Architecten Geers en Van Severen bouwen van Venetië tot China

Dit weekend gaat in Venetië de elfde internationale architectuurbiënnale open. Het jonge Brusselse architectenbureau van Kersten Geers en David Van Severen had de eer om het Belgisch paviljoen aan te pakken. Een gesprek met het duo over ruimtes, kaders en inhoud, over architectuur in Brussel en over hun ontwerp voor het kunstencentrum Wiels, dat op de lange baan is geschoven.

Dit jaar was het aan de Vlaamse Gemeenschap om de tentoonstelling in het Belgisch paviljoen te organiseren. De Brusselse Zwitser Moritz Küng, programmator in deSingel in Antwerpen, werd gekozen als curator. Küng had geen zin om plannen of maquettes te tonen, maar kwam met het idee om een wedstrijd uit te schrijven onder dertien jonge Vlaamse architectenbureaus die de afgelopen jaren deel hadden uitgemaakt van de tentoonstellingsreeks '35 m³ jonge architectuur' in deSingel.

De opdracht was om het bestaande Belgische paviljoen, dat in 1907 ontworpen werd door de Brusselse architect Léon Sneyers, "een architecturale bestemming te geven die op schaal 1:1 beleefbaar is". De wedstrijd werd gewonnen door David Van Severen en Kersten Geers, twee jonge Gentenaren die twee jaar geleden op de vijfde verdieping van een kantoorgebouw aan de Kiekenmarkt een architectenbureau begonnen. Hun ontwerp bestond in een zeven meter hoge muur die om het paviljoen zou worden gebouwd. Zo zou de architectuur van het paviljoen weer zichtbaar worden. Aanvankelijk moest de muur van beton zijn, maar gaandeweg werd het een modulaire wand van gegalvaniseerd staal, die ook een zekere dikte gekregen heeft. "De muur is nu een gang van 1,80 meter waar je doorheen loopt en die het paviljoen omarmt. Het is een kader, dat je ook kan zien als een paviljoen op zich," legt Geers uit.

Vanbinnen is het paviljoen helemaal leeggehaald. Van Severen: "Alles is weg. De daklichten waren afgedekt. Die hebben we weggenomen, zodat nu de zon direct binnenschijnt. We willen architectuur in haar meest radicale vorm tonen. Muren met openingen, het karkas dat overblijft." Om het grondoppervlak binnen en in de nieuwe tussenruimte te egaliseren ligt er overal confetti. Binnen en buiten staan her en der stoelen. Het project heet gepast 'After the party', want: "Architectuur is wat overblijft als het feest voorbij is."

Jullie werken niet voor het eerst met een kader of een raster.
David Van Severen: "Het maken van een kader waarbinnen het leven zich afspeelt, interesseert ons. In Zuid-Korea hebben we een wedstrijd gewonnen waarbij de opdracht luidde: maak een masterplan voor een nieuwe administratieve hoofdstad. Ons ontwerp bestond uit een raster, niet van straten, zoals je vaak ziet in Amerikaanse steden, maar van gebouwen. De tussenruimte zou dan opgevuld kunnen worden met gebouwen, parken en met allerlei andere zaken. Zo maak je orde binnen de stad. De confrontatie frame-content, daar gaat het ons om. Het project in Zuid-Korea is uiteindelijk niet uitgevoerd omdat de regeringspartij, die de wedstrijd had uitgeschreven, bij de volgende verkiezingen aan de kant geschoven werd."

Voor jullie is het kader belangrijker dan de inhoud?
Kersten Geers: "Een ruimte is inderdaad niet per se gebonden aan een bepaalde functie. Wij koppelen die twee liever wat meer los van elkaar. In een en dezelfde ruimte zijn vele functies mogelijk. Een huis kan museum worden, of andersom. Wiels in was een brouwerij, nu is het een centrum voor hedendaagse kunst."
Van Severen: "We passen dat principe nu ook weer toe bij een villaproject in China. Voor dat project werden wereldwijd honderd jonge architecten geselecteerd. Ieder mag een villa van 1.000 m² bouwen. Onze villa bestaat uit 25 identieke kamers. Die kunnen benut worden als bibliotheek, slaapkamer, garage, zwembad. We maken eerst ook weer het kader, dan pas komt de invulling."

Over Wiels gesproken, jullie enige project in Brussel tot dusver: wordt dat nog uitgevoerd?
Van Severen: "De opdracht was de omvorming van de brouwzaal beneden tot een entreeruimte met balie, boekenwinkel en café. Het ontwerp waarmee wij de wedstrijd gewonnen hebben, was vrij radicaal. Twee jaar zijn we bezig geweest met de verdere uitwerking. De concrete realisatie van het project verloopt echter heel moeizaam. Nu eens krijgen we te horen dat er geen geld is en dat het ontwerp dus niet uitgevoerd wordt, dan weer dat het er misschien toch in een gewijzigde vorm komt. Het probleem is dat er zoveel belangen meespelen, er is monumentenzorg, er is de budgettaire kwestie, je hebt de tegenstelling tussen Franstalige en Nederlandstalige bestuursleden. Het resultaat is dat er niets beslist wordt. En intussen heeft de uitbater van het café zijn eigen stoeltjes natuurlijk allang neergezet."

Waarom zijn jullie, als Gentenaren, in Brussel neergestreken?
Geers: "Wij wonen hier allebei. Bovendien zijn we erg geïnteresseerd in deze stad. Brussel is de enige echte grootstad in de Benelux. Daarom hebben we twee jaar geleden ons bureau overgebracht van Gent naar Brussel."

Hoe moeilijk is het om als jong Vlaams bureau aan opdrachten in Brussel te raken?
Geers: "Het is echt niet gemakkelijk om in het Brusselse architecturale netwerk binnen te dringen. In Vlaanderen lukt dat ons wel, en zelfs in China. Maar in Brussel is de besluitvorming heel erg verbrokkeld. Enkele grote partijen schieten ertussen en trekken het laken naar zich toe. En dan is er de talenkwestie. Wij hebben een Vlaams imago. Ik heb de indruk dat jonge Franstalige bureaus toch iets beter de ins en outs kennen. Door hier nu in Brussel te zitten, hopen we dat het ook voor ons iets makkelijker zal gaan."
Van Severen: "Niet dat we een echt Brussels bureau willen worden dat hoofdzakelijk in deze stad werkt. We zijn liever op verschillende schalen en verschillende plekken bezig."

Vanuit jullie kantoor hebben jullie een prachtig zicht op de centrale lanen en de rest van de binnenstad. Is dat genieten? Of ergeren jullie je voortdurend?
Geers: "Brussel is een fantastische stad met een hele specifieke rand eromheen. Maar je mist hier een algemene visie op de stad. Brussel is de hoofdstad van Vlaanderen, van België, van Europa, maar dat straalt de stad niet uit. Er zijn ook wel goeie dingen aan het gebeuren, met Flagey en Rogier. Maar het gaat langzaam."
Van Severen: "Dat de stad chaotisch is, en op sommige plekken ook vuil, stoort ons absoluut niet. Het is het kader dat ontbreekt. Binnen een kader moet je leven en vervuiling en chaos kunnen toelaten."

:: De Biënnale in Venetië loopt van 14 september tot 23 november 2008.