Een speciale dag in de Beursschouwburg

Grappig en best pakkend: onze recensent beleefde plezier aan Photo romance van Lina Saneh en Rabih Mroué, op 31 maart in de Beursschouwburg.

Zaterdag 31 maart was una giornata particolare voor Cis Bierinckx. Het was zijn laatste dag als artistiek directeur van de Beursschouwburg. Ik heb hem zijn laatste woorden in functie zien uitspreken - een paar zinnetjes na de laatste voorstelling van zijn afscheidsfestival Sapere aude! / Dare to know! Hij deed dat met de bescheidenheid die zijn directeurschap heeft getypeerd.

Ik denk wel dat we mogen zeggen dat de Beursschouwburg de voorbije jaren de artistieke gemoederen niet echt heeft doen oplaaien. Maar ik schrijf 'ik denk' , want zeker weten doe ik het niet: wat bezoekjes aan de Beursschouwburg betreft ben ik de laatste jaren duidelijk in gebreke gebleven. Nochtans was er de keren dat ik wel kwam, meestal sprake van kwaliteit. Maar dan kwaliteit die publiek moest vinden zonder de hulp van mediatieke namen, grote maatschappelijke discours, gevestigde artiesten of blockbuster -festivals. Ik ben er ook van overtuigd dat de Beursschouwburg een heleboel niches heeft bediend die anders in de kou waren gebleven. Terwijl het huis artistiek en organisatorisch van ver kwam, en niet afgerekend mag worden op de vergelijking met de bloeiende jaren 1980 en 1990, toen het nog haast een monopoliepositie had in het nachtleven ten westen van de lanen en de tijdgeest anders was. Hoewel die tijdgeest wel eens snel zou kunnen terugkomen.

Op weg naar de Beursschouwburg las ik in de metro mijn dagkrant, en tegenwoordig is er niet veel meer nodig om weer op ouderwetse wijze verontwaardigd en gerevolteerd te geraken. Met zijn festival dat in het teken staat van geëngageerde kunst, markeerde Bierinckx derhalve nog eens het spoor dat in de nabije toekomst wel eens veel drukker bewandeld zou kunnen worden. Toch is het idee dat de politiek de kunst vooral ontsiert, hardnekkig. Ikzelf heb er ook last van, terwijl je de zaken ook kunt omkeren: de last die politiek is, kan door kunst worden verlicht. Kunst kan de pijn verzachten, de geesten aanscherpen en de mens eraan herinneren wat hij waard is, wat hij aankan en wat hij derhalve niet over zijn kant moet laten gaan. Er zijn genoeg gevallen te vinden waarin politieke wantoestanden kunstenaars tot bovengemiddelde daden hebben aangezet.

Photo romance van de Libanezen Lina Saneh en Rabih Mroué - dat complex is van vorm en inhoud, maar sterk in alle opzichten - is daar een voorbeeld van. Op het podium zit, naast muzikant Charbel Haber die live de soundtrack verzorgt, Lina Saneh in de rol van zichzelf als een filmmaakster die een remake wil maken van de film Una giornata particolare van Ettore Scola uit 1977 met Marcello Mastroianni en Sophia Loren. In die film ontmoeten een politiek ongeletterde huisvrouw en een politiek activist elkaar, terwijl buiten het bezoek van Hitler aan Italië de hele bevolking op straat brengt.
De remake moet dat gegeven naar het hedendaagse Libanon halen. De huisvrouw en de vervolgde activist ontmoeten elkaar dan in Beiroet terwijl de verdeelde bevolking op straat komt tijdens de politieke onlusten na de Israëlische aanval op Libanon. De actie op het podium betreft Sanehs ontmoeting met de Libanese censor, gespeeld door Mroué, die de film moet keuren.

De titel Photo romance verwijst naar wat er ondertussen op het scherm te zien is: de filmstills van de 'remake' waarmee Saneh haar film komt uiteenzetten aan de censor, en waarop zijzelf te zien is als de huisvrouw en Mroué als de activist. Mroué is dus zowel censor als activist, Saneh zowel de ongeletterde vrouw als de doortrapte filmmaakster. Zoals zij in haar onwetendheid valt voor de activist, zo valt de domme censor voor haar verhaal. De spiegeleffecten tussen de stills, de oorspronkelijke film van Scola en de actie op het podium spelen volop, terwijl er thema's aangeraakt worden als bewustwording, ontmoeting, openheid en gesprek, originaliteit en re-creatie, het individu en de massa - kortom, thema's over het kunstenaarschap in een politiek vijandige omgeving. Daarbij is Photo romance ook nog eens grappig, en op het niveau van de 'romance' best pakkend.