Choreograaf Cherkaoui plukt uit vier duetten

Uit verschillende voorstellingen, van 2008 tot 2012, plukte choreograaf Sidi Larbi Cherkaoui vier duetten, en maakte er een volwaardige productie van. Noem het gerust een soort best – off waarin de ‘pas de deux’ telkens nieuwe gedaantes krijgt. “Ik wilde verschillende kleuren van het duet naast mekaar plaatsen”.

Bezige bij Cherkaoui is net terug van een maand residentie in China. Daar legt hij de laatste hand legt aan alweer een gloednieuwe productie, 'Genesis', die in ons land begin volgend jaar te zie is. Maar eerst is er dus '4D', een compilatie-voorstelling met werk van de afgelopen vier jaar. Had de uiterst productieve choreograaf behoefte aan een balans, een soort 'tussenstand' ?

Cherkaoui Goh, nee, zo is '4D' niet ontstaan. Na het duet 'Faun', dat ik in 2009 maakte in opdracht van het Londense Sadler 's Wells, voelde ik de behoefte om vaker op dat mini-niveau te werken. Met slechts twee dansers en met genoeg ruimte om intens te kunnen doorwerken op het uitpuren van de bewegingen. En als ik terugkeek op eerdere grootschalige producties als 'Origine' of 'Babel' merkte ik ook steeds de grote kracht van dat moment waarop slechts twee mensen op scène staan. Daarnaast voel ik ook een fascinatie voor de man-vrouw relatie. Dat zal wel te maken hebben met mijn verleden, mijn kijk op mijn eigen ouders die regelmatig in conflict gingen. Het duet is dus zeker ook een uitlaatklep voor wie ik ben als artiest.

Willen de duetten in die zin telkens een ander facet van de man-vrouwrelatie bloot leggen?
Cherkaoui: Ja, zo zou je het kunnen zien. Ik ben voor elk duet uitgegaan van een ander vertrekpunt, en dan kom je automatisch bij een andere impact en ook andere bewegingstaal uit. Neem nu het duet 'Sin' uit de voorstelling "Babel". Daar was het uitgangspunt dat de ene het territorium van de ander wil opzoeken, misschien bedreigen. Dat impliceert automatisch spanning en agressie. Het is ook een heel fysiek en heftig duet geworden. Misschien niet toevallig omdat ik het samen met choreograaf Damien Jalet heb gemaakt, en wij elk als kunstenaar ook op zoek waren naar onze eigen stem binnen die gezamenlijke choreografie.

'Faun', op die bekende mooie muziek van Claude Debussy 'Prelude à l'après midi d'un faun', lijkt in dat opzicht het meest harmonische of veelbelovende duet te zijn…
Cherkaoui: Ja, 'hoop' was daar het vertrekpunt. Als er openheid is om mekaar te ontdekken, dan kom je bij iets mimetisch uit. De dansers gaan dezelfde bewegingen uitproberen en ontdekken tegelijk hun eigen sensualtiteit. De eerste Faun-versie van Vaslav Nijinski, zo'n 100 jaar geleden, was heel sterk sexueel geconnoteerd, en heeft toen veel schandaal geschopt. Ik wilde met mijn 'faun' eerder werken als een verzoener. Ik bedoel: "sex doesn't have to be dirty, because it isn't".

Ik heb geprobeerd om de aantrekkelijkheid van het sensuele en sexuele te tonen, een expliciete zoektocht naar versmelting zonder dat het vulgair of agressief hoeft te zijn. Mensen hebben het soms moeilijk om naar de intimiteit van anderen te kijken, we benaderen harmonie in deze tijd bijna per definitie argwanend. Dat hangt samen met het sterk competitieve van onze opvoeding: we leren niet om gelukkig te zijn voor anderen, we kunnen enkel aan ons eigen geluk denken. En als we dat zelf niet bereiken, zouden we het liefst dat van een ander willen afnemen…

De score van Debussy wordt live uitgevoerd door het kamerorkest van de Munt, en ook alle andere muziek is live. Het gaat meestal om muziek of gezangen uit Japan Korea, India. Wilde je een soort spanning creëren tussen het fysieke, soms dierlijke van het beeld en het eerder meditatieve van het geluid?
Cherkaoui: Zo had ik er eerlijk gezegd nog niet over nagedacht, maar je hebt een punt. In eerste instantie wilde ik gewoon werken met musici wiens werk ik ken en bewonder en waar ik graag mee samenwerk. Eigenlijk had ik ook bij de Vlaamse polyfonie kunnen uitkomen, als ik dergelijke musici kende, maar daar heb je ook weer dat meditatieve. Zelfs de klassieke muziek van Debussy draagt dat in zich: het heeft een Oosterse invalshoek omdat het nooit tot een echt eindpunt komt. Ik heb Debussy's muziek wel vermengd met de klanken van de hedendaagse componist Nitin Sawhney, om het publiek te verrassen. Om ook op muzikaal vlak een dialoog teweeg te brengen, en om je op een andere manier naar die bekende partituur van Debussy te doen luisteren.

Je gezelschap Eastman werd begin dit jaar uitgeroepen tot cultureel ambassadeur van Europa. Wat houdt dat in?
Cherkaoui: We krijgen iets meer middelen via Europa,wat zeker een verademing is. Het laat toe om onder betere condities te kunnen werken. Maar belangrijker lijkt me dat men met deze titel vooral onze aanpak heeft willen honoreren. Al van bij het begin van mijn werk als choreograaf heb ik de culturele uitwisseling opgezocht, of het nu met Chinese monniken was uit de provincie Henan, of met de Spaanse flamenco-danseres Maria Pagés, om maar een paar voorbeelden te geven. Ontmoetingsplaatsen creëren, dat is mijn natuur. Kijk naar mijn Arabische naam: "Cherkaoui' , wat 'hij die uit het Oosten komt' betekent: Eastman".

23 > 25/9, 20.15, €15/20/30, Théâtre National, E. Jacqmainlaan 111-115, Brussel. 02-203.53.03. www.theatrenational.be, tickets: 02-229.12.11, www.demunt.be.