Schoonmaakfirma's vegen conciërges weg

Extern schoonmaakpersoneel en extra huurders nemen steeds meer de plaats van conciërges in. Momenteel zijn er 910 geregistreerde huisbewaarders in de privésector in het Brussels Gewest. Dat blijkt uit cijfers van het Sociaal Fonds voor de Vastgoedsector.

"Conciërges moeten meer en meer plaats ruimen voor een extra huurder of extern schoonmaakpersoneel. Ik ken zelfs voorbeelden waar fietsenstallingen in de plaats kwamen. Uit contacten met de sector merk ik een vermindering van het aantal conciërges," zegt Rik De Stoop, secretaris bij het Sociaal Fonds voor de Vastgoedsector en sectorconsulent in Vlaanderen. Het Sociaal Fonds voor de Vastgoedsector is gegroeid uit het Sociaal Fonds voor de Huisbewaarders, een organisatie die sociale voordelen voor huisbewaarders financiert. Die sociale voordelen slaan op premies, bijscholing, brugpensioen en outplacement .

Het Sociaal Fonds berekende op basis van de laatst beschikbare RSZ-cijfers het aantal actieve conciërges in Brusselse woongebouwen in privébezit. Dat zijn gebouwen waar verenigingen van mede-eigenaars financieel voor 'hun' conciërge instaan. Volgens het Sociaal Fonds zijn er op dit ogenblik 910 huisbewaarders actief in het Brusselse gewest. In Vlaanderen zijn het er nog 475, in Wallonië 211. Binnen Brussel telt Elsene het meeste huisbewaarders, namelijk 168, nipt gevolgd door Ukkel met 162. In Neder-Over-Heembeek is er maar één, in Haren twee. Brussel-stad heeft er 75.

Taalrol
Van de ruim 900 conciërges staan er maar zes als Nederlandstalig geregis­treerd. De Stoop: "Een groot aandeel allochtonen onder de conciërges is Franstalig. Bij het Rijksregister staan zij veelal als Franstalig ingedeeld. Dat komt omdat het aanleren van Frans voor hen waarschijnlijk evidenter is dan het Nederlands."

Vergelijkingen met vroeger zijn, op basis van de cijfers waar het fonds over beschikt, niet mogelijk omdat alleen 'actieve' werknemers becijferd kunnen worden, aldus De Stoop. Hij ziet twee redenen waarom conciërges al eens het onderspit delven. "Een conciërge zorgt voor een hoge loonlast, die door alle mede-eigenaars gedragen wordt. Dat betekent een gevoelige meerwaarde in de kosten van het gebouw. Daarbij komt dat de woning van de conciërge betaald wordt door een inhouding op zijn loon. Het voordeel in natura mag maximaal twee vijfde van het totale loon zijn. Concreet? Als iemand 10.000 euro verdient, dan mag maximaal 4.000 euro als voordeel in natura afgetrokken worden. Een ander element is dat de woning van de conciërge op de reguliere woningmarkt meer waard als ze gewoon inkomsten genereert, dus gewoon verhuurd wordt."

Volgens Jacques Walkiers, lid van paritair comité 323, het orgaan dat beslist over de arbeidsomstandigheden van de huisbewaarders, is Brussel een apart geval. "Brussel is de regio met het grootste aantal conciërges. Dat komt omdat er veel gebouwen met mede-eigenaars zijn. Persoonlijk denk ik niet dat er de laatste jaren conciërges verdwenen zijn, maar zo'n vijftien jaar geleden werden wel een heleboel huisbewaarders aan de deur gezet. Toen werden de eigenaars voor de keuze gesteld: ofwel de conciërge houden en meer investeren in het gebouw en de arbeidsomstandigheden van de conciërge, ofwel de huisbewaarder aan de deur zetten. Velen kozen voor het laatste, wat leidde tot zeker 25 procent minder conciërges.

Tegenwoordig merk ik twee opvallende tendenzen. Veel nieuwe gebouwen worden opgeleverd zonder conciërgeruimte, vaak omwille van de kosten, maar het omgekeerde geldt ook: eigenaars die expliciet vragen of er een huisbewaarder is."

Altijd aanwezig
Toch wegen de financiële lasten niet altijd op tegen de meerwaarde die een conciërge kan vormen. Zowel De Stoop als Walkiers wijst op een verhoging van het veiligheidsgevoel. Er is altijd iemand aanwezig voor de post, het opnemen van de meters. Kleine diensten kunnen geleverd worden wanneer huurders afwezig zijn. En wat de schoonmaakfirma's betreft: zij werken vaak een beperkt aantal uur overdag, en daar stopt het.

Niet zo voor Elvira Coutinho (54), die al 25 jaar huisbewaarder is in een privégebouw in Schaarbeek waar vijftig families wonen. Ze woont op de gelijkvloerse verdieping en ontvangt een laag nettoloon omdat ze enkele voordelen in natura geniet. Voltijds in dienst krijgt ze de woning ter beschikking en betaalt ze huur noch water noch elektriciteit - een conciërge die deeltijds werkt, heeft minder voordelen. Tegenover al die voordelen staat wel dat Coutinho heel flexibel moet zijn. "Iedereen die een probleem heeft, kan bij mij terecht. Zo woonde hier drie jaar geleden een oude vrouw met een hartprobleem. Wanneer zij hulp nodig had, kreeg ik als eerste, via een elektronisch systeem, het signaal om haar te helpen." Maar daar stopt het niet. "Huurders die eenzaam zijn, appreciëren het contact. Bovendien ben ik discreet en kan ik tijd vrijmaken om even te luisteren. En wat ook belangrijk is: ongenode gasten komen niet binnen, want ik hou dat in het oog."

Lusten en lasten
De cijfers van het Sociaal Fonds zeggen niet alles. Conciërges in bioscopen en scholen zijn bijvoorbeeld niet opgenomen in de lijst. "Op dat aantal kunnen we moeilijk een cijfer plakken, want het zou best kunnen dat hun functie een andere titel krijgt, zoals 'bewaker' of 'klusjesman'," vertelt De Stoop. Conciërges in sociale woonblokken zijn evenmin opgenomen in de cijfers omdat zij onder de bevoegdheid van een ander paritair comité vallen. Volgens de Brusselse Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij werken en wonen er 200 conciërges in hun socia­le woonblokken. Hun aantal daalde een paar jaar geleden, maar nam de laatste tijd opnieuw toe, omwille van hun socia­le functie en het verhoogde veiligheidsgevoel.

Fabienne Misbare (44), sinds zes jaar conciërge bij de sociale huisvestingsmaatschappij Ieder Zijn Huis in Evere, neemt een gebouw van 120 appartementen in de Picardiëstraat voor haar rekening. Ze woont op de gelijkvloerse verdieping, ontvangt een salaris, maar betaalt huur en lasten. "Ik sta eerst en vooral in voor het onderhoud. Daarnaast bezorg ik de post, als mensen daar expliciet om vragen. Bij een waterlek ga ik als eerste ter plekke. Zo liet een maand geleden een huurder op de zesde verdieping de douche open, met alle gevolgen van dien."

Maar Misbare is er niet enkel voor het onderhoud en de praktische beslommeringen, ze houdt ook een oogje in het zeil. "Een tijdje geleden lag een oude vrouw in coma in haar kamer. Ik had haar al even niet meer gezien en belde daarom op haar gsm. Omdat ze niet antwoordde, nam ik direct contact op met de adminis­tratie, die de ambulance belde." Maar dikwijls gaat het om kleinere dingen. "De politie bellen bij overlast, voordeuren sluiten, gevonden sleutels terugbrengen. Af en toe knijp ik er wel een weekend tussenuit om tot rust te komen. De huurders bellen mij namelijk op alle mogelijke uren."