De meester van de grote golf
Toegegeven, met de Van Praetlaan loopt er niets minder dan een autosnelweg door het stiltegebied dat de Musea van het Verre Oosten - ofte de Japanse Toren en het Chinees Paviljoen - hadden kunnen vormen. Toch is het niet slecht dat deze twee getuigen van Leopold II's pronkerige exotisme wat afgelegen in een uithoek van het gewest liggen. Je moet haast je leven wagen om er te geraken en vooral daarom is het er doorgaans erg rustig. Dat past perfect bij de gezegende stilte waarmee wij het mythische land 'China-en-Japan' het liefst associëren.
Wat men u ook moge wijsmaken: een bezoek aan het paviljoen, de toren en de tuin eromheen is gezien de schappelijke prijs van 4 euro per volwassene de moeite waard. Nee, je kan in de toren nog altijd niet naar boven, en ja het suikergehalte van het paviljoen is hoog, maar één geëmailleerde vaas en één fractie van het indrukwekkende houtsnijwerk zijn al voldoende om je als rugzaktoerist een olifant in een porseleinwinkel te laten voelen.
Bovendien werden de troeven van deze site nog gevoelig uitgebreid sinds de komst van het Museum voor Japanse kunst dat zich in het koetshuis achter het paviljoen gevestigd heeft. Daar kunnen het overkoepelende Koninklijk Musea voor Kunst en Geschiedenis onder meer hun waardevolle collectie Japanse prenten valoriseren. Met 7.500 exemplaren is die niet zozeer een van de grootste, maar naar kwaliteit en verscheidenheid zeker een van de meest waardevolle ter wereld.
Vorig jaar was er in het Museum voor Japanse kunst al een tentoonstelling met prenten van de achttiende-eeuwse meester Utamaro. Nu is het de beurt aan de nog iets beroemdere Hokusai. Van hem zijn zo'n vijftig prenten te zien, waarvan een twintigtal per 30 april worden vervangen door twintig andere, omdat ze zo kwetsbaar zijn. In die kwetsbaarheid van de houtdrukken - de kunst van de ukiyo-e heeft in Japan een traditie van duizend jaar oud - ligt al een deel van de aantrekkingskracht van de tentoonstelling.
Katsushika Hokusai (1760-1849) verwierf om verschillende redenen een haast mythische status. Hij werd met zijn 88 jaar zeer oud, al had hij naar eigen zeggen de leeftijd van 110 jaar moeten bereiken om echt tot de perfectie te komen. Hij opereerde onder tal van artiestennamen en had ook zeer veel leerlingen. Zijn productie was enorm (met de schetsen uit de Hokusai Manga uit 1814 inbegrepen komt men op een slordige 30.000 werken) en zijn oeuvre is bovendien zeer divers naar onderwerp en naar stijl. Hij vervaardigde boekillustraties, portretten van acteurs en vrouwen, maar was vooral voor de landschapskunst en als chroniqueur van het dagelijkse leven baanbrekend. Hij beheerste de Japanse tradities, maar liet zich ook leiden door zijn eigen eigenzinnigheid, en door Westerse voorbeelden die hem ondanks de isolatie van Japan bereikten. Zo experimenteerde hij duchtig met kleuren, gezichtspunten, perspectief, en het spel van lijnen, schaduwen en weerspiegelingen.
Op de tentoonstelling is de evolutie van zijn werk duidelijk te volgen. Er wordt ook getoond hoe de invloed van de Hollandse meesters uit de zeventiende en achttiende eeuw bijvoorbeeld terug te vinden is in de wolkenpartijen die Hokusai tekende. Ook zijn introductie van het Pruisisch blauw, dat sommige van zijn prenten een gure maar indringende gevoelstemperatuur geeft, is in dat opzicht opmerkelijk.
Tot slot bevat Hokusais oeuvre ook het iconische werk dat een kunstenaar wereldfaam en eeuwigheidswaarde kan bezorgen. De tentoonstelling toont verschillende prenten uit zijn beroemde reeks Zesendertig zichten op de Fuji-berg, die hij schilderde tussen 1830 en 1832. De wereldberoemde Grote Golf - officiëel In een golf voor de kust van Kanagawa geheten - is daarbij. Hergé refereerde er op pagina 12 van De sigaren van de farao aan met een tekening in spiegelbeeld, maar een van de originele versies van de prent is gewoon in Laken te bezichtigen. Men schat dat er ooit 5.000 exemplaren van moeten zijn gedrukt, en één daarvan zou onlangs nog bij de ramp met de Costa Concordia verloren zijn gegaan. Het beeld van de krullende golf, die op het punt staat drie vissersbootjes van de lage horizon te vegen, terwijl onze blik onvermijdelijk wordt geleid naar de Fuji - embleem van de onverschillige standvastigheid van de natuur, en van Hokusai's artistieke obsessiviteit -is maar één van de vele hoogtepunten op deze goed gedocumenteerde tentoonstelling.
Lees meer over: Brussel-Stad , Expo
Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.