Archeologie in het museum

Gezien: Natural mysteries van New Forms of Life, op 6 mei in het Museum voor Natuurwetenschappen (voorstelling binnen het Kunstenfestivaldesarts).

Het collectief New Forms of Life (NFoL) beloofde tijdens het Kunstenfestival een interessante performance te maken met de kamers, gangen en collecties van het Museum voor Natuurwetenschappen als decor. Tussen droom en daad, en dit geval ook tussen daad en droom, bleken evenwel wetten te staan, en praktische bezwaren.
Voor Natural mysteries had het internationale collectief verzamelen geblazen in de hal van het museum.

Aangezien de werkelijkheid met fijne fictie zou worden uitgebreid, werd die hal de 'Doorgang der Dromen': een niet zo lang geleden ontdekte toegang tot een bijzondere archeologische site, een grottencomplex bedolven onder sedimenten die dertigduizend jaar eerder het aardoppervlak hadden bedekt, nadat het ijs op de polen was gesmolten. Een intrigerende site uiteraard, met een hoge concentratie specimina van natuurlijke soorten die er in een vreemde constellatie bij elkaar bewaard waren gebleven. In een architectuur die alleen maar liet gissen naar wat de verdwenen, geavanceerde beschaving van toen (wij, dus) er ooit mee op het oog had gehad. De bezoekers werden door NFoL (in hun rol van archeologisch team) door het grottencomplex geloodst.

Relieken
Ik had er veel van verwacht, maar uiteindelijk zal ik net als NFoL de theatrale mogelijkheden van het museum hebben overschat. Het museum is mooi gestoffeerd, maar heeft niet de archaïsche charme die pakweg het Brusselse Legermuseum of het Museum of Natural History in Oxford wel heeft. De hedendaagse setting maakte het iets te moeilijk om, zoals NFoL verlangde, alle ongeloof te laten varen, een tijdsprong van dertigduizend jaar te maken, en te doen alsof je door de relieken van een ver verleden rondwandelde. Een wc-deur die openstond, volstond om terug in het Brussel van 2012 te worden gekatapulteerd.

Nochtans was er alles aan gedaan om de fictie te ondersteunen. Het gebouw bleef zoveel mogelijk verduisterd, een audiosysteem van draadloze zendertjes en koptelefoons moest er een trip van maken.
De extreme hypothese die het uitgangspunt van de performance vormde, gaf natuurlijk ook aanleiding tot humor. Maar dan was het wel de vraag in hoeverre die initieel bedoeld was en niet gewoon aan terrein had gewonnen naarmate NFoL had ingezien dat ze de ongerijmdheden niet uit hun opzet zouden kunnen bannen. Zo werden de logistieke problemen van het draadloze audiosysteem toegeschreven aan het feit dat het hier ging om de recuperatie van een archeologische vondst: het zogenaamde 'internet' waarover men dertigduizend jaar geleden had beschikt en dat de archeologen nu trots door het grottencomplex met zich meedroegen. Voorts kon wie slecht ter been was, de prehistorische lift nemen. Niet hilarisch, en ook al niet bevorderlijk om de mayonaise van het mysteriespel te laten pakken.

Romantische hang
Je kon dan hopen dat de productie ook zonder de romantische hang naar een tijdreis de moeite waard zou zijn. Maar NFoL toonde gewoon te weinig zeggingskracht. Aan de onbeholpen bindteksten en herhalingen voelde je al dat ze materiaal te kort kwamen. De schaarse poëtische intermezzi waren niet poëtisch genoeg. Eén keer maakte ik aanstalten om de zielsverhuizing te maken: op het moment dat in de Pooltunnel, waar het museum een impressie geeft van het polaire leven, de veronderstelling werd geuit dat men dertigduizend jaar geleden al moet hebben geweten dat de polen het zouden begeven.

In de 'Blauwe kathedraal', waar skeletten van walvissen aan het plafond hangen, zette de hypothese dat deze kolossale dieren misschien ooit door de lucht hadden gezweefd, even aan het dromen. De zaal met de opgezette en voor zich uit starende hoorn- en geweidragers de 'Room of Faces' noemen, was ook mooie aanzet, maar gesuggereerde verbanden met andere kamers zoals de 'Room of Crystal' waren niet overtuigend. Zo kon Natural mysteries alleen boeien als alternatieve rondleiding in (en eventueel als commentaar op de representatiemethoden binnen) het museum, en als prettig weerzien met de ginds geconserveerde sneeuwhaas en het waterzwijn.