De Kroon wordt cultureel dorpshart

De kogel is door de kerk. Het College van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) heeft de verbouwingsopdracht van het gemeenschapscentrum De Kroon toegewezen aan een Brussels team. 's Lands 'zalenspecialist' ESTE architects en de landschapsarchitect Erik Dhont houden in hun ontwerpvisie De Kroon als erfgoed gaaf. De groenomgeving eromheen wordt een speels trefpunt.

Het gemeenschapscentrum De Kroon is samen met zijn evenknie in Neder-Over-Heembeek het laatste in de rij van de gemeenschapscentra die een grondige facelift of nieuwbouw moeten ondergaan om maximale ondersteuning te geven aan het sociaal-culturele verenigingsveld. De VGC schreef een openbare wedstrijd uit om De Kroon te hertekenen. Uiteindelijk bleven zes architectenbureaus over die beantwoordden aan de basiscriteria van het lastenboek. Ook het gelegenheidsteam van architecten en ingenieurs Peter Flamend, Pascal Gonzalez en Paul Wouters (van ESTE archi­tects) en de landschapsarchitect Erik Dhont hoorde bij de genomineerden. Op voordracht van de selectiejury werd hun ontwerpvisie vorige donderdag op de tafel van de VGC geschoven, met name bij het College, dat bestaat uit de Nederlandstalige leden van de Brusselse regering, de ministers Vanhengel (VLD) en Pascal Smet (SP.A) en staatssecretaris Brigitte Grouwels (CD&V). Pascal Smet hakte de knoop door: akkoord met de bouwopdracht aan ESTE architects en Erik Dhont. Dhont staat bekend om het uitzuiveren van groenvolumes en het sturen van kijkrichtingen. ESTE archi­tects maakte internationaal naam met hun zaaltypologie voor bioscoopcomplexen. De Kinepolis-gigant was de grootste klant.

De verbouwing die de tandem ESTE/Dhont voorstelde, is op zijn minst expansief te noemen. Als historische herberg blijft De Kroon vanbuiten intact bewaard. Vanbinnen gaat De Kroon een metamorfose tegemoet, zonder het karakter van het pand te bannen. Alle ruimtes, tot de zolderverdieping en de kelder toe, krijgen nieuwe, veelzijdige functies. Sanitair, technische ruimten, de voormalige tentoonstellingszaal op de gelijkvloerse verdieping, een conciërgeappartement: alles krijgt een efficiënte plek. De grootste ingreep is dat het café uit De Kroon vliegt. Daarmee komt er voldoende ruimte vrij voor de administratie, achter een klantgerichte onthaalbalie, meteen rechts naast de hoofdingang.

Tuintaverne
Een gemeenschapscentrum zonder café? Ja en nee. Ja, omdat de ruimte van het café te veel plaats ontnam aan de socioculturele verenigingen. Ja ook, omdat het café niet groot en open genoeg bleek om activiteiten ondersteuning te geven die aan de horecasector gekoppeld kunnen worden, of die een groot café nodig hebben, zoals tijdens de zomerhappenings die De Kroon organiseert.
En nee, het café verdwijnt niet. Een nieuwe taverne krijgt een stek in het aanpalende groen naast De Kroon, op de grens met de fontein. Meteen goed voor een duidelijke afbakening van het 'culturele gebruiks- en tuineiland', dat zich volgens architect Peter Flamend als 'een dooier in een uitdeinend spiegelei' manifesteert. Het café zal als een transparant lichtbaken uitkijken op het monument De Kroon en de aangename dorpssite eromheen. Het wordt een 'eigen minimalistisch paviljoen' binnen de cluster aan gemeenschapsvoorzieningen die De Kroon én het tuineiland gaan vervullen. De naadloze overgang van binnen naar buiten wordt ondersteund door veel glaspartijen en een groot terras dat uitdeint op het tussenliggende grasveld, dat in feite een tuindak is. Want ondergronds tussen café en De Kroon komt een grote nieuwe polyvalente zaal met foyerruimtes in de helling voor De Kroon.

De zaal is 350 vierkante meter groot, 4,5 meter hoog en vangt zenitaal licht. ESTE architects is vertrouwd met het systeem van commerciële 'overloop' tussen een zaal en drank- en eetfuncties, zoals dat bij Kinepolis maximaal wordt toegepast. De zaal, die ook voor concerten gebruikt zal worden en hoogtechnologisch uitgerust wordt, vangt daglicht doordat het terrein ter hoogte van de Kerkstraat 'ingesnoerd' wordt.

Het hele ontwerpvoorstel werd geraamd op ruim 1,7 miljoen euro, inclusief technieken, waarvan het grootste deel (805.000 euro) naar de multifunctionele zaal gaat, met tribune en akoestiekaanpak. Veel aandacht ging ook naar spaarzaam bouwen met vloerverwarming aangesloten op een warmtesonde, gevoed door aardsondes en koeling door de lucht. Naast de zaal komt een fietsenstalling.

Godsgeschenk
Alles kadert in een visie die De Kroon tot een groter overdekt en openluchtcentrum maakt met culturele invulling. Het losstaande café verlaagt bovendien heel sterk de drempel voor alle gemeenschappen die in Berchem willen participeren aan het dorpsaanbod.
Er was al de intentieverklaring om een internationale architectuurwedstrijd uit te schrijven om het Dr. Schweitzerplein te vernieuwen op kosten van het Gewest. En nu krijgen we de hertekening van de site rond het gemeenschapscentrum voor rekening van de VGC. De gemeente mag van godsgeschenken spreken met de externe budgettaire aanpak om de publieke ruimtes te verfraaien.