Calling up Soweto: De wereldpop van Sioen

Wat begon als een vraag om enkele nummers te afrikaniseren voor een Oxfam-optreden in Gent, groeide tot een prachtige muzikale uitwisseling. Sioen en zijn Gentse kameraden trokken naar Soweto en kwamen terug met een prachtige wereldpopplaat. "Zulke uitwisselingsprojecten geven zin in meer."

Twee jaar geleden, tijdens de Gentse Feesten, vroegen het dansgezelschap Les Ballets C de la B en verschillende Gentse verenigingen Frederik Sioen om voor de Oxfam-actie One Day For Another World enkele nummers te herinterpreteren op z'n Afrikaans. Dat vond hij een leuk idee, maar Sioen zag het nog meer zitten om naar Afrika te reizen om daar inspiratie op te doen en te werken aan een nieuw verhaal.

"Ik ben in november 2007 vertrokken, zonder veel te kennen van Afrikaanse muziek," zegt Sioen. "Stella Khumalo (een Zuid-Afrikaanse zangeres die met een Belg getrouwd is, bt) was mijn eerste link met Zuid-Afrika. Zij heeft me in contact gebracht met de grote muzikanten Pops Mohamed en Khaya Mahlangu. Pops is een levende legende (en speelt traditionele instrumenten als kora en mbira, duimpiano, bt) en Khaya is een grote saxofonist die de hele wereld rondtoert als muzikant bij Hugh Masekela.

Heb je enkel met grote namen gewerkt?
Frederik Sioen: Neen, ik wou ook een kans geven aan jong talent. We hebben een auditie georganiseerd in de township (sloppenwijk, bt) Soweto om koorzangers te selecteren. Daar zijn zeventig mensen op afgekomen. Stella heeft me geholpen om er vier stemmen uit te kiezen.
Ik stond versteld van het talent dat daar aanwezig was! Als deze mensen uit de townships willen deelnemen aan een project, krijgen ze vaak te horen dat ze wel een mooie stem hebben maar te weinig ervaring. Na deze samenwerking met Pops en Khaya zullen ze ongetwijfeld makkelijker werk vinden. Ik vind het belangrijk dat mensen uit de townships worden gehoord, dat ze de kans krijgen om elders te gaan optreden. Dat past ook in de Oxfam-ideologie van mensen kansen geven. In juni 2008 zijn de muzikanten voor het eerst naar België gekomen om te repeteren als voorbereiding van de Gentse Feesten.

Hoe is dat concert verlopen?
Sioen: Het was een groot succes. Ik had nog nooit zoveel positieve reacties gekregen na een optreden. We hadden veertien nummers voorbereid en door de warme ontvangst hebben we besloten die ook op te nemen. Het album is in januari ingeblikt in Johannesburg met de muzikanten uit Soweto en vier Gentenaars. De plaat vertelt het verhaal van die trip. Ik die als jonge knaap die zo goed als niets wist over Afrika een nieuwe cultuur ging ontdekken, een nieuwe vibe. Die samensmelting kun je horen in de muziek.

De Vlaamse pop van Sioen die wordt vermengd met Zuid-Afrikaanse muziek?
Sioen: Zo simpel was het toch ook weer niet. Ik ben op een heel andere manier te werk gegaan. Ik heb me eerst gedocumenteerd over Afrikaanse muziek, Miriam Makeba, Hugh Masekela en andere grote Zuid-Afrikaanse artiesten, maar ook Salif Keita of Fela Kuti. Die muziek stond voortdurend op, thuis, in de auto... Typisch aan Afrikaanse muziek is de vraag-antwoordverhouding tussen zang en backing vocals. Ik heb er uiteraard inspiratie voor liedjes opgedaan, maar ik ben vooral op zoek gegaan naar 'trance', naar de groove van Afrikaanse muziek. Na twee maanden werken ben ik dan met een bang hartje en mijn composities op zak naar ginder gegaan. 'Wat gaan ze ervan denken?' vroeg ik me af.

En?
Sioen: We zijn er in geslaagd een echt groepsgevoel te creëren, daar ben ik trots op. Pops merkte op dat hij de indruk had dat we al jaren samenspeelden. Zij injecteerden groove in mijn liedjes, en ik heb liedjes in hun ritmes laten sluipen (lacht). We hebben schitterende momenten beleefd in de studio. Soms waren we zo hard aan het dansen dat we vergaten mooi in onze micro te zingen!

Zuid-Afrika was een nieuwe wereld die voor je open ging?
Sioen: Zeker. Ik wist wel iets van de geschiedenis van Zuid-Afrika. Dat de revolutie tegen de apartheid in Soweto begonnen was. Dat Desmond Tutu en Nelson Mandela van daar komen. Maar daar bleef het zowat bij. Ook op muzikaal vlak heb ik heel wat bijgeleerd.

Hoe moeten we ons Soweto voorstellen?
Sioen: Soweto staat voor South Western Township. De meeste mensen denken aan een vreselijke sloppenwijk, een buitenwijk van Johannesburg, maar het is ook de wijk waar de muzikanten wonen. Je hoort er de nieuwste muziek, ziet er de nieuwste kleren en de nieuwste auto's. Want het is helemaal niet een uitsluitend arme wijk. Arme en rijke mensen leven er door elkaar. De rijken die er wonen, zijn arm geboren en hebben carrière gemaakt. Ze zijn altijd in Soweto blijven wonen, waardoor de township zowel arme als rijke buurten heeft. Het is een samenvatting van de wereld, je kunt het niet in één sfeer vatten. Die diversiteit vertaalt zich ook in de muzikanten die meespelen in dit project. Een van de koorzangeressen woont letterlijk onder de golfplaten, met keuken, woonkamer en badkamer samengeperst tussen muren van drie meter op vier. De saxofonist Khaya woont daar vlakbij in een grote villa met tuin. Dat is de werkelijkheid van Soweto.

Men heeft het altijd over de warmte van de Afrikanen. Heb jij dat ook gevoeld?
Sioen: De mensen zijn er zeer warm en gastvrij. Ze zijn fier op hun Zuid-Afrika, fier op hun strijd tegen de apartheid die in Soweto is gestart. Er is veel hoop in de Rainbow Nation, maar tegelijk loopt de overschakeling van apartheid naar de Rainbow Nation niet vlotjes. De criminaliteit is er groot. Elke nacht hoor je minstens vijf geweerschoten. Aids maakt veel slachtoffers, de medische voorzieningen zijn ondermaats, er is heel wat ellende. Onder de uiterlijke sfeer van feest, zon en stralende mensen schuilt een tristesse. Maar de warmte van het volk is hetgeen dat me het meest is bijgebleven. De mensen pakken elkaar vast. Het is een verslavende sfeer. Ik heb de microbe van Afrika echt te pakken. Ik ben er zelfs een nieuw familielid geworden, 'Malume Freddie' of Nonkel Freddie, zo zoals ze me daar noemen! Door zoiets te doen met muzikanten uit een andere cultuur ben ik een ander mens geworden. De mensen zijn er zo warm, het geeft zin in meer!

We krijgen dus meer muzikale uitwisselingen?
Sioen: Ik heb inderdaad de smaak te pakken! Maar ik heb ook zin om een nieuwe popplaat te maken, ik ben daar trouwens al aan bezig. En een muziektheaterstuk waaraan ik meewerk, is zonet in première gegaan. Ik zie wel wat de toekomst me biedt. Ik heb trouwens ook al gedacht aan een samenwerking met buitenlandse muzikanten van hier. Want ook hier zijn er heel wat wereldmuzikanten van niveau.

:: Sioen
wanneer: 3.5.2009, 20.00 uur, €20/23
waar: Ancienne Belgique, Anspachlaan 110, Brussel, 02-548.24.24, info@abconcerts.be, www.abconcerts.be