. Hun reacties zijn spontaan en genereus. Zoiets vergroot natuurlijk de emotionele impact van een uitvoering. En dat vind ik nu net heel belangrijk. Voor mij leeft zo'n compositie pas echt wanneer er tijdens een concert een brug geslagen wordt tussen de uitvoerders en het publiek. Dergelijke ervaringen zorgen voor de allermooiste momenten in mijn leven. Of het nu als zanger is of als dirigent: het is zalig om een radertje te zijn in het complexe kluwen dat Bach componeerde. Deze muziek mag dan al ingewikkeld zijn en over smart en lijden gaan, uiteindelijk straalt ze, net zoals de rest van Bachs vocale oeuvre, een diep vertrouwen uit. Alles komt altijd goed."

Een amateurkoor verwachten we niet meteen in de grote Studio 4 van Flagey. Vanwaar die ambitieuze keuze?
Lesage: "Ik ben een vurig aanhanger van het adagium 'Plus est en vous'. En dus ging ik de uitdaging aan om een groep amateurzangers in te wijden in de wereld waarin ikzelf als professioneel zanger leef. Vandaar dat we niet enkel streven naar een mooi afgewerkt eindresultaat, we werken ook samen met professionele solisten en een speciaal voor de gelegenheid samengesteld barokorkest. Natuurlijk verdient deze muziek het ook om in de allerbeste omstandigheden te weerklinken. De keuze voor de gerenommeerde akoestiek van Studio 4 was dus gauw gemaakt. Geef toe dat het deze tijd van het jaar net iets minder leuk zou zijn om twee uur lang op een harde stoel achter een pilaar in een koude kerk te zitten. In Studio 4 gaat geen enkel detail verloren. Daarom beslisten we om aan het barokorkest ook een luit, viola da gamba en viola d'amore toe te voegen. Dat zijn heel mooi en intiem klinkende instrumenten die de luisteraars zowel uitnodigen tot stilte in de zaal als in hun hart."

Johannespassie van J.S. Bach op 16 maart om 20 uur in Flagey, Heilig Kruisplein, Elsene, 02/641.10.20.
www.brusselsbachkoor.be