Artists in residence: Tim Parks in Verona

De beste boeken over steden en landen worden vaak geschreven door auteurs die er als migrant zijn aangespoeld. Als het om een goede schrijver met een scherp observatievermogen gaat, en een stad of land met karakteristieke eigenschappen op overschot, dan zit je goed.

De Brit Tim Parks is zo’n schrijver, en Italië is zo’n land. Parks (1945) is behalve schrijver ook docent literatuur aan de universiteit van Milaan. Recent schreef hij met Leer ons stil te zitten een overtuigend boek over het heilzame effect van meditatie en bewuster en trager leven. Maar in 2013 leverde hij voor het eerst in tien jaar weer een Italiëboek af. Het was ook met zijn boeken over Italië dat Parks in de jaren 1990 internationaal doorbrak: Italiaanse buren ging over zijn kennismaking met het land in het eerste decennium na zijn aankomst daar 1981, Een Italiaanse opvoeding peilde naar de weerslag van Italië en het Italiaanse schoolsysteem op zijn kinderen.

Het boek dat vorig jaar verscheen, heet Italië op het spoor en omvat de lotgevallen van Parks, die met de treinen van de Ferrovie dello Stato, de RFI (Rete Ferroviara Italiana) en Trenitalia het hele land doorkruiste. Andermaal zijn de anekdotes (over spoorwegmaatschappijen, conducteurs, stations, en medepassagiers in dit geval) een poging om te peilen naar de al dan niet illusionaire Italianità van Italië en de Italianen. Het boek begint in Verona, het middelgrote stadje tussen Milaan en Venetië waar Parks nog steeds woont, hoewel hem dat op een regelmatige pendeltocht van 150 kilometer komt te staan tussen Milano Centrale en Verona Porta Nuova. Het station van Verona werd in 1990, net als de buurt eromheen én het Bentegodi voetbalstadion vlakbij, snelsnel heraangelegd omwille van het WK voetbal dat in dat jaar in Italië plaatsvond. Later zou het ook voetbal zijn dat ons in contact bracht met het werk van Parks.

Verona is niet de meest bekende maar toch een charmante Italiaanse stad. Duizenden toeristen staan er dagelijks foto’s te nemen van een balkon waar het tot nader order fictieve koppel Romeo en Julia ooit voor nachtlawaai zou hebben gezorgd. Verder vind je er ook een groot Romeins amfitheater. Als je meer over dat Verona te weten wil komen moet je de eerder vermelde boeken lezen, maar wij willen terug naar het Bentegodi stadion.

In 2002 verscheen van Parks immers A Season with Verona. Travels around Italy in Search of Illusion, National Character and Goals. Het is zowat het perfecte boek voor mensen die van Italië en van voetbal houden. Parks volgt in dat boek namelijk een heel seizoen de Brigate Gialloblù – de harde geel-blauwe supportersbrigade van voetbalclub Hellas Verona – tijdens al hun thuiswedstrijden én verplaatsingen in het seizoen 2000-2001. De perfecte aanleiding om het over het racisme, het machisme, de kameraadschap en het meedogenloze cynisme van de Italiaanse tifosi te hebben. De vaffanculo’s zijn niet van de lucht in het land dat voetbal beleeft als een religie met de wekelijkse hoogmis op domenica sportiva.

Elk hoofdstuk in het boek eindigt met de uitslagen en de stand na de speeldag die de aanleiding vormde voor het hoofdstuk. Hellas zal een amechtig seizoen beëindigen op de vierdelaatste plaats waardoor ze net ontsnappen aan de degradatie die een jaar later toch een feit zou zijn. Pas vorig jaar promoveerde Hellas na meer dan tien jaar Serie B terug naar de Serie A, maar het boek is nog altijd even amusant. Vooral de soms regelrechte haat tussen de (clubs van de) verschillende steden, die in de stadions dikwijls op een creatieve manier wordt geuit, is fascinerend. Ze doet onvermijdelijk denken aan de oude rivaliteit tussen de stadstaten die Italië kende vóór het Risorgimento, maar die ook onze contreien ooit gekend hebben. Als het politieke etnocentrisme en separatisme zich ooit zou doorzetten op stedelijk niveau, zal het daarvoor vast snel een voedingsbodem vinden.