Unlocked biedt het beste van 40 jaar Brusselse kunst

Met Unlocked, het sluitstuk van het feest voor haar 40e verjaardag, wil de Academie voor Beeldende Kunsten in Anderlecht laten zien wat allemaal kon en kan. De selectie werken op de tentoonstelling in De Loketten toont mooi dat de grenzen tussen de vijftien ateliers niet te academisch zijn.

'I n de hogeschool wordt de rugzak van de studenten volgepropt. De volwassenen in onze academie arriveren vaak met een overvolle rugzak die ze hier dan stap voor stap weer leren leegmaken." Als docent vrije grafiek sinds 1973 weet Filip Le Roy intussen waar de troeven van een academie liggen: "Zelf vind ik dat ik pas echt ben beginnen lesgeven na vijftien jaar, toen een Spaanse studente me zei: 'La couleur, c'est moi.' De leraar moet de kunstenaar niet proberen te vormen, de motivering van de leerling is oneindig veel belangrijker dan die van de leraar."

Het affichebeeld met de sleutelbos van de huisbewaarster wil erop wijzen dat de academie sleutels wil aanreiken van deuren waarvan de student misschien het bestaan niet eens vermoedde. Al zal het gerinkel van de sleutelbos tegen sluitingstijd bij menig student ook de associatie oproepen van een vriendelijk maar kordaat einde aan de flow van het creëren.

De tentoonstellingsvormgever, Cédrik Toselli, groepeerde een vijftigtal werken zonder hiërarchie of steriele schotten. Ze werden geselecteerd door de externe juryleden Carine Fol van de Centrale for Contemporary Art, kunstadviseur Lu-dovic De Vlam, Elsje Janssen van het Rijksmuseum Amsterdam en Karen Renders van Art Brussels.

Wandeling door de tijd
Unlocked, nog tot 13 oktober in De Loketten, opent met een schreeuw, van de schilder Luc Dondeyne, en met een foto van Alexandra Cool, gastvrouw van Villa Hellebosch, het verblijf voor schrijvers die in Vollezele in residentie gaan. Door de lange belichtingstijd heeft ze met de gaatjescamera als het ware de muze van de schrijver zelf betrapt.

Dondeynes hyperrealistische schilderijen worden in verband gebracht met de Bruegel-foto van Karim Abraheem; de intimistische textuurfotografie van Annelies Lievrouw wordt gelinkt aan een gerestaureerd precolumbiaans gaasweefsel (ca. 1500).

Oud-studenten van de ateliers conservatie-restauratie werden al betrokken bij restauraties van werk van Rogier van der Weyden, het Lam Gods en de Sint-Goedelekathedraal. Op de expo is een 400-jarige staande klok uit het Gentse stadsmuseum STAM (vroeger De Bijloke) te zien, samen met een kopie uit 1984 van de hand van Eddy Van Moesieke van het atelier hout-meubel. Opmeten gebeurde in die tijd met één filmrolletje en zonder de klok ook maar één keer aan te raken.

De wandeling door de tijd gaat verder langs apocalyptische houtsneden van Nathalie Vande Walle, waarop te zien is wat de orkaan Katrina heeft aangericht, en het keramiekwerk Veder licht in giet- en vlasporselein van Ruth Smets. En Rémi Tamburini bouwt als adept van de astrofysicus Carl Edward Sagan prototypes om boodschappen de ruimte in te sturen. Zijn werk balanceert op de grens tussen kunst en wetenschap.

De creaties uit de kinder- en jeugdateliers mochten zich hierdoor laten inspireren met als resultaat Atomium-achtige constructies, robotjes, dierlijke mutanten...

Labyrintische lijnen
Het repetitieve en het gestapelde van de stad zit zowel vervat in de skyline in koperdraad van Nicole Benoit, als in het videowerk van Jan Willem de Haan, waarbij cijfers en letters in rasters verglijden, aangepast aan de échte loketten van het gebouw. De lijnen van het gebouw doen trouwens denken aan de lijnen op de vloer van de labyrintische academie aan het Dapperheidsplein. Zelfs oud-student David Van Reybrouck schrijft in zijn roman Slagschaduw (2007) dat hij na een trimester wel de driedimensionale geheimen van de appel en de vuist wist te doorgronden, maar hoe het gebouw in elkaar stak, bleef voor hem een raadsel.

In de catalogus getuigen de exposanten over wat zij dan wel vonden in de academie: een eigen beeldtaal, wisselwerking met andere artiesten en culturen, een oase van rust te midden van een hectische samenleving, of gewoon camaraderie, soms tussen 90- en 20-jarigen.

In de Moutstraat en in de Pianofabriek in Sint-Gillis zijn al twee vestigingen van de academie. De huidige directeur, Ivo Bryon, wil er in samenwerking met de partners van het gemeenschapsonderwijs graag nog bij. Ook gaat hij zich toeleggen op de jeugd: "In andere academies zijn er tot 80 procent kinderen en jongeren, bij ons is die verhouding net omgekeerd. Ik vind het onze morele plicht daar iets aan te doen. Tijdens de finissage mogen de kinderen alvast de hoofdrol spelen."