Atelierbezoek: Aurore Dal Mas

“Je ne suis pas une photographe de lenteur,” zegt Aurore Dal Mas (1981) wanneer we haar bezoeken in haar studio vlak bij de Matonge-wijk. “Wat in de beelden zit, zet mensen aan om de tijd te nemen. Maar het is niet daarom dat ik ze maak.” Een reden voor die receptieve traagheid gaat schuil in de manier waarop Aurore Dal Mas omgaat met tijd en ruimte in haar beelden. In de reeks Ultima, die ze tentoonstelt in het Musée de la Photographie in Charleroi, lijkt het alsof tijd en ruimte gestold zijn, en de landschappen zich zo aan het heel concrete onttrekken. Wat zich in die bijzondere, haast paradoxale mengvorm van tijdloosheid en dynamiek toont, grijpt en vertraagt de kijker. “Ik probeer mijn foto’s van alle tijd- en ruimteaanduidingen te ontdoen. Mijn beelden zijn visueel niet zo complex, er zit niet overdreven veel in, maar ik hou er wel van dat het een beetje meditatief is. Dat je tijd nodig hebt om het beeld te lezen. Dat zijn de beelden waar ik ook zelf van houd. Soms vragen mensen me waar een bepaalde foto is gemaakt. Eigenlijk is dat een verrassende vraag: het is om het even waar, het is nergens en overal tegelijk.”

Die tussenstaat hangt sterk samen met de focus van Aurore Dal Mas. Haar werk is intiem, verinnerlijkt én revelerend. Zachtheid gaat gepaard met vreemdheid. Het is een soort ambiguïteit van het concreet menselijke en het universele die de deur opent naar wat zich onder het oppervlak, onder die heel tactiele huid bevindt. “Wat me interesseert in al mijn werk is de mens, wat er universeel aan is. De connecties die er zijn, het onbekende, het intieme, dingen die je niet weet, dingen waar we ons niet bewust van zijn. Een soort van werking van het universum in essentie, die onder het oppervlak zit, die een beetje verborgen is. Waaruit de dingen bestaan, wat ze in beweging zet, wat ervoor zorgt dat ze levend zijn, en dat ze plots kunnen ophouden met leven. Dat zoek ik in alles wat ik doe.”

Ook van de reeks portretten die ze maakte onder de noemer Statiques gaat een enorme stilte uit, een contemplatieve traagheid. Het zijn haast iconen die tonen wat ze in zich dragen. “Het is niet echt een religieuze kant, meer een mystieke. Net als in sculpturen zit er veel innerlijk leven in. Het was gek genoeg de eerste keer dat ik staande foto’s maakte. Ik was het zo gewoon om in liggende beelden te werken, maar daardoor wordt je blik voortdurend afgeleid naar links en rechts. In staande beelden zit altijd een grotere concentratie. Het verticale valt, het is preciezer, enger. Zo kun je meer in de diepte gaan, je hebt meer de indruk te kunnen binnendringen in het beeld. Het zijn net deuren. En het stemt meer overeen met ons verticalen.” (Lacht)

De trage gelaagdheid van haar beelden komt verrassend spontaan tot stand. “Ik ben helemaal niet geduldig! (Lacht) Ik werk altijd heel snel. Ik denk geen uur na over hoe ik een foto moet maken. Ik retoucheer mijn beelden ook niet. Zelfs als ik digitaal werk. Ik geef er de voorkeur aan om meteen alle instellingen te regelen. Op het moment zelf weet ik wat ik wil. Als de foto genomen is, zit het erop.”
Het is zeldzaam dat Aurore Dal Mas met een duidelijk project vertrekt. Vaak is het één sprekend beeld dat bepalend wordt voor de aanpak van een nieuwe reeks. Al zijn er ook invloeden die de fotografische praktijk impliciet in een concrete richting duwen. “Films, boeken – ik ben altijd wel iets aan het lezen – en de zanglessen die ik volg en geef beïnvloeden me in de filosofische reflectie. En ik schrijf ook voortdurend gedachten op stukjes papier. Mijn bureau ligt er vol van. Ik haal ze af en toe weer boven en dan merk ik dat ze jaren later nog altijd samen werken. Dat is trouwens het enige waar ik liever geen foto’s van wil. Dat is echt geheim! Het is het enige wat echt constitutief is voor mijn werk en dat houd ik liever voor mij.” (Glimlacht)

Alles kan dat soort papieren reflecties in gang zetten. Ook liefdesgeschiedenissen, het onderwerp van haar volgende project. “Liefdesgeschiedenissen vormen mensen, het leven. Op je cv zet je vaak wat je allemaal hebt gedaan, maar je avonturen in de liefde niet, terwijl die net zo bepalend zijn.” Die gedachte heeft ze gemeen met João César Monteiro, een illustere Portugese regisseur die ze bewondert. “Hij is geobsedeerd door vrouwen en door relaties. En relaties boeien mij ook. (Lacht) Ik houd erg van de muzikaliteit van zijn films. Ondanks het feit dat de camera vaak immobiel blijft, zijn er altijd dingen die gebeuren. Heel intrigerend, je weet nooit waar het naartoe gaat. Bij hem zit ook alles in de details. In A comédia de Deus heb je zo een ijsverkoper die praat over het parfum van het ijs. Zijn vervanger vraagt welke smaak mensen willen. Het parfum tegenover de smaak: dat is die finesse waar ik van houd.”

Smaken en geuren behoren vooralsnog niet tot het repertoire van Aurore Dal Mas, maar haar werk cirkelt niet alleen rond een fotografische kern. Ze koestert de uitlopers naar geluid, video en tekst. “Ik heb nooit alleen maar foto’s willen maken. Ik vond het ook moeilijk om te zeggen dat ik fotografe was. Je krijgt vaak dan reacties als ‘Jij maakt foto’s? Ik ook!’ (Lacht) ‘En wat fotografeer je dan?’ Maar het medium past bij me. Ik kan het alleen doen, en snel. En het opent ook andere wegen: je kunt een foto in een boek plaatsen, er tekst aan toevoegen, hem projecteren. Een hele grote vrijheid.”
Tijdens haar residentie op het Italiaanse Isola Comacina in het Comomeer maakte ze de geluidsinstallatie The fire inside, een heel intense herwerking van verrassend bronnenmateriaal. ‘Wicked game’ van Chris Isaak klonk nog nooit zo wicked. “De geluidsinstallatie bevond zich in een huis aan een klein weggetje op het eiland. Alle luiken waren dicht, maar de ramen waren open zodat je het geluid buiten kon horen. Mensen die er voorbij wandelden hoorden dan eerst wat muziek en daarna het gekrijs. Een heel fysieke ervaring.” (Lacht) De liedtekst krijgt in handen van Aurore Dal Mas nieuw leven ingeblazen. “Ik houd van die oppervlakkige deuntjes, die populaire liedjes die iedereen kent, maar waarvan de betekenis en de fond volledig vergeten zijn. Er zitten soms heel diepzinnige dingen in, een tweede en derde laag. In de geluidsopname ervaar je het fysieke en emotionele van de stem. Tijdens mijn zanglessen draait het daar ook net om: wij zijn mensen en we zijn heel rijk aan facetten. We zijn niet altijd en alleen beleefd en netjes. We hebben onze gebreken, problemen, mysteries en verledens. Het is goed dat je dat kunt horen.”

GEMEENTE: Elsene
TENTOONSTELLINGEN: Ultima, 22/9 > 20/1, Musée de la Photographie de Charleroi, www.museephoto.be; Fotofever, 4 > 7/10, www.fotofeverartfair.com; Walk #1, 12 > 14/10, www.walk1.be
INFO: www.auroredalmas.com

Foto's © Heleen Rodiers