Drinken uit de Zenne

Onlangs demonstreerde de firma Tobco haar speciale membraanfiltertechnologie in de Anderlechtse industriezone: kanaalwater werd er gefilterd tot drinkbaar water. Volgens bedrijfsleider Philippe Tob is dat nog maar een van de vele milieutechnologische troeven die Brussel beter moet uitspelen. Tob pleit voor de oprichting van een 'sectorcluster' om het imago en de handelspositie van de Brusselse bedrijven in het buitenland te versterken.

Scheikundig ingenieur Philippe Tob legde zich al meteen na zijn studie toe op de nichemarkt van de membraantechnologie, die op een vrij eenvoudige manier rivier- of zeewater filtert tot drinkbaar water. Een zegen voor de planeet, die steeds meer dorre en verschraalde gebieden heeft, en tegelijk geteisterd wordt door wateroverlast. Tobco heeft dan ook al heel wat klanten in landen in Oceanië, Noord-Afrika en het Midden-Oosten.

Maar ook in het Westen is de membraantechnologie bezig aan een gestage opmars en zien steeds meer bedrijven brood in de technologie. "We hadden tot voor kort een proefinstallatie op de Ceria-Coovi-site in Anderlecht, om de Brusselse bedrijven kennis te laten maken met onze producten en hun mogelijkheden," vertelt Tob. "We zogen het vuile kanaalwater op om het te filteren door middel van wat wij ultrafiltratie noemen. Bacteriën en virussen geraken niet door de fijne poriën in de filters, zodat het water al en stuk minder ongezond en zelfs drinkbaar wordt. Voor zeewater gebruiken we een ander procédé: nanofiltratie. Hier is het membraan nog wat fijner, zodat allerlei zouten uit het water gefilterd worden, ideaal dus om zeewater te ontzilten. Maar om er echt drinkwater van te maken, kan het water toch beter nog eens gezuiverd worden met het procédé van omgekeerde osmose, wat nog fijnmaziger gebeurt zodat alles, behalve het water zelf, tegengehouden wordt en dus ook bijvoorbeeld zware metalen uit het water verdwijnen. Dat laatste procédé is een aanvulling van het eerste, want de membranen zijn zo fijn dat ze het te snel zouden begeven als er niet al een eerste filtering had plaatsgevonden."

Spaghetti
Het water dat door de dompelpomp wordt opgezogen, gaat naar een ruw watervat, om vandaar door een centrifugaalpomp op de ultrafilter gepompt te worden, wijst Tob. Dat is een soort zwabber van holle spa­ghettisliertjes, waar het water in wordt geduwd. Het permeaat of filtraat wordt opgeslagen in de slierten, terwijl het gezuiverde water erdoor stroomt. De gebruikte filter die Tob ons toont, ziet er dan ook een beetje bruin en vuil uit. Uiteindelijk wordt het permeaat onder druk vergaard in een bak onder de filter. Om het uur wordt het vuil op de vezeltjes via terugspoeling verwijderd en terug naar de rivier geleid.

Klanten
Tobco levert al vijftien jaar membranen en subsystemen aan indus­triële of publieke installatiebouwers. Het is niet het enige bedrijf in de sector, maar volgens Tob is het toch vrij uniek. "De meeste leveranciers zijn groothandelaars die op bestelling leveren, terwijl wij een heel gamma van diensten en producten aanbieden," zegt hij. "Dat gaat van dimensionering tot ontwerp, installatie, berekenin­gen en zo meer. Wij begeleiden onze klanten à la carte, zeg maar."
Tijdens de testperio­de op de Elishout-Coovi-site werd het gezuiverde water getest in de laboratoria van Vivaqua. "Daarmee wilden we aantonen dat het systeem nuttig kan zijn voor heel wat applicaties in de havenbedrijven," aldus Tob. "Zo zijn er heel wat bedrijven die water van hoge kwaliteit nodig hebben om machines en stoomketels te voeden, of om beton te maken. Met omgekeerde osmose kunnen ze op eenvoudige wijze gedemineraliseerd water maken. Er zijn zelfs bedrijven die zo flessenwater produceren, of andere voedingsproducten."

Maar niet alleen plaatselijke bedrijven waren uitgenodigd: ook buitenlandse klanten uit onder meer Marokko en Centraal-Afrika zijn komen kijken naar de demonstratie. Tobco heeft bijvoorbeeld klanten die drinkwater produceren in ontwikkelingslanden, zoals in Congo waar water uit de rivier Congo gefilterd wordt door verschillende kleinere, draagbare installaties met een capaciteit van 120 liter per uur. "We hebben nog een ander model, dat de grootte heeft van een kleine container met kraantjes in de buitenwand. Bepaalde organisaties en microgefinancierde bedrijfjes gebruiken die om de drinkwaterproductie te decentraliseren, zodat de mensen geen kilometers meer hoeven te lopen om drinkwater, maar gewoon in hun buurt aan zo'n container terechtkunnen," legt Tob uit.
In het licht van het wijzigende klimaat kan de membraantechnologie zeker soelaas bieden. "Nu al bestaan er zeer grote installaties op de kusten van Californië, Algerije, de Arabische Emiraten, Israël, Malta, Cyprus en Australië die een aanzienlijk aandeel van het plaatselijke drinkwater produceren door zeewater te filteren," vertelt Tob. "In deze gebieden biedt de membraantechnologie zeker een oplossing voor de toenemende waterschaarste. Maar het probleem is dat deze installaties om praktische redenen vlak aan de kust staan, en dat ze binnen afzienbare tijd zullen overstromen, als het zeepeil stijgt. Bovendien kost de ontzilting van zeewater ironisch genoeg heel veel energie: zo'n 3,5 kWh per kubieke meter, waardoor de CO2-uitstoot nog groter wordt en het milieuprobleem eigenlijk nog verergert. Maar de financiële kosten zijn wel aanzienlijk gedaald de voorbije jaren, waardoor de technologie veel toegankelijker wordt voor arme gebieden."
Volgens Tob speelt Brussel nog te weinig zijn troeven uit als milieutechnologisch centrum. "Ik denk persoonlijk dat Brussel een geschikt platform kan zijn om dit soort technologieën te testen en te demonstreren, zowel op kleine als op industriële schaal," vindt hij. "Door een soort onderzoeks- en ontwikkelingscentrum op te richten, zouden klanten uit België zelf, maar ook van over de hele wereld aangesproken kunnen worden voor export. Brussel heeft er de geschikte infrastructuur voor, met het havengebied en het kanaal. Brussel zou een soort vitrine kunnen zijn, met zoveel buitenlandse bezoekers die er dagelijks komen voor de Europese instellingen, colloquia, ambassades en zo meer. Dat is een kapitaal dat ons zo wordt aangereikt, en waar we nog te weinig mee doen. Dat is voor een stuk de verantwoordelijkheid van het Gewest, maar het is ook aan de bedrijven om de krachten te bundelen, zodat hun specifieke diensten en producten elkaar beter kunnen aanvullen."

:: Tobco, Erfprinslaan 16, 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe, 02-772.37.21