Zalen Amerika: Onze dollars verzilverd

Na acht jaar rookt de vredespijp weer boven de collectie Amerika in het Jubelparkmuseum. In tien vernieuwde zalen komen zowel de precolumbiaanse kunst als de indianentradities van het etnografische Amerika, van Alaska tot Chili, tot leven.

Sinds 2000 zag het gros van de 40.000 stuks uit de verzameling Amerika het daglicht niet meer. Tijdelijke tentoonstellingen als Kuifje in Peru en Indian Summer hebben nochtans de belangstelling voor de culturen in Noord-, Midden- en Zuid-Amerika levendig gehouden bij het grote publiek. Nu de herinrichting met nieuwe energiebesparende vitrines af is, kan het resultaat van de investering van een half miljoen euro worden bezocht. Het nieuwe parcours, dat makkelijk twee uur (voor 63 luisterpunten) in beslag neemt als u er de audiogids bij neemt, start in de rotonde achter de museumwinkel. Het circuit volgt de geografie van het Amerikaanse continent, en is vrij sober opgesteld, om de expressiekracht van de collecties zelf te versterken. Her en der staan - in totaal 24 - televisieschermen. Daarop kunt u een kortfilm van drie minuten bekijken die u in de sfeer brengt van de civilisatie die in de omringende vitrines aan bod komt.

Twee zalen werden voorbehouden voor tien grote regio's van Noord-Amerika, Alaska op kop. Nadien volgt Midden-Amerika met Mexico, Guatemala, Honduras, Belize en El Salvador. Uiteraard is er een kamer voor het Amazone-gebied, waar tussen ander artisanaal werk de legendarische vogelverenmantel van Montezuma het kroonjuweel blijft. Verder is de gang en de rotonde volledig toegespitst op de Maya-cultuur, nog steeds een van de meest prestigieuze kunstuitingen van het continent, wellicht omdat de Maya's het schrift beheersten. Nadien volgen collecties van de Azteken en andere beschavingen die tussen 900 en 1521 actief waren. Centraal-Amerika, met Panama, Nicaragua en Costa Rica, beschikt nu over een eigen zaal. En zelfs Peru - dat rijkelijk vertegenwoordigd is in de reserves - krijgt een eigen zaal.

Wat opvalt is de grote verscheidenheid aan materialen die doorheen de geschiedenis gebruikt werden en die de diverse civilisaties - zowel precolumbiaanse als die van de huidige indianen - typeert. Dat het museum over 40.000 objecten beschikt is grotendeels te danken aan talloze schenkingen en legaten van Belgen die veel gereisd hebben. Deze zomer nog liet een oud-ambassadeur 150 stuks uit Mexico na aan het museum. Uit die enorme reserve werden 1.500 objecten geselecteerd, van de preklassieke periode tot vandaag. U komt dus ook twintigste-eeuwse sierkunst tegen, zoals van de Navajo-Mexicanen die naast hun 'seriewerk' voor de reguliere markt thuis zilveren juwelen vervaardigden op traditionele wijze.

Precolumbiaanse magneet
Een grote magneet voor de heropening van de Zalen Amerika zijn de ongeveer 400 sierstukken uit de precolumbiaanse collectie van het legaat Paul en Dora Janssen. In maart 2010 verhuist heel die verzameling echter naar het nieuwe Museum aan de Stroom in Antwerpen. Of dit een verlies is voor de vaste expositiezalen van het Jubelparkmuseum vroegen we aan Sergio Purini, conservator van de verzamelingen Amerika.

Purini: "Er zijn nog interessante civilisaties geweest, vandaar onze totaalopstelling. Al blijven de Azteken en de Inca's tot de verbeelding spreken van de burger. Als de collectie Janssen vertrekt heb ik gelukkig meer plaats om andere zeer waardevolle stukken uit onze reserves te tonen. Een groot verlies zal het dus niet zijn, want een private verzameling is sowieso gebaseerd op het esthetische, en niet in het bijzonder op de waarde binnen de precolumbiaanse civilisatie. Een museum bouwt het evenwicht in zijn collecties op een andere manier uit. Wel komen we wellicht goud tekort na het vertrek van de collectie, want dat zijn zeldzaam én duur. Een oplossing zou kunnen zijn dat het Goudmuseum van Bogota (Colombia) wordt aangesproken om ons een twintigtal stukken te lenen."

:: Zalen Amerika
wanneer: dinsdag > vrijdag van 9.30 > 17.00 uur + weekend van 10.00 > 17.00 uur
waar: Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, Jubelpark 10, Brussel, 02-741.72.11
tickets: 1,5 / 4 / 5 euro