De Nieuw Amsterdam brengt 'Pax hominis'

Een loflied op de succesverhalen, tegenslagen en wandaden van de mens… Acteur Sabri Saad El Hamus bezingt het menselijke ras in de theatermonoloog Pax hominis, een stuk gebaseerd op Arnon Grunbergs ophefmakende novelle De Mensheid zij geprezen.

"Geen beest is zo belasterd als de mens." Dat zijn de eerste, niet mis te verstane woorden van Grunbergs tour de force, waarvoor hij in 2002 De Gouden Uil mocht afhalen. In De Mensheid zij geprezen, een satirische, hedendaagse versie van Erasmus' Lof der zotheid, voert Grunberg een man ten tonele die radicaal de verdediging opneemt van zijn soortgenoten, en meteen ook van zichzelf: "Tegen de beschuldigingen van azijnpissers, halfbakken intellectuelen, verwarde filosofen en geperverteerde romanschrijvers in." In een sobere regie van Gerardjan Rijnders geeft acteur Sabri Saad El Hamus - met zichtbaar duivels genot - gestalte aan deze gewiekste en bevlogen advocaat. El Hamus tekende tegelijk voor de toneelbewerking van Grunbergs geestverruimend proza.

Sabri Saad El Hamus: "Ik wilde met deze voorstelling graag een positief en mild geluid over de menselijke soort laten horen. Dat vond ik belangrijk, want we leven in een tijd die geregeerd wordt door cynisme en doemdenken. Maar tijdens het lezen van Arnons boek kwam ik erachter dat hij zowat de uitvinder is van een nieuw soort cynisme. (Lacht) Mijn personage kan natuurlijk niet om alle haat, hebzucht en oorlogsdrang heen, waar de mens ruimschoots blijk van heeft gegeven, en telkens opnieuw geeft. Maar ook die zogenaamde negatieve energie probeert mijn advocaat van een positieve kant te zien: door te benadrukken dat je ook haat in de ogen moet durven te kijken, proberen te begrijpen. Pas dan kun je er ook iets mee aanvangen. Zelfs oorlog valt soms pragmatisch te benaderen: het is een noodzakelijk kwaad waar al meer goeie dingen zijn uit voortgekomen dan we wel eens durven te denken of toegeven.

Dat lijkt erg aan te sluiten bij de missionstatement van jouw gezelschap De Nieuw Amsterdam, namelijk "niet polariseren maar verzoenen"…
Sabri Saad El Hamus: Klopt. De redevoering van die advocaat hebben we vooral bedoeld als een handreiking, vanuit de hoop dat de toeschouwer er zichzelf als mens in zal herkennen. Dat je gaat beseffen dat we in wezen allemaal op elkaar lijken. Het gaat mij helemaal niet meer om Arabisch of Europees zijn, maar veeleer om universele waarden. Daarom eindigt deze Pax hominis ook liefdevol, in de zin van 'leef en laat leven'. Uiteindelijk zijn we allemaal dader en slachtoffer tegelijk: de ene dag verlaat je iemand en de volgende word je zelf verlaten. De ene dag breek je, de andere word je gebroken. Waar het om draait is om sterker te leren zijn dan wc-papier. Zo ontkom je aan de shitty side of life, hè! Want geef toe, wc-papier dat stukgaat, daar heb je echt niks aan. (Lacht)

Zoals zo vaak bij Grunberg loeren ironie en humor om de hoek?
El Hamus: Natuurlijk. Kijk, enerzijds is het een voorstelling waar je hersenen van gaan knarsen: de gedachten stapelen zich in hoog tempo op en geven het publiek veel stof tot nadenken. Tot op het punt dat we zelfs de moraal compleet binnenstebuiten keren. Anderzijds mag je het gedachtegoed nooit te dogmatisch opvatten, en kan er best vaak om gelachen worden. Zo wordt de complexiteit van onze menselijke natuur er een pak verteerbaarder op.

De Nieuw Amsterdam: Pax hominis: de mensheid zij geprezen
wanneer: 27/9, 20.00 uur
tickets: gratis (rsv. aanbevolen)
waar: DEBUREN, Leopoldstraat 6, Brussel, 02-212.19.30, deburen.eu