Opera: Tristan und Isolde

Niets zo intriest als een liefdesaffaire die vanaf het eerste uur gedoemd is tot mislukken. Er blijft dan nog één ding spannend: de tragedie zinvol te maken.

Dat is in twee zinnen de essentie van het succes van Tristan en Isolde (1865), de beklijvendste operatragedie van de voorbije 150 jaar en een van de slechtste toonbeelden voor wanhopig verliefde zielen die enkel durven te vluchten in zelfdoding. Richard Wagner (1813-1883) verwerkte er deels zijn eigen gevoelswereld in. De afknapper van zijn liaison amoureuse met Mathilde Wesendonck, vrouw van zijn mecenas Otto Wesendonck, mocht hij ver van zijn vriendin verwerken. Er moet bij hem enige wroeging hebben geknaagd, al was de relatie met zijn vrouw al lang uitgeblust. Wel vloog Wagner uit het bijhuis van Wesendonck en had de componist er altijd de pest in als hij de financiële vloer onder zijn royale levensstand zag wegschuiven.

Gifbeker
In het middeleeuwse epos van Gottfried van Strassburg (± 1200) vond Wagner alle mosterd om zijn ervaring met zijn onmogelijke liefde theatrale - of beter muzikale - diepgang te geven. Ook het wereldbeschouwelijk basiswerk van filosoof Schopenhauer inspireerde Wagner tot de invulling van zijn Tristan en Isolde. De sterke driften die de mens tot speelbal maken van zijn gevoelens, vragen om een duidelijke expressietaal. Muzikaal loste Wagner dit op door heel modern - en te vroeg voor zijn tijd - de vrije atonaliteit te introduceren. Het zou er onder meer wel toe bijdragen dat deze opera lange tijd als onuitvoerbaar in de onderste schuif van het operarepertoire belandde. Als 'kind van de theaterscène' wist Wagner het Tristan-verhaal nochtans tot zijn essentie te herleiden. In een notendop: de Ierse Isolde wordt uitgehuwelijkt aan koning Marke, maar wordt verliefd op diens neef Tristan, haar chaperon. Als het overspel tussen beiden ontdekt wordt door een jaloerse vierde in het spel, volgt het fatale lot voor Tristan. En ten einde raad volgt Isolde hem in de 'allesvervullende' dood. Inmiddels is een snellere afloop van het verhaal - door het nemen van een gifbeker - mislukt. De gifbeker van het liefdespaar werd gewisseld met een liefdesbeker, wat de driften nog meer aanwakkert. Voor Tistan is de dood een eerbare triomf. Zij volgt hem in de nobele gevoelens. Dat alles gevat in een extatische compositie, vol zachtheid, maakt een tijdloos stuk van Tristan en Isolde.

Kokkos
Voor deze eerste nieuwe productie van het seizoen in De Munt mocht theater- en operacoryfee Yannis Kokkos zich uitleven. Voor het eerst werkt hij voor De Munt. Ook het decor en de kostumering (kostuums die herinneren aan de romantiek en dlle jaren dertig) nam regisseur Kokkos voor zijn rekening. En het is ook iets heel anders dan wat hij met Tistan en Isolde enkele jaren terug in Groot-Brittannië deed. De productie, met het mannenkoor van de Munt en in de titelrollen Irène Theorin (Isolde) en afwisselend Mark Lundberg en John Keyes (Tristan), is een van de zeldzame huisproducties die dit seizoen niet in coproductie met een buitenlandse partner tot stand is gekomen. In dat opzicht is het weer iets om fier op te zijn. Al zuchtte Muntdirecteur Bernard Foccroulle eerder dit jaar al: "We leven in een land waar trots zijn niet evident is."

Colloquium
Jacques De Decker brengt in het Colloquium Tristan gerenommeerde componisten, musicologen en filosofen in De Munt bijeen om verschillende thema's uit de opera Tristan und Isolde uit te diepen. 21.10.2006, 9.30 > 18.00

:: Tristan und Isolde - 14.10 > 2.11.2006 om 15.00 (intro 14.30) - 18.30 (intro 18.00) - De Munt, Muntplein, 1000 Brussel - 070-23.39.39
Tickets: 8>100 euro