Nelisiwe Xaba: Pijnpunten uit Zuid-Afrika

In het kader van Shuffle #3 is de Zuid-Afrikaanse choreografe Nelisiwe Xaba voor de eerste keer met solowerk in ons land te gast. De voorstellingen Plasticization en They look at me and that's all they think draaien rond issues uit haar thuisland. "Ik werk met de zaken die me omringen."

Nelisiwe Xaba werd geboren in Soweto, een ex-township van Johannesburg. Hoewel ze regelmatige met de Europese en Amerikaanse podia in contact kwam - dankzij haar dansrol in het gezelschap van haar landgenote Robyn Orlin - is ze in onze contreien geen bekende choreografe. "Ik had het niet makkelijk. In 1992 arriveerde ik in Amerika als toeriste, zonder de juiste documenten. Twee jaar werkte ik in restaurants, later ging ik in Londen studeren en in 1996 werkte ik op freelancebasis met Orlin samen. Logisch trouwens dat mijn solowerk niet zo bekend is in het buitenland: ik begon nog maar drie jaar geleden. Toch loopt het de laatste jaren aardig."

Niet enkel kommer en kwel
Omwille van haar stijgende buitenlandse solo-optredens staakte Xaba tot haar spijt recentelijk haar danscursussen in Soweto. "Het waren informele lessen," legt ze uit. "Na schooltijd gaf ik hedendaagse dans aan jongeren: eenvoudige training en introducties in basisbewegingen en -posities. In Afrika zit de dansscene in de lift. Toch heb ik het gevoel dat de zogeheten jonge choreografen een jaar of vier meer nodig hebben. Hun vroegtijdige aantreden op de grote scènes heeft alles te maken met de vraag van de markt. Wie begint te dansen, is twee jaar later professionele choreografe. Helaas doven die 'sterren' weer snel uit. Je moet je lichaam goed kennen vooraleer je iemand anders iets kunt vertellen over of met je lijf."

Shuffle #3 nodigt Xaba voor de eerste keer in België uit. Ze presenteert twee korte solowerken: Plasticization en They look at me and that's all they think. Beide voorstellingen portretteren op een kritische manier Zuid-Afrika. Xaba: "Ik haat het om mezelf te omschrijven als iemand die in haar voorstellingen racistische thema's en vrouwenproblemen aankaart. Maar uiteindelijk gaat mijn werk toch daarover. Die pijnpunten omringen me, met die zaken heb ik dagelijks te maken. Aan de andere kant is het in mijn land niet al kommer en kwel. We kampen met aids, ziektes en geweld, maar we lachen en spelen evenzeer. Hoewel ook dat in mijn werk aan bod komt, is pijn hetgeen ons als gemeenschap het meest beroert."

Regenboognatie
Plasticization, een werk waarin Xaba zich wikkelt in plastic zakken tot ze er bijna in verdwijnt, handelt over overconsumptie, de opwarming van de aarde en aids. Voor de kostuums en het scènebeeld tekende Strangelove, een designer waar de choreografe regelmatig mee samenwerkt. Zo ook voor They look at me and that's all they think, de tweede voorstelling die twee avonden gespeeld wordt. Hierin refereert Xaba naar Sarah Baartman, de zogeheten "Hottentot Venus". Die Zuid-Afrikaanse vrouw werd in 1810 naar Londen gebracht en tentoongesteld omwille van haar 'bijzondere' fysionomie. Xaba ziet parallellen met haar levensloop: "In het verleden voelde ik me vaak als een exotische figuur gepresenteerd, als een mooi zwartje zondermeer. Als danser word je soms ingezet als iets bruikbaars voor de producer, choreograaf of andere betrokkenen. Vooral met Orlin maakte ik armoedige omstandigheden mee. Strangelove ontwierp een scène die tegelijkertijd een groot kostuum is: een monster dat nieuwe bewegingen noodzaakt en waarop ik animatiefilms projecteer over een meisje dat een make-over ondergaat."

Shuffle #3 biedt voorsmaakjes, Xaba komt in maart terug met Black!...White? "In die voorstelling lig ik, samen met twee blanke acteurs, op de grond in een raster van witte tape. Wanneer je dat projecteert, lijkt het alsof we rechtstaan. Het is een stuk over zwart-wit en cartoons, maar ook over rassenissues. Zuid-Afrika heet in theorie een regenboognatie, maar de werkelijkheid is anders. Daaraan wil ik mijn publiek blijven herinneren."

:: Plasticization + They Look at Me and That's All They Think - Nelisiwe Xaba
wanneer: 5 september om 19.00 uur en 6 september om 20.00 uur
waar: Kaaitheaterstudio's, OLV Van Vaakstraat 81, Brussel, 02-201.59.59 - tickets@kaaitheater.be
tickets: 7,5 euro