Wunderkammer (53): Karolien Vanderstappen

"We denken veel te veel na! In onze maatschappij, in het onderwijs... Er is te weinig plaats voor gevoel en intuïtie. We verleren dat. Terwijl er zoveel uit kan voortkomen." Illustratrice Karolien Vanderstappen (1982) koestert de spontane, intuïtieve kracht die in creativiteit zit.

In haar (combinaties van) collages en tekeningen - op stoffen tassen, in haar vrije werk of in haar opdrachten voor Feeling, Knack Weekend, Oilily... - wordt die drang naar beeldende vrijheid zichtbaar: haar fantasierijke composities knetteren, prikkelen de ontdekkingsreiziger op zoek naar fabelachtige beestenbendes en originele, uit dromenstof opgetrokken figuren.

Het zijn grillige en tegelijk herkenbare, soms driftige, soms gevoelige hersenspinsels die de wereld op zijn kop verkiezen. Of de wereld ín het hoofd? "My head is my home," staat er veelzeggend te lezen op een van haar vrije werken. "Soms kan er op een heel spontane manier vormelijk iets ontstaan dat je aanknopingspunten geeft om verder te gaan, andere keren is het een gedachte die door je hoofd flitst, of een woord. Dan maak je geen bewuste keuzes, het is gewoon hoe het loopt. Proberen niet te denken als je werkt en gewoon doen, soms zonder dat je weet wat er op je blad komt: zo werk ik het liefst. En dat probeer ik als lesgeefster in het deeltijds kunstonderwijs ook aan mijn leerlingen duidelijk te maken. Ze zitten vaak te veel te piekeren boven dat lege blad. Dat is erin gestampt."

Die aandacht voor naïviteit - van het soort dat de blik ontwapent en verwondering opwekt - levert beelden op als klontjes suiker, zoetmakers van wat zich onderhuids stug verzet tegen de verbeelding. Of verstilling die de tijd stopzet en één gedachte de ruimte geeft om te waaien. Een beetje als de twee boeken die Karolien Vanderstappen op een bepaald moment bovenhaalt van Miranda July en van de Janfamily, werk dat op spitsvondige ideeën drijft en vanzelfsprekendheden openbreekt.

"Ik koop ongelofelijk graag boeken, om het verhaal of om het beeld. Niet omdat ik denk er iets uit te kunnen gebruiken, gewoon uit liefde voor het boek. Dat is iets wat ik van thuis heb meegekregen." Hetzelfde geldt voor haar voorbeelden, inspiratiebronnen die haar fascineren maar die ze zorgvuldig onaangeroerd laat. "Je wilt natuurlijk niet op iemand lijken, alleen al uit respect voor die mensen. Het zou fout zijn als je je dat als doel stelt. Je wilt je eigen stijl ontwikkelen, maar tegelijkertijd is het natuurlijk zo dat er bepaalde links zijn, bepaalde invloeden. Dat geldt net zo voor muzikanten. Als je iets wilt leren, hoort dat er ook bij. Neem het werk van de Italiaanse Sara Fanelli. Die is in het begin van mijn studies heel belangrijk geweest. De fantasie die in haar werk steekt, de figuren die ze ontwerpt. En het feit dat haar illustraties aan het vrije werk raken. Illustratoren die beide velden betreden vind ik heel interessant."

In haar atelier, op de bovenste verdieping van haar appartement in Laken dat ze deelt met animatiefilmer Jonas Jatidjan, staat een kleine drukpers om op synthetische stoffen te drukken. En ook in een van de lades van haar werktafel zit textiel. "Dat is een heel belangrijke lade! Alle papiertjes en stukjes stof die ik verzamel komen daarin terecht en haal ik eruit voor ik begin. Papier kan soms te wit zijn. Terwijl die knipsels me meteen aanzetten om te beginnen puzzelen. Ik moet een sfeer rond me creëren - een beetje zoals met muziek. Ik zou in de buitenwereld, om het zo te noemen, niet makkelijk iets kunnen tekenen."

'Therapeutische daad'
Tekenen is een natuurlijke handeling, een therapeutische daad voor Karolien Vanderstappen. "Iedereen heeft zo wel zijn manier om zichzelf te uiten, iedereen heeft nood aan expressie. Voor mij is het een manier om mijn hoofd leeg te maken, om in evenwicht te zijn. Soms voel ik echt dat ik even moet tekenen: als je met iets zit en je maakt daar een tekening rond, dan geef je er een draai aan. Je leert er opnieuw mee lachen. Het helpt te relativeren, los te laten." Die humor sijpelt ook binnen in haar werk. Vaak zijn het heel subtiele, maar treffende uitroepen, zinnetjes die haar tekeningen en collages begeleiden, en die wat ze beeldend zichtbaar maakt een twist geven. "Ook dat is helemaal niet bewust. Ik heb gewoon altijd graag verhalen geschreven. Woord en beeld gaan vaak samen. Ook bij mij is het zo natuurlijk gekomen."

De combinatie van woord en beeld heeft al geresulteerd in één eigen boek. Mamamania is een verrukkelijk werkje, dat getuigt van een grote maturiteit en aanstekelijke fantasie. Als een guirlande reist het boek van de ene vondst naar de andere. Woord en beeld als een slinger van verwondering. Dat uitgeven wil Karolien Vanderstappen in de toekomst nog doen. "Lesgeven is leuk, en dat sociale aspect heb ik ook echt nodig, maar nu is het niet helemaal in evenwicht. Ik heb de laatste jaren steeds meer lessen, en dan mis ik het tekenen wel. Ik ben benieuwd hoe dat in de toekomst gaat lopen." In afwachting van een volgende papieren excursie zijn er de gele pony's die ons online in Karolien Vanderstappens wereld rondleiden. "Le Jaune Pony? (Lacht) Ja, ik weet dat het fout is, die drie woorden. Het is een knipoog: alles is relatief!" Niet te veel denken, gewoon doen!

Tentoonstellingen: Invited to invite X_large: > 21/4, CC Ter Dilft Bornem; Artiestenparcours d'artistes Jette: 20 > 21/4, www.artiestenparcoursdartistes.be
Zomerstage: Karolien Vanderstappen & Jonas Jatidjan: plastische kunst: 1 > 7/7, 9 > 16.00, €120 (6-12 jaar), Wiels, www.wiels.org
Info: www.karolienvanderstappen.com
lejaunepony.blogspot.be