Playlist: Games uit vervlogen tijden worden kunst

Onlangs vierde Google de verjaardag van Pac-Man door op de homepage van de zoekmachine het spelletje nog eens aan te bieden. Voor nostalgie naar en een hedendaagse interpretatie van de wonderjaren van het spelletjescomputertijdperk moet je nu in Molenbeek zijn.

Commodore, Atari, Super Mario... het zijn namen met cultstatus geworden. De hype rond retro gaming en vintage elektronica ging hand in hand met de opkomst van hedendaagse kunstenaars die de technologie van die oude spullen oneigenlijk gingen hergebruiken: ze hacken software van dead media en manipuleren oude gameplatformen om esthetische redenen.

De tentoonstelling Playlist. Playing games, music and art in het interactive Media Art Laboratory (iMAL) in Molenbeek focust op de visuele en auditieve resultaten van zo'n onderzoek.

Iets voor nerds? Een beetje misschien, want het helpt natuurlijk als je snapt welke technologie er achter de machines en programma's schuilgaat om de output van de oneigenlijke manipulatie ervan te kunnen appreciëren. Die appreciatie heeft ook met een nostalgische affectie voor die oude visuals en geluiden te maken, al zijn sommige werken ook gewoon mooi, geestig of intrigerend. En je kunt op de tentoonstelling ook nog aardig wat met de joystick of het keyboard aan de slag.

Enig in Brussel
Het iMAL bestaat overigens al sinds 1999. Het artlab kwam er op initiatief van individuele kunstenaars, mediaproducers, webdesigners, software-ingenieurs en het Belgische netwerk van beeldende kunstenaars NICC. In 2007 kreeg iMAL een stek in een gebouw langs het kanaal in Molenbeek waar ook andere culturele organisaties als Ultima Vez of Q-O2 kantoor houden. Het Center for Digital Cultures and Technology heeft 600 vierkante meter ter beschikking, die gewijd zijn aan kunstpraktijk en hedendaagse kunsten die voortkomen uit media-, computer-, en telecommunicatietechnologie.

Directeur Yves Bernard benadrukt de voortrekkersrol van zijn centrum: "Zeker in Brussel, we zijn het enige centrum dat echt exclusief hedendaagse kunst, media en technologie toont, iets wat nog altijd zeer moeilijk ligt in de gevestigde musea. Onze internationale contacten zijn daardoor heel belangrijk. We houden er ook aan tentoonstellingen en festivals voor een groter publiek ("F2F" in 2003, "Infiltrations Digitales" in 2004, "openLAB" in 2005, "Art+Game" in 2006) te combineren met een functie als werkplaats voor kunstenaars in residentie. We organiseren workshops en professionele events, en de tentoonstellingen met bekende internationale kunstenaars proberen we aan te vullen met lokale kunstenaars die op die manier internationaal hun weg kunnen vinden."

Lofi geluidjes en beelden van lage resolutie
De tentoonstelling Playlist. Playing games, music and art is eigenlijk een productie van het LABoral Art and Industrial Creation Centre in Gijón in Spanje, waar de tentoonstelling eerder te zien was. De Italiaan Domenico Quaranta is de curator. Hij is vooral geïnteresseerd in de manier waarop nieuwe en oude technologie de inhoud en creatie van hedendaagse kunst beïnvloeden. Al is hij dan zelf niet echt groot geworden met Atari en Commodore. Domenico Quaranta: "Nee, eigenlijk helemaal niet. Ik was geen gamer als kind. Mijn eerste computer kreeg ik pas op mijn achttiende. Maar later heb ik me gerealiseerd dat verschillende evoluties in de hedendaagse kunst onderhevig zijn geweest aan de evolutie die de technologie in onze maatschappij heeft doorgemaakt sinds de jaren 1950. De conceptuele kunst in de jaren 1970 werd beïnvloed door de communicatierevolutie van die tijd, en in de jaren 1980 waren kunstenaars zeker geïnteresseerd in de mogelijkheden van de computer. Maar op het einde van de jaren 1990 is er nog andere beweging ingezet, en daarover gaat deze tentoonstelling. Toen is een brede groep kunstenaars geïnteresseerd geraakt in technologie die op dat moment alweer vergeten was, of voorbijgestreefd werd geacht."

"Je kon het zien als een beweging tegen het label 'nieuwe media', dat almaar vaker ijdel gebruikt werd. Want die zogezegde 'nieuwe media' hebben juist vaak een lange voorgeschiedenis. Alleen werden de verschillende stappen in die voorgeschiedenis decennialang systematisch in de vuilbak gekieperd. Dat er uiteindelijk toch kunstenaars waren die teruggingen naar de primitieve beginstadia van de technologie, en die wilden experimenteren met de ongekende mogelijkheden van die tools, had verschillende redenen. Het was zeker een vorm van nostalgie, omdat de kunstenaars die dingen, die al lang niet meer op de markt zijn, kenden van vroeger. Maar een belangrijkere reden was dat die machines mogelijkheden hadden die indertijd niet benut zijn. De technologische evolutie is namelijk vooral gedreven door de markt. Zo zijn zaken die interessant waren aan de oude platformen simpelweg weggelaten in nieuwe versies omdat men dacht dat ze niet meer nodig waren. Een puur esthetisch voorbeeld zijn de lofi geluidjes en beelden van lage resolutie. Vroeger waren we daartoe veroordeeld door de technologische beperkingen. Vandaag worden voor games complexe 3D-omgevingen gecreëerd, maar daarmee ging de modernistische esthetiek van die tweedimensionele blokjes verloren."

:: Playlist: playing games, music and art
wanneer: tot 21 augustus 2010 - dinsdag > zaterdag van 11.00 > 19.00 uur
waar: iMAL, Center for Digital Cultures and Technology, Koolmijnenkaai 30, Sint-Jans-Molenbeek, 02-410.30.93
inkom: 3 / 8 euro