Mush-room: Needcompany in zee met The Residents

Als Needcompany’s Grace Ellen Barkey samen met beeldend kunstenaar Lot Lemm én de legendarische Amerikaanse anonieme avant-gardegroep The Residents met een partij paddenstoelen aan de slag gaat, moet dat vanzelf leiden tot de acceptance of all fungi.

Voor haar nieuwste voorstelling Mush-room, kan Grace Ellen Barkey inderdaad niet alleen rekenen op een legertje geweldig mooie hangende, dansende en pratende paddenstoelen, maar ook op een speciaal voor haar geschreven score van The Residents, die deze week ook nog toevallig in Leuven moeten zijn in het kader van hun verjaardagstour Wonders of Weird. Hoe ontstond dat opmerkelijke verbond?

Grace Ellen Barkey: Ik volg hen al heel erg lang. Als ik een voorstelling maak, dan zijn er een aantal platen die ik vaak opzet. Zappa is daarbij maar ook altijd The Residents. Als ik een voorstelling voorbereid, wil ik in een soort trip komen, en de hysterie van The Residents is daar zeer geschikt voor.

U weet dus ook wie de muzikanten achter The Residents zijn?
Grace Ellen Barkey: Het verhaal van ons samen vertel ik liever niet. Ik praat ook niet namens hen. Op een gegeven moment zullen we wel een soort persmoment doen met vertegenwoordigers die uit naam van The Residents gaan spreken.

We hebben al een lange relatie samen, en twee jaar geleden heb ik gevraagd of ik een plaat van hen mocht gebruiken voor een voorstelling. Ze stelden toen voor om nieuwe muziek te schrijven. Ik heb het nog maar zelden meegemaakt dat ik mijn ideeën altijd meteen voor iemand anders verwoordde. Zij hebben altijd meteen gereageerd met muziek. Twee jaar lang hebben we doorlopend contact gehad. Toen de muziek helemaal klaar was, ben ik heel intens beginnen luisteren en voelde ik ook de verantwoordelijkheid om die heel goed te gebruiken.

Wat was het eerste idee dat u voor deze voorstelling had?
Barkey: Het is herfst. We zijn in een woud van paddenstoelen, en de paddenstoelen hangen omgekeerd. Dat idee had ook iets melancholisch, maar met The Residents is het onmogelijk om iets melancholisch te maken. Hun muziek is zo hysterisch en vol van leven dat ik op een gegeven moment tegen hen heb moeten roepen om me ook eens een keertje iets langzaams te geven. Dat was moeilijk, maar uiteindelijk hebben ze toch zo'n nummer gemaakt en dat heet dan ook 'Song for Grace'.

Heb je paddenstoelen nodig om op zo'n paddenstoelenidee te komen?
Barkey: Nee, het zat gewoon in mijn hoofd. Hoe of waarom is nu ook helemaal niet meer interessant. Er zit wel wat psychedelica in de voorstelling. De paddestoelen zijn een vrolijke bende. Ze hebben een groep opgericht - een partij eigenlijk. Ze hebben het voornemen om een revolutie te beginnen. En voor woekerende paddenstoelen is het niet moeilijk om de wereld te veroveren.

Mush-room is als Don Quichote. We vechten tegen de wind en we vinden dat heel belangrijk. We zijn met zijn allen Sisyphus en rollen telkens lachend de steen weer de berg op.

Kan u de strijd die ze voeren benoemen?
Barkey: Nee. We strijden tegen alles. Tegen de kleingeestigheid, tegen de vermoeidheid in deze fucking wereld, en voor de kunst. Wat zullen we doen als men de kunst afschaft? Dan is de wereld één grote ruïne en zullen de mensen die overblijven zich afvragen naar wie ze de steen waar ze op zitten nu nog kunnen gooien. Want de vrouwen, de kinderen, de kunstenaars, de vreemdelingen hebben ze al kapot gegooid.

Ik wil tonen dat we anders kunnen kijken en denken. De voorstelling gaat helemaal nergens over. Ik probeer zo onlogisch mogelijk te zijn, en deze keer was ik daar heel koppig in. Maar je wordt wel uitgenodigd om te kijken op een andere manier. Ik vind kijken heel belangrijk. Theater is een poppenkast waarin je een hele wereld kan creëren die je nog niet kent. Dat is de ontroering van deze voorstelling en dat is ook Needcompany. Je voelt wel waar de voorstelling over gaat.

De paddenstoelen die u samen met Lot Lemm maakte, zien er ook heel mooi uit. Kan u nog iets zeggen over de vorm van de voorstelling?
Barkey: De vorm van de paddestoelen is natuurlijk heel belangrijk. De hele installatie op scène is van levensbelang. Maar het is niet alleen decor, het leeft ook. Het materiaal wordt gebruikt door de zeven spelers die tegelijk dansers en performers zijn. Ook zij zijn paddenstoelen. Ook zij zitten in een trip en zoeken naar de vrijheid om elke keer weer een ander gebaar te maken.

Mush-room
19 & 20/4: 20.30, 21/4: 15.00, €12/16, Kaaitheater, Sainctelettesquare 20, Brussel, 02-201.59.59, tickets@kaaitheater.be, www.kaaitheater.be

The Residents: Een ode aan de verbeelding

Het was het album The Third Reich 'n' Roll (1976) dat bij Needcompany op tafel lag ter voorbereiding van Mush-room. Grace Ellen Barkey vindt het een geweldige plaat "om zijn hysterische vervorming van popmuziek" en raakt daarmee de kern van waar het bij de The Residents om draait.

Het iconische Californische avant-gardecollectief was nooit zomaar een band. Het concept was altijd even belangrijk als de muziek zelf. In feite maken ze muziek over muziek. Vaak komt dit meta-geluid neer op een kritiek of een deconstructie van (wat we normaal vinden als) muziek. En zo is ook de link met Needcompany gelegd, dat vroeger bijvoorbeeld al aan de slag ging met het werk van John Cage.

The Residents hebben er ondertussen een carrière van veertig jaar opzitten - hun legendarische "Santa Dog"-singledebuut verscheen in 1972 - en dat wordt vanaf eind deze maand in de verf gezet met een Europese tournee die niet toevallig Wonders of Weird heet; aftrap op 24 april in het Het Depot in Leuven. Ook nu zullen de bandleden hun ware gezicht niet tonen.

Hun anonimiteit is immers al die jaren een integraal onderdeel geweest van hun visie, een noodzaak zelfs om het concept te laten werken. Door zich niet te focussen op individuen konden ze volop blijven jongleren met hun excentrieke experimenten. Die uiten zich in groteske humor, cryptische, surrealistische teksten en een theatrale, vaak multimediale voordracht.

Nieuwe technologieën werden steeds omarmd want hielpen de bakens verzetten. Tegenwoordig hebben de leden wel een naam: volgens hun Facebook-pagina heten ze Randy (de seniele zanger met het oudemannenmasker), Chuck en Bob (de instrumentalisten, virtuoos op gitaar, maar evengoed in de weer met iPad en Macbook). Maar laat je geen blaasjes wijsmaken. De neuzen wijzen na ruim zestig albums, talloze video- en filmprojecten en zeven wereldtournees nog steeds in dezelfde richting: The Residents blijven bij uitstek muzikale Crimi Clowns, met als enige wapen hun verbeelding. Op de hoes van hun soundtrack bij Mush-room staat een bende paddestoelen: één ervan heeft een hoedje op. Noem hun optredens een show, een performance, een kunstwerk, but never as you know it.