Een 'geanimeerd' concert

"Hoeveel jaren telt november?" is slechts een van de 314 poëtische, haast kinderlijke vragen die de Chileense dichter Pablo Neruda zich stelt in zijn 'Libro de las preguntas' ('Boek der vragen'). Dat boek ligt aan de basis van een nieuwe creatie van LOD, bekend voor zijn fantasierijke muziektheatervoorstellingen.

Waardig en in schoonheid nam Neruda afscheid van deze wereld. Op zeventigjarige leeftijd, toen hij het einde voelde naderen, schreef hij een boek vol vragen om stil te staan bij het mysterie van het leven. Zijn eeuwige verwondering zindert bijna triomfantelijk na in vragen als "Wachten de niet vergoten tranen wellicht in kleine meren?" of "Als alle rivieren zoet zijn, waar haalt dan de zee het zout vandaan?" Componist Jan Kuijken raakte in de ban van Neruda's indringende poëzie en samen met scenograaf Yoris Van den Houte en animatiefilmer Hans Spilliaert ging hij op zoek naar een muzikale en scenische vertaling. "De voorstelling is al ongeveer twee en een half jaar aan het rijpen, vooral dan in het hoofd van Jan," vertelt Hans Spilliaert. "Hij dacht al vrij snel aan een animatiefilm als een belangrijk element omdat dat vaak een meer absurde, minder realistische wereld oproept dan live actie op scène of film tout court. De vragen van Neruda zijn eigenlijk miniobservaties, die door hun verwoording voor enige verwarring en twijfel zorgen omtrent de werkelijkheid, en dat was wat ik ook nastreefde met mijn beelden. Af en toe krijg je een meer 'realistische vraag', zoals 'Wat doet een vlieg die gevangen zit in een sonnet van Petrarca?', en dat zie je dan ook enigszins terug in de tekeningen. Maar meestal gaat het om een eerder abstracte beeldtaal, waarbij computeranimatie, time lapse-fotografie en video elkaar constant afwisselen en ondersteunen. De grootste uitdaging bestond erin om er een min of meer coherent geheel van te maken, om via associaties de ene vraag aan de andere te linken."

We krijgen dus zeker geen klassieke animatie te zien?
Hans Spilliaert: "Nee, absoluut niet. Je zou misschien beter over experimentele media spreken waar animatie en video deel van uitmaken. Bovendien is ook de scenografie van groot belang: er zijn in totaal vier wanden waarop geprojecteerd wordt: de achterwand, twee zijwanden en ook een licht hellende cirkel in het midden van de scène. Soms is er op alle wanden tegelijk iets te zien, dan weer is het er slechts één, of gaan ze met elkaar in dialoog. Het is in die zin ook technisch een behoorlijk complexe voorstelling geworden. En te midden van al dat visueel 'geweld' zit Jan met zijn cello, als het ware omsingeld door vragen dus."

Maar de vragen zelf krijgen we niet letterlijk te horen?
Spilliaert: "Toch wel, maar ze staan op band. Enerzijds zijn ze door vier vrouwenstemmen ingezongen in het Spaans en maken ze deel uit van de compositie van Jan Kuijken, en anderzijds hoor je ook regelmatig afwisselend een jongetje en een oude man die een selectie van de vragen lezen - dat jongetje is overigens de zoon van Jan. Een deel van de cellomuziek is ook van tevoren opgenomen, zodat je vaak een wisselwerking krijgt tussen livemuziek en bandopnames."

Is het de eerste keer dat u voor het theater werkt?
Spilliaert: "Ja. Ik heb vroeger vooral kortfilms gemaakt, en ook een computeranimatiefilm waar Jan de muziek voor heeft gecomponeerd. En nu, zoveel jaar later, heeft hij mij dus gevraagd. Het was wel lastig in het begin omdat je als animatiefilmer meestal van tevoren perfect weet hoe het er gaat uitzien. Dat moet ook wel want het is een zeer tijdrovende bezigheid. Je filmt beeldje per beeldje. In het theater moet je daarentegen flexibel kunnen werken, het proces verandert eigenlijk voortdurend, en daarom heb ik naar een min of meer nieuwe stijl moeten zoeken binnen de animatiefilm. Dat was niet altijd even makkelijk, maar wel spannend!"

:: 'Hoeveel jaren telt november?' van LOD op 27.9.2008 om 20.30 uur
Beursschouwburg A. Ortsstraat 20-28, 1000 Brussel
Info op 02-550.03.50, tickets@beursschouwburg.be
Tickets: 10/12 euro