Shakespeare NXT: shakespeare in de shaker

Met het werk van de grootste toneelschrijver ooit, William Shakespeare (1564-1616), kun je makkelijk een heel festival vullen. Dat is dan ook wat Westrand doet met Shakespeare NXT, een week vol toneelstukken, films en workshops van en over de Engelse bard.

Shakespeare NXT heeft van alles in petto. Maar wie twee keer met een voorstelling vertegenwoordigd is, is theatermaker Greet Vissers. Zij richtte destijds samen met Jo Roets theatercompagnie Blauw Vier op, dat nu Laika heet.

Van Laika is op het festival een Othello-bewerking te zien (30 & 31/10, 2/11) waarvoor Vissers de tekst leverde. En dan is er ook een bijzondere, tientalige (!)versie van Macbeth (31/10) door kunstZ, een organisatie waarmee Vissers anderstalige nieuwkomers met artistiek talent op de planken wil krijgen.

Eerst iets over Othello, de Moorse generaal die door zijn listige officier Jago zijn vrouw Desdemona onterecht van overspel gaat verdenken. Laika speelt het stuk met een kleine cast van drie mensen. Greet Vissers: "We hebben de driehoek tussen Othello, Jago en Desdemona dus naar voor gehaald. Heel evident was dat niet, omdat er bij Shakespeare altijd veel nevenverhaaltjes zijn. Als je die weglaat dan moet je anders met het verhaal omgaan. Daarom kozen we voor een concept waarbij de acteurs het hele verhaal eigenlijk zelf oproepen en er bijna in verstrikt raken. Dat geeft spelplezier, maar bijna zie je ook een soort jaloezie ontstaan tussen de acteurs terwijl ze beelden proberen op te roepen. Suggestie en verbeelding zijn hun wapens, al worden ze ookondersteund door muziek en beelden."

Tirannie en waanzin
Een nog ambitieuzer project is de Macbeth van kunstZ. Deze tragedie vertelt het verhaal van de Schotse generaal Macbeth, die de door blinde ambitie gedreven koning Duncan doodt en naar tirannie en waanzin verglijdt. KunstZ is een organisatie die immigranten die in eigen land een kunstopleiding gehad hebben maar nog gebrekkig Nederlands spreken, toch een kans wil geven om zich te ontwikkelen.

Greet Vissers: "Ook voor deze Macbeth werken we met fragmenten. De grote uitdaging was natuurlijk dat ik die laat spelen door een heel diverse groep mensen uit Irak, Georgië, Rusland, Oekraïne... Het zijn in veel gevallen mensen die in hun eigen land met oorlog en tirannie te maken hebben gehad. Wij vinden democratie evident omdat we in een democratisch systeem van overleg zijn opgegroeid, maar zij hebben ervaring met dwingende autoriteit en weten veel beter dan wij wat een bloederige burgeroorlog is. Ik ben dus ook naar de oorlogsscènes op zoek gegaan, en zij spelen die met een energie waar je woede, wraak en opstandigheid in voelt."

"Van koning Duncan hebben we bijvoorbeeld een Saddam Hoessein-achtige figuur gemaakt. Omdat hij door een Irakees wordt gespeeld en ook omdat Duncan eigenlijk iemand was die zijn volk brood gaf met de ene hand, maar in de andere hand een moordwapen hield. Terwijl wij er vanuit onze sprookjesachtige ideeën al snel een wijze koning van maken. In dat nieuwe licht wordt de moord van Macbeth op Duncan in plaats van de daad van een psychopaat eerder het resultaat van een doorgegeven geschiedenis. Ook Duncan heeft ooit met bloedvergieten de macht gegrepen."

Shakespeare bleek overigens goed bekend tot in die verre landen. "Ze kennen de verhalen en hij is ook in al die talen vertaald. We hebben al die vertalingen - Arabische, Russische, Turkse, Georgische - gebruikt en samengevoegd in een vreemd fonetisch scenario dat iedereen kan volgen. De boventitels zijn in het Nederlands, en de metaforische taal van Shakespeare leent zich tot het geschreven woord. Het was ook mooi om te zien hoe die metaforen in de verschillende talen ook een ander karakter krijgen. Soms hebben we die in de vertaling behouden omdat ze zelfs mooier waren dan de oorspronkelijke."

To be or not to be continued

Behalve de hierboven genoemde meesterwerken Othello en Macbeth, wordt ook Romeo & Julia opgevoerd door Kollektief D&A (29/10) met onder meer Jonas Van Thielen, terwijl de jeugdvoorstelling Storm (4/11) door het gezelschap Nasreddin gebaseerd is op Shakespeares laatste stuk.

De filmmarathon heeft plaats op zaterdag 27 oktober van 13.55u tot een half uurtje na middernacht. Op het programma: A midsummer night's dream van Michael Hoffman, Franco Zefirelli's Hamlet, Kenneth Branaghs Much ado about nothing, en Derek Jarmans Edward II, naar het gelijknamige stuk van Shakespeares tijdgenoot Christopher Marlowe.

Het filmontbijt op zondag 4 november (ontbijt om 9.00u, film om 10.30u) toont Reis naar Melonia (6+), een Zweedse tekenfilmbewerking van De storm.

In de Gemeentelijke Academie van Dilbeek geeft Shakespeare-specialist Frank Albers op 30 oktober om 14.00u zijn kijk op de mythes en misverstanden rond het leven en het werk van de Engelse bard.

Shakespeare NXT
wanneer: 27 oktober > 4 november 2012
------------------