Drie vrouwen, één praktijk, veel baby's

Het aantal thuisbevallingen stijgt. Ook in Brussel. Dat is mede de verdienste van Katlijn Vande Perre, Elke Van Den Bergh en Margriet Pluymaekers, drie jonge vroedvrouwen met een groepspraktijk in hartje Molenbeek.

Na haar opleiding tot vroedvrouw trok Katlijn Vande Perre naar Nederland, hét land van de natuurlijke geboorten en thuisbevallingen. Ze werkte in Vlaardingen in een drukke groepspraktijk met vijf verloskundigen die per jaar zo'n zevenhonderd bevallingen doen. "Ik had er een dag op de vijf dienst, maar meestal waren er dan wel twee bevallingen," vertelt ze.

Na drie jaar keerde ze terug naar België met de bedoeling ook hier in de eerstelijnszorg aan de slag te gaan. Ze begon een eigen praktijk in haar appartement in Molenbeek. Dat bleek niet zo praktisch. Toen ze Elke Van Den Bergh tegenkwam, die een straat verderop woonde en zich ook net als zelfstandige vroedvrouw had gevestigd, besloten de twee op zoek te gaan naar een geschikt pand voor een gezamenlijke praktijk. Ze botsten op een benedenruimte van de Gomb die al lang te koop stond, op de hoek van de Ransfortstraat en de Verrept-Dekeyserstraat. Het nog in ruwbouwfase verkerende pand werd in een recordtempo omgetoverd tot een moderne en in heldere kleuren geschilderde praktijkruimte met twee consultatiekamers.

Intussen was er nog een derde partner bijgekomen, Margriet Pluymaekers. Daarmee was de groepspraktijk Zwanger in Brussel geboren.

Probleemloos
In dit land zijn zwangerschap en bevalling voor velen nog altijd een medische aangelegenheid. De doorsnee Belgische vrouw doet meestal een beroep op een gynaecoloog en bevalt in het ziekenhuis. Een zelfstandige vroedvrouw komt er nauwelijks aan te pas.

Toch begint er stilaan een en ander te veranderen, zegt Vande Perre. "De ziekenhuizen sturen vrouwen na een bevalling steeds vroeger naar huis. Ooit bleven kersverse moeders gemiddeld zeven dagen, daarna vijf dagen. Nu meestal nog maar vier of drie dagen. Ze krijgen dan een lijstje mee van vroedvrouwen op wie ze een beroep kunnen doen voor de verdere postnatale verzorging."

Ook stelt Vande Perre vast dat meer en meer zwangere vrouwen niet meer in die medische winkel willen terechtkomen en zich daarom tot een vroedvrouw wenden. "De vragen die wij krijgen, zijn heel wisselend. Sommige vrouwen komen alleen naar hier voor informatie en voor de prenatale controles. Anderen vragen dat wij, tijdens de bevalling, ook de arbeid begeleiden. Wij gaan dan met al onze attributen, een zitbal bijvoorbeeld, aan huis. Dan is er een groep die vraagt dat we naast de arbeid ook de bevalling doen, maar dan wel in het ziekenhuis. Dat mag tegenwoordig in een aantal Brusselse ziekenhuizen, met name in Sint-Jan en Sint-Elisabeth. En ten slotte zijn er de vrouwen die met ons thuis willen bevallen."

Een thuisbevalling kan alleen bij een probleemloze zwangerschap. "Een vroedvrouw is er alleen voor een normale zwangerschap. Als de moeder een hoge bloeddruk heeft, als het een heel groot kind of een tweeling is of als de baby in stuit ligt, dan verwijzen we de moeder altijd door naar het ziekenhuis," zegt Vande Perre.

In huisvesting zijn er nauwelijks voorwaarden om thuis te mogen bevallen. "Er moet water zijn en, als de woning niet op straatniveau ligt, een brede trap of een lift, zodat we, mocht het nodig zijn, snel naar het ziekenhuis kunnen. In Nederland hebben we ooit een vrouw langs het raam moeten laten evacueren door de brandweer. Dit is hier gelukkig nog nooit nodig geweest."

Taakverdeling
Binnen de groepspraktijk zijn de taken enigszins verdeeld. Alle drie doen ze prenatale consultaties
en postnatale huisbezoeken. Daarnaast nemen Vande Perre en Pluymaekers de bevallingen voor hun rekening. "Ik doe er nu zo'n vier à zes per maand. Dat is genoeg. Een bevalling komt meestal op een onverwacht moment en meestal komt ze ook nooit alleen," zegt Vande Perre.

Elke Van Den Bergh assisteert bij de bevallingen en geeft daarnaast allerlei cursussen en infomiddagen: babymassage bijvoorbeeld, of workshops rond herbruikbare luiers of het gebruik van een draagzak. Zij geeft ook de zwangerschapsvoorbereiding. "Meestal gebeurt dat met koppels in groep. In zes avonden krijgen ze heel veel informatie over de bevalling en de kraamtijd. Tijdens die avonden ontstaat er een soort samenhorigheid onder de zwangeren, en dat is belangrijk. De meeste vrouwen zijn nog maar twee keer zwanger in hun leven, van veel ervaring kunnen ze dus niet spreken. En de familie woont vaak ver van Brussel. Dan is het fijn als je in de buurt wat steun krijgt," weet Van Den Bergh.

De vroedvrouwen dromen ervan de groepspraktijk in de toekomst te zien uitgroeien tot een soort geboortecentrum waarin alle diensten rond zwangerschap en bevalling onder één dak zitten. "Het zou mooi zijn als vrouwen hier ook terechtkonden bij een kinesist, een homeopaat en een pediater," aldus Vande Perre.

Voor het leven
Het gros van de clientèle bestaat uit jonge Vlamingen. De buurtbewoners - hoofdzakelijk allochtonen - hebben soms nog wat drempelvrees. Vande Perre: "Ze zijn wel nieuwsgierig en komen vragen wat we doen. Sommige zwangere Marokkaanse vrouwen komen hier ook voor de prenatale controles, en een enkeling vraagt ons de bevalling te begeleiden. Bij ons zijn ze namelijk zeker dat ze bij een vrouw terechtkomen. Maar de bevalling moet altijd in het ziekenhuis gebeuren. Van thuis bevallen willen ze niet weten."

Van de Vlaamse clientèle kiest ongeveer de helft voor een thuisbevalling. "Ik vind het belangrijk dat mensen weten dat ze de keuze hebben om niet in het ziekenhuis te bevallen," zegt Vande Perre. Net zoals vrouwen moeten weten dat ze op verschillende manieren kunnen bevallen. "Het hoeft niet op de rug te gebeuren. Er zijn heel wat andere mogelijkheden, in hurkzit, met gebruik van een baarkruk, in een met warm water gevuld opblaasbaar zwembadje - het kan allemaal."

De vroedvrouwen van Zwanger in Brussel stimuleren hun cliënten ook om, als ze in het ziekenhuis willen bevallen, zo lang mogelijk thuis te blijven en na de bevalling ook zo snel mogelijk weer naar huis te gaan. "De eigen omgeving biedt heel wat voordelen. Thuis kun je tijdens de arbeid beter met pijn om. Je vraagt dus niet zo vlug om een epidurale verdoving. En in je eigen omgeving komt de borstvoeding ook beter op gang en krijgt de baby minder snel een gele kleur," zegt Van Den Bergh. "We blijven erop hameren dat zwanger zijn en bevallen een natuurlijk proces is, en we proberen vrouwen ook meer vertrouwen te geven in hun eigen lichaam. Op eigen kracht een kind op de wereld zetten geeft je zelfvertrouwen voor de rest van je leven.