Atelierbezoek: David De Buyser & Gert Aertsen

“Soms moet je toch echt kunnen experimenteren,” zeggen David De Buyser (1974) en Gert Aertsen (1975) aan het einde van ons gesprek. In het Elsense nadine is hun twee maanden durende residentie net afgelopen. Voor het transdisciplinaire laboratorium voor artistiek onderzoek en experimentele presentatievormen betekent het begin van een nieuw jaar ook het afsluiten van een periode, al is dat niet in positieve zin. Vanaf dit jaar moet nadine het stellen zonder structurele subsidies, waardoor onder meer de residentiewerking wordt stopgezet. David De Buyser: “Het was hier echt een vrijplaats, en dat is misschien ook hun ondergang geworden. Kunstenaars konden – weliswaar na hun goedkeuring en een afbakening van het project – in alle vrijheid werken. De kunstenaar en het project staan centraal. Jammer dat deze plek nu wegvalt, want bij kunst gaat het dikwijls net over die vrijheid om zot te kunnen doen. Het gebeurt wel eens dat daar geen goeie dingen uit voortkomen, maar vaak ook wel. Als begin- en eindpunt van bij de start vastliggen, tja, waarom zou je dan nog ergens in residentie gaan?”

Ruim een jaar geleden zijn David De Buyser en Gert Aertsen met hun artistieke samenwerking begonnen. Bij de Verbeke Foundation deelden ze een residentie maar maakten ze elk afzonderlijk deel uit van een groepstentoonstelling. Bij de organisatie voor mediakunst OKNO aan de Koolmijnenkaai – waarvan Gert Aertsen een van de initiatiefnemers is – deelden ze een ruimte in een groepstentoonstelling. En bij nadine hadden ze voor het eerst echt de ruimte voor zich alleen. David De Buyser: “Zeker in wat wij doen is het interessant om ergens naar buiten te kunnen treden en daar ook ondersteuning te krijgen. Dat kan in de vorm van een ruimte zijn, maar dikwijls komt daar ook een netwerk bij, promotie, en als het heel goed gaat, word je zelfs betaald, zodat je verder kunt investeren in wat je doet.”

Gert Aertsen (links) & David De Buyser

A state of stability, de voorstelling waarmee het duo zijn residentie in december afsloot, was een tussentijds toonmoment, een still uit een work in progress dat zich toonde als tentoonstelling en performance tegelijk. Beide kunstenaars werkten elk bepaalde installaties uit (binnen de geluidskunst en nieuwe mediatechnologie) en brachten die samen in een subtiel verstilde enscenering die zich op het raakvlak van geluid en licht, natuur en machine, tijd en ruimte bevond. Gert Aertsen: “Dit zijn allemaal werken in ontwikkeling. Maar door ze hier op een bepaalde manier toch op te stellen, in een concrete enscenering en scenografie, baken je het werk even af. Vandaar ook de titel: we proberen de dingen stabiel te krijgen. Tegelijk hernemen we ook regelmatig dingen, bouwen we erop voort. Zo’n toonmoment is dan een ogenblik waarop je je ideeën probeert te ordenen en over te brengen. Voor ons was nadine een werkplaats gedurende twee maanden, en aan het einde van die periode hebben we het publiek ook letterlijk in onze werkplaats binnengelaten.”

Exercising slow was de noemer waaronder Gert Aertsen zijn werken vatte. Zijn verkenning van de nieuwe mediatechnologie leidde hier tot een soort continuüm van verstilde bewegingen die werden getriggerd door een houtblokje dat werd omgestoten door een pendel. De installaties die daarmee in gang werden gezet, linken geluid en licht, tijd en ruimte aan elkaar. "in 2m3, een open performanceruimte van 2 meter in 3 dimensies, heb ik al eens een pendel in gang gezet met een houtblokje ernaast. De mensen hebben toen twintig minuten gewacht tot het blokje omviel, en dan triggerde dat een klank- en lichtstuk. Al die elementen zitten ook in deze installatie, al heb ik het wel aangepast aan deze specifieke ruimte, en heb ik op een paar van die elementen doorgewerkt: die steen gaat zachtjes vooruit en het licht verschuift geleidelijk aan over die muur. In de originele installatie was het doorbreken van het licht in de ruimte echt een soort louteringsmoment na een tijdlang in het donker. Op die manier namen mensen heel geconcentreerd die ruimte waar, zaten ze er echt in."

Geluidskunstenaar David De Buyser zocht net zozeer die confrontatie op van geluid en licht en zette zijn F-Box in, een tot synthesizer omgeturnde computer die via een USB-microscoop de transformaties van een schimmel filmt. De veranderende kleuren van de schimmel brengen een verandering in de klankkleur van de synthesizer teweeg. De klanken die daardoor ontstaan, worden door een stukje software dat in een statische video-opname van een berg op Isola Comacina – ook een residentieproject van David De Buyser – in realtime de contouren van die berg detecteert, van een partituur voorzien: “Die dichotomie tussen controleerbaarheid en oncontroleerbaarheid, tussen oud en nieuw boeit mij enorm. We mogen dan wel denken dat we de wereld kunnen controleren en dat we perfect kunnen weten hoe alles zich ontwikkelt, maar daar geloof ik niet in. Zowel de schimmel als de berg verwijzen naar natuur, naar een zekere oncontroleerbaarheid die in die bezonken leeftijd zit."

Ondanks het individuele creatieproces zorgde de gezamenlijke enscenering voor een eenheid. David De Buyser: “Het publiek verbond bepaalde werken aan elkaar, soms op een heel verrassende manier. Maar dat is goed zo, tuurlijk: doe maar, fantaseer maar!” Gert Aertsen: “We merken zelf ook dat terwijl elk van ons met zijn eigen ding bezig is geweest, onze werken toch heel spontaan naar elkaar toe zijn gegroeid.”

De samenwerking betekent voor beiden een meerwaarde. Gert Aertsen maakte deel uit van Machine Centred Humanz, een multidisciplinair collectief van kunstenaars die verschillende velden van technologie, kunst, robotica en experimentele muziek onderzoeken. Samen met Pieter Heremans en Hendrik Leper stond hij aan de wieg van Code 31, en in 2004 richtte hij mee OKNO op. "Dat waren telkens heel bewuste samenwerkingen, het ging echt over het delen van resources en kennis. Een beetje het bouwen van een organisatie. Dat is niet altijd gemakkelijk: als kunstenaar wil je toch graag erkenning voor je eigen ding en dat is minder vanzelfsprekend als je in een collectief zit. De samenwerking nu met David is de eerste waar het allemaal heel spontaan is verlopen." Gert Aertsen tuimelde als klassiek geschoold schilder in de nieuwe mediatechnologie. Dat heeft ook zijn repercussies op de manier van werken: “Ik ben schilder van opleiding, maar ik ben met computers beginnen te werken, iets wat mij blijkbaar beter lag. Aangezien dat medium zo zijn specifieke eigenschappen heeft en je niet alles zelf kunt, ga je met anderen samenwerken. Op den duur wordt dat samenwerken een aangename habitat die je opnieuw gaat opzoeken. En het feit dat je het medium niet helemaal beheerst, zorgt ervoor dat je gaat experimenteren. Het is dat experimentele karakter dat we hier hebben getoond, geen afgewerkt product, maar een stap in een proces. Dat collectieve en experimentele, procesmatige, dat is allemaal geleidelijk aan gegroeid.”
Ook voor David De Buyser is samenwerking een belangrijk onderdeel van zijn artistieke praktijk - zo creëerde hij al soundtracks voor Hanneke Paauwe en werkte hij samen met CREW -, al maakt hij ook een kanttekening: “Ik zie mezelf toch eerder als iemand die graag alleen werkt. Ik heb die tijd ook nodig om met mijn eigen dingen bezig te zijn. Ik moet wel met veel verschillende zaken kunnen bezig zijn, anders wordt het saai. Je hebt mensen die heel hun leven met één ding kunnen bezig zijn en daar heel erg goed in zijn, maar ik kan dat niet. Al die verschillende zaken representeren de dingen die ik graag doe: met computers bezig zijn, constructie, beeld, geluid. Ik denk dat ik het niet verder moet zoeken. Aan de andere kant is samenwerking met andere kunstenaars wel duidelijk iets wat ik net zozeer nodig heb.”
En wat biedt de toekomst? David De Buyser: “Straks ruimen we alles hier op. (Lacht) We zouden graag met dit geheel tentoonstellingen maken. En aangezien dat altijd in andere ruimtes zal gebeuren, zal het ook iedere keer anders zijn. En zo hoort het ook. Dat zit in onze karakters, die wens om altijd iets nieuws te doen.

Gemeente: Elsene
Residentie: nadine, Herdersstraat 30, Elsene, nadine.be
F-Box: www.daviddebuyser.be/f-box
Info: www.daviddebuyser.be / lahaag.org

Foto's © Heleen Rodiers