Atelier Groot Eiland bestrijdt kansarmoede via werk

G root Eiland is sinds enkele jaren, samen met andere sociale organisaties, gevestigd in een industrieel pand aan de Henegouwenkaai. De vzw telt vier ateliers. Twee ervan - het sociaal restaurant Heksenketel en de schrijnwerkerij Klimop - zijn ondernemingen uit de sociale economie . Ze zijn erop gericht langdurig werklozen, leefloners en asielzoekers op te leiden zodat ze kunnen doorstromen naar de reguliere arbeidsmarkt. "De bedoeling is dat ze na twee jaar klaar zijn voor een echte baan," zegt coördinator Tom Dedeurwaerder.

In de schrijnwerkerij op de gelijkvloerse verdieping werkt artikel-60'er Pedro aan een deur voor de conciërgewoning. Hij is Angolees, verloor als kind zijn beide ouders en kwam toen hij veertien was naar België. "Ik heb al een getuigschrift van elektricien, maar wil ook nog schrijnwerker worden. Het artisanale trekt me aan," zegt hij.

In het sociaal restaurant op de eerste verdieping is het spitsuur. Dagschotels voor vijf euro, broodjes en slaatjes gaan vlot over de toog. Het restaurant is niet alleen in trek bij de mensen die in het gebouw werken, maar ook bij buurtbewoners en groepen bezoekers. Bovendien kan Heksenketel ook geboekt worden voor recepties.

De drukte lijkt de dames in de keuken niet te deren. Elk bord wordt secuur bereid. "Ze leren hier niet alleen het werk in een keuken, maar krijgen ook les over arbeidsattitude: op tijd komen, tegen kritiek kunnen en zo," zegt trajectbegeleidster Katlijn Osselaer. De meesten zullen doorstromen naar de grootkeuken van een rusthuis of bedrijf. Veel van deze vrouwen hebben geen man, wel kinderen. Een normaal restaurant met onderbroken diensten is voor hen niet haalbaar. Osselaer: "Vaak hebben deze mensen ook andere problemen: schulden, geen kinderopvang, slechte huisvesting. Voor ze echt werk aankunnen, moeten die opgelost zijn. Wij helpen hen daarbij."

Voor het keukenpersoneel is er verplichte Nederlandse les. Bovendien komt Ward Sulmont, taalcoach van Brusselleer, een paar keer per week langs om tussen de potten en de pannen te oefenen. "Eenvoudig is het niet," zegt hij. "Hier komen vooral Afrikaanse en Marokkaanse vrouwen. Hun contacttaal is het Frans. Maar ik begin met de basis en vraag hun bijvoorbeeld wat ze aan het doen zijn. De eerste keren klinkt het nog: 'Spinazie snijden', maar al gauw zeggen ze hele zinnetjes: 'Ik snij spinazie.'"

Wie het even niet meer weet, kan altijd spieken. Aan de muren hangen lijsten met de Nederlandse benamingen van de ingrediënten van de broodjes, de getallen en courante keukenhandelingen: wassen, afgieten, een blik openen.

Etiket
Groot Eiland heeft ook twee ateliers voor mensen die niet meer kunnen doorstromen naar de reguliere arbeidsmarkt omdat ze bijvoorbeeld psychiatrische of complexe sociale problemen hebben. Osselaer: "De eerste functie van arbeid is een loon verwerven. Maar werken heeft ook 'latente functies': structuur in je dag brengen, eigenwaarde, sociale contacten." Dit beaamt Fahima, die sinds acht jaar drie dagen per week naar Etiket komt, het verzendings­atelier van Groot Eiland. "Thuis blijven is niet goed voor mij," zegt ze. Net als alle andere medewerkers van Groot Eiland heeft ze een vrijwilligerscontract en krijgt ze één euro per uur betaald. Het werk bij Etiket bestaat erin brieven, drukwerk en tijdschriften postklaar te maken. Met acht zitten ze vandaag aan de lange tafel. Een stapel brieven van de Humanistische Jongeren moet geplooid worden. Repetitief werk, maar de begeleidster zorgt ervoor dat er voldoende afwisseling is en dat de werkdruk niet te hoog wordt.

Etiket is geen sociale-economie-onderneming, maar een sociale werkplaats. De mensen worden niet klaargestoomd voor de arbeidsmarkt, maar stromen hoogstens door naar een beschutte werkplaats. Dat concept, bekend in Vlaanderen, bestaat niet in Brussel. Het probleem werd vorige week aangekaart op het colloquium over sociale economie dat koepelorganisatie Febio organiseerde. Dedeurwaerder: "In de huidige ordonnantie is het begrip 'sociale economie' onduidelijk en te beperkend gedefinieerd. Voor Etiket krijgen we dan ook geen steun van het Gewest."

Ook de vierde poot, Troebadoer, is niet erkend door het Gewest. Dedeurwaerder: "Het is een arbeidszorgproject, voor mensen die helemaal geen druk aankunnen." Deze mensen ondersteunen de andere ateliers, ze doen de was en maken in de keuken bijvoorbeeld de spaghetti­saus. In oktober openen ze ook een winkeltje met artisanale producten.

Atelier Groot Eiland werkt voornamelijk voor Brusselse socioculturele bedrijven. De schrijnwerkerij deed de herinrichting van het Leger des Heils en werkte mee aan het Huis voor Duurzame Ontwikkeling Mundo-B. Nu is Klimop al een hele tijd aan de slag bij het onthaalbureau voor nieuwkomers BON. Dedeurwaerder: "We maken meubelen op maat. Een tafel van vier meter? Geen probleem. Bovendien leveren we kwaliteit. En we zitten iets onder de marktprijs. Alleen moet je bij ons iets langer wachten."

Van alle ateliers is Etiket het enige atelier waar de crisis voelbaar is. "Soms moeten we de mensen 's middags al naar huis sturen. Enkele organisaties hebben afgehaakt. Maar we blijven zoeken naar nieuwe klanten."

:: Op 29 oktober viert Atelier Groot Eiland zijn 25ste verjaardag: www.ateliergrooteiland.be