Goed Gerief: A.J. Matthys & Zoon

Officieel noemt de nv A.J. Matthys & Zoon zich 'groothandel in luxeschoenen', maar in de praktijk worden de meeste schoenen verkocht aan particulieren. "Tegen groothandelsprijzen welteverstaan," zegt Roland Matthys, zoon van oprichter Alfons Jules en huidig leider van het familiebedrijf.

De schoenhandel Matthys ligt ietwat verstopt in een van de forse herenhuizen aan de Van Ooststraat, ooit een chique straat aan de Berenkuil in Schaarbeek. Alleen de benaming in koeien van letters wijst erop dat zich achter de gevel een handelszaak bevindt.

Matthys zit sinds 1962 op deze plek, maar de zaak bestaat al langer. "Mijn ouders zijn begonnen in 1946. Ze zaten eerst op Helmet en hadden er een winkel met acht vitrines; dat was uniek voor die tijd. Boven die winkel ben ik geboren, temidden van de schoenen dus," vertelt Roland Matthys.

De eerste jaren werkten zijn ouders dag en nacht. "De winkel ging open om zes uur 's ochtends. Dan begon mijn moeder, samen met de poetsvrouw, de uitstalramen schoon te maken. De zaak bleef open tot middernacht. In de buurt waren er enkele cafés en filmzalen, de Capri en de Roxy, en het gebeurde vaak dat mensen na afloop van de laatste voorstelling nog even 'bij Emilienne' passeerden voor een paar sandalen of laarzen."

Alfons Jules Matthys, die voordien op een ministerie werkte, bleek een neus voor zaken te hebben. "In het begin van de jaren 1950 kochten alle schoenenwinkels hun schoenen in Izegem. Mijn vader was een van de eersten die naar Italië trokken en daar tegen een lagere prijs schoenen inkochten."

Toen de Belgische overheid vlak voor Expo 1958 een aanbesteding uitschreef voor de levering van pumps voor de hostessen, vroeg Alfons Jules enkele modellen op bij de fabrieken in Izegem. Toen bleek dat die fabrieken zelf wilden meedingen, zocht hij zijn heil in Italië. Hij won de aanbesteding.

Vanaf dat moment werd Matthys een trouwe overheidsleverancier. De firma begon zaken te doen met ministeries, de politie, de brandweer en Sabena.

Omdat er steeds meer met de overheid gewerkt werd en de lange werkdagen stilletjesaan zwaar begonnen te wegen, besloten de ouders Matthys het in 1962 over een andere boeg te gooien. De winkel op Helmet werd verruild voor een herenhuis aan de Van Ooststraat. Daar zouden ze alleen nog groothandel doen. "Maar dat is uiteindelijk niet gelukt. Als een ambtenaar zijn schoenen kwam kiezen, vroeg hij meteen of zijn dochter ook mocht langskomen voor haar trouwschoenen. Binnen de kortste keren waren we toch weer aan particulieren aan het verkopen."

Vandaag is het klantenbestand van Matthys heel gemengd: particulieren, schoenenwinkels, de politie, de brandweer, ambassades. Ook voor particulieren hanteert de firma groothandelsprijzen. Roland Matthys, die achter de kassa zit, schrijft op elke doos die de deur uitgaat, twee prijzen: de groothandelsprijs en de prijs in de winkel. "Allemaal gecontroleerd door Test-Aankoop," voegt hij eraan toe.

Hoe het mogelijk is dat particulieren bij hem tegen groothandelsprijzen kunnen kopen? "Wij nemen kleine winstmarges, veel kleiner dan de gewone schoenenwinkel; wij moeten het hebben van de grote aantallen." Grote partijen schoenen vertrekken bijvoorbeeld richting Afrika. "Er komen hier vaak Afrikaanse mama's die wel dertig paar schoenen meenemen, vaak eindereeksen, om ze in hun thuisland op de markt te verkopen."

Matthys koopt de schoenen nog altijd in Italië. "Vier keer per seizoen gaan we erheen. We zijn klant bij zo'n vijfhonderd Italiaanse schoenenfabrieken, allemaal producenten van kwaliteitsschoenen. We verkopen namelijk bijna uitsluitend schoenen met een lederen binnen- en buitenzool en alleen genaaide schoenen, geen geplakte."

De schoenen staan allemaal uitgestald, verspreid over twee verdiepingen. Vooraan, en wat chiquer gepresenteerd, de duurste dames en herenschoenen; achteraan, telkens op stapels dozen, de andere. De schoenen zijn niet per merk gerangschikt, maar per type. Zo staan alle laarzen samen, alle sandalen, alle kinderschoenen met veters, zonder veters en alle halfopen kinderschoenen. Sportschoenen liggen er ook tussen, maar de keuze is beperkt.

In heel wat modellen heeft Matthys ook kleine of grote maten. Voor dames gaat het van 32 tot 45, de herenschoenen beginnen vanaf 38 en gaan tot 50. Kleine en grote maten zijn elders steeds moeilijker te vinden, zegt Matthys. "Vroeger bestelden de detailhandels doorgaans twaalf paar schoenen per model, nu vaak maar vier, een 36, een 37, een 38 en een 39. Wie een kleinere of grotere maat heeft, valt dus steeds vaker uit de boot. Wij kunnen bij een twintigtal van onze fabrikanten kleine en grote maten bestellen. Er is dus keuze."

Aan modernisering of informatisering doen ze bij Matthys vooralsnog niet. Het interieur van het herenhuis ziet er nog net zo uit als veertig jaar geleden. Aan de grote houten tafel die dienst doet als kassa, noteert Matthys alle ontvangen bedragen met zijn porte-plume in een groot boek. Elke zaterdag komt de boekhouder langs, die alles inbrengt in de computer. Op de tafel staat, voor de klanten, een bokaal met Napoleon-snoepjes, nog zo'n jarenlange traditie van het huis waaraan niet getornd wordt.

Roland Matthys baat de zaak uit met zijn vrouw, zijn twee zonen en vier verkoopsters die al meer dan twintig jaar bij de firma werken. Tot vijf jaar geleden stond pater familias Jules Alfons, inmiddels negentig, ook nog in de zaak. "Hij blijft het volgen. Ik ga straks naar hem toe en ik weet wat het eerste zal zijn dat hij zal vragen. 'En, hebt ge goed verkocht?'"

:: A.J. Matthys & Zoon, Van Ooststraat 60, 1030 Schaarbeek, 02-241.09.61, open van 9 tot 12 uur en van 13 tot 18 uur, zaterdag van 8.30 tot 16.30 uur