Atelierbezoek: Margriet van der Ven

Een uit de hand gelopen passie? Een doorgedreven ode aan de speelsheid? Een grillige zoektocht naar evenwicht in dit vergankelijke ondermaanse? We worden overspoeld door het verweerde universum in het atelier van Margriet van der Ven: “Ik moet 200 worden, als ik dit ooit allemaal wil uitvoeren.”

“Ik heb al heel jong leren prutsen en prullen, vooral met textiel. Mijn moeder was naailerares en die stimuleerde dat nogal. Ze had dat zelf nooit gekend, ze had altijd moeten werken thuis. Voor haar vijf kinderen had ze bedacht: hier mag gespeeld worden. En dat is goed gelukt.” (Lacht) En of dat goed is gelukt. Het Lakense hoekpand waar Margriet van der Ven sinds een jaar of vier op de benedenverdieping haar atelier heeft ondergebracht, doet duizelen. De enorme ruimte, die door gebogen en rechte wanden in aparte kamers met elk een heel eigen lichtinval wordt opgedeeld, wordt overwoekerd door werk.

Tussen de gedroogde bloemen in plastic opbergmappen en de zwaar toegetakelde etsplaten hangt het er aan de muren, deuren en ramen, ligt op de hoge tafels en bureaus, vormt de grondstof voor de zelfgemaakte boeken met aantekeningen, gerecupereerde materialen en fragmenten van vroeger werk, en cirkelt rond het kloppende hart van het atelier: de grote drukpers. “Die kan ik geen dag missen! Al vanaf dag één van mijn kunstopleiding wist ik: die etsplaten, daar kan ik nog eens de schaar in zetten. Etsen moet allemaal heel precies en ingehouden. Dan doet het soms wel deugd om eens op grotere formaten te kunnen tekenen en schilderen. Maar toch, het trage verloop van het maken van die etsplaten vind ik zalig: beginnen met niks en stilaan uit die heel grote, vierkante platen iets tevoorschijn halen. Niet op een klassieke manier, ik snijd ze in stukken, haal er delen af, maak er gaatjes in. Al die stadia doorloop ik en op de duur zijn ze zo dun van het schuren en er structuur aan geven dat je bijna niets meer overhoudt. En dat is eigenlijk nog maar het begin: braaf etsen maken op wit papier doe ik niet. Ik druk over andere schrijfsels heen, in verf, op zijdepapier, op afval, op onbedrukt krantenpapier, op grote beschreven vellen van flipcharts... Met rommel en afval van een ander, daar kan ik veel mee. Er gaat niets verloren.”

En toch… Het werk van Margriet van der Ven speelt een vreemdsoortig spel met de eeuwigheid. “Ik moet 200 worden, als ik dit ooit allemaal wil uitvoeren,” lacht ze, verwijzend naar de werkboeken waarin ze haar aantekeningen en schetsen voor toekomstige projecten bijhoudt. De loutere hoeveelheid toont een haast obsessieve archiveringsdrang, een verwoede poging de dingen vast te leggen, terwijl het grillige, veelvormige en (letterlijk) gelaagde karakter van haar composities net de complexiteit van die daad oproepen. “Ik maak mijn werk absoluut niet voor de eeuwigheid. Het mag tijdelijk zijn, het mag allemaal uiteenvallen. Ik vind het leuk dat er verwering in zit, dat het werk toont dat het al een leven achter de rug heeft.” Het fragmentarische, de onleesbaarheid, de vrijheid om te verweren lijken haast een ode aan de ongrijpbaarheid van de herinnering en de schoonheid van de vergankelijkheid (traag maar gestaag). Het atelier als spiegelpaleis van de dagelijkse oefening in het herinneren. En de kunstenaar als zelfbewuste, onthechte taxonoom, bezweerder van een kunstig herbarium, dat de vergankelijkheid countert door het organische, het voortduren, het doorleven van het ene werk in het andere.

Het werk van Margriet van der Ven zoekt op die manier een balans tussen het organische en de scheppingsdaad van de kunstenaar, vaak in composities die die natuur thematisch binnenbrengen en ernaar verwijzen in verweerde textuur en tactiele aard. Samen zijn het de resultaten van een onderzoek naar evenwicht. “Ja, in het werk valt er nog heel wat weg. Het is schrappen wat te veel is. Het is gewoon een weerspiegeling van hoe ik in elkaar zit. Ik ben een heel gelijkmatig mens. Mijn werk is een zoektocht naar evenwicht en rust.” Die zoektocht leidde de in Tilburg geboren Margriet van der Ven vier jaar geleden van het Antwerpse Minderhout naar Brussel. “Ja… (Lacht) In vergelijking met Minderhout, waar we midden in de natuur woonden, is Brussel toch iets heel anders. Ik heb de beschutting van het atelier wel nodig. Ik moet stil en alleen kunnen zijn. Dat had ik vroeger ook al. Maar hier moet je je ruimte echt wel inrichten, want als je een namiddag in de stad bent geweest, weet je het ook wel weer…”

Dat neemt niet weg dat ze ten volle in de stad duikt. “Voor we verhuisden, heb ik tegen mezelf gezegd dat ik zeker vijf jaar in Brussel zou wonen. Ik probeer de hele stad te zien. Elke zondagmorgen geniet ik van de stille stad en doe ik een toertje, met de fiets of te voet. Zo kom ik helemaal rond.” Die ontdekkingstochten inspireren Margriet van der Ven ook op artistiek vlak. Haar werk presenteert ze vaak in een vormgeving die is aangepast aan de ruimte en waar het licht volop door kan spelen. Die in-situprojecten hebben haar al tot een bijzondere vorm van stadsverkenning gebracht. “Tijdens het wandelen door een buurt kom je soms intrigerende plekken tegen. Ik steek dan wel eens een briefje in de bus. Soms belt zo iemand me op omdat hij het een leuk idee vindt om zijn raam ter beschikking te stellen. Pas heb ik nog een leegstaand winkeltje gevonden waar affichekasten buiten hangen. Daar zou ik graag iets mee doen. Het is ook een alternatief voor het officiële circuit. Mijn werk hoeft niet zo nodig te verkopen. Ik heb er altijd voor gezorgd dat ik een basiskostwinning had. Afhankelijk zijn van een galerie en concessies doen, is niet mijn ding.” 200 worden in het uitdijende universum van haar atelier misschien wel...

Gemeente: Laken
Actueel: Vitrine-installaties: > 30/12, 24/24, Maarten Cnudde - kinesitherapie, Lakenselaan 65, Jette
Info: www.margrietvanderven.be

Foto's © Saskia Vanderstichele