Prometheus doet het vuur weer oplaaien

De mythische held Prometheus stal het vuur van de goden om het door te geven aan de mens. Jan Fabre en Jeroen Olyslaegers grijpen in een zowel erg fysieke als tekstuele bewerking naar de mythe terug om iets te zeggen over hedendaagse helden.

Prometheus-Landscape II is een Engels-talige voorstelling en ging in wereldpremière in Montclair, vlak bij New York. Hoewel de tien performers voor een typische, fysieke Fabre-trip zorgen, zit er ook erg veel tekst in het stuk. Fabre zelf schreef het eerste deel 'We need heroes now', en vroeg aan Jeroen Olyslaegers om daar een antwoord op te formuleren. Voor 'I am the all-giver' baseerde Olyslaegers zich min of meer op de Prometheus-mythe zoals Aischulos die neerschreef.

Een mythe rechtstreeks in het Engels bewerken voor Jan Fabre, er bestaan wellicht makkelijkere opdrachten.
Jeroen Olyslaegers: Je moet er jezelf als schrijver min of meer voor heruitvinden, maar de vraag van Jan kwam wel op het juiste moment, omdat ik zelf ook al een tijdje met mythologie bezig was. Het mythische denken kijkt radicaal anders naar de wereld. Met oog voor de lange termijn, waardoor de menselijke ratio niet noodzakelijk centraal staat, maar wel de verbeelding, die onze verhouding met de kosmos kan kaderen. In een tijd waarin het rationele denken tekortschiet om problemen op te lossen, kan het mythische denken van grote waarde zijn.

Wat vertelde Aischulos over Prometheus?
Olyslaegers: De tekst van Aischulos is het eerste deel van een trilogie waarvan de rest verloren is gegaan. Prometheus steelt het vuur van de goden en schenkt het aan de mens. Een heldendaad van verbeelding die het spirituele leven van de mens verbreedt. Het stuk eindigt wanneer Hermes, de boodschapper van de goden, de adelaar aankondigt die Prometheus' lever komt uitpikken als straf. Prometheus is dan al vastgeklonken aan de rots, en verschillende personages, zoals Pandora, Dionusos of Io, komen tegen hem hun gedacht zeggen. Fabre en ik stellen ons de vraag wat het belang is van dat vuur en wat er van overgebleven is. Of er vandaag nog helden zijn die in opstand durven te komen.

De situatie in de Arabische wereld lijkt aan te tonen van wel. Al geloofden we daar misschien niet meer in.
Olyslaegers: Toen ik mijn stuk schreef, was er van die opstanden nog geen sprake van. Het woord 'revolutie' heeft plots weer weerklank gekregen. Ons wereldrecord regeringsvorming was ironisch, maar tegelijk gebeurt er een paar duizend kilometer naar het zuiden iets dat niet ironisch is en dat ons fascineert. Het gaat om jongeren die vaak al een tijd bezig waren met hun oppositie. Die gebeurtenissen tonen dat we onze ironische afstand van de werkelijkheid, die ons vuur heeft gedoofd, achterwege kunnen laten.

Maar botsen de noties 'heldendom' en 'revolutie' niet met de complexiteit van onze postmoderne maatschappij?
Olyslaegers: Die complexiteit is voor een stuk een fetisj geworden dat ons sust om niet meer te hoeven denken over verandering. Prometheus is geen genuanceerde figuur. Hij is erg overtuigd van zijn gelijk en is zelfs ijdel in zijn lijden. Daarom krijgt hij ook altijd wel kritiek. Pandora, die na hem komt, heeft het ook over heldendom, maar zij legt de verantwoordelijkheid meer bij een verzameling individuen. Zij heeft overigens een slechte reputatie met haar doos vol onheil, maar roept eigenlijk zowel het negatieve als het positieve af over de wereld, en schenkt de mens daardoor een radicale autonomie en zelfbeschikking: het is de manier waarop de mens met zijn situatie omgaat die belangrijk is. Hij kan kiezen of hij zich als slachtoffer of als held wil profileren.

Jan Fabre & Jeroen Olyslaegers: Prometheus-Landscape II
wanneer: 6 > 19/3/2011 • 20.30, (17/3: 19.00, + nagesprek)
tickets: €20/25
info: in het EN, boventitels in NL & FR