Brusselse psychologen trekken aan alarmbel: ‘We moeten 90 procent doorverwijzen'

Brussel telt zo'n 2.300 psychologen. Toch kan het toenemende aanbod de vraag naar psychologische hulp in Brussel niet bijhouden. De nasleep van de coronaperiode, de conventionering van psychologen en de mentale bewustwording zorgen voor overvolle wachtlijsten. Het is maar de vraag hoelang de Brusselse praktijken het nog volhouden: "We moeten zo'n 90 procent doorverwijzen."

De meeste praktijken moeten mensen vaak doorverwijzen en zitten al van aan de opstart met wachtlijsten. Zo vertelt ook psychologe Véronique Huget van de groepspraktijk De Beurs: “Toen ik pas begon, dacht ik dat ik eerst wat naambekendheid moest krijgen, maar niets was minder waar. Na twee weken zat ik al met een serieuze wachtlijst. We krijgen mensen niet makkelijk doorverwezen, andere praktijken zitten ook vaak vol.” Dit beaamt ook Charlotte Viaene van het Therapeutisch Centrum Vijfhoek, dat momenteel 19 therapeuten telt. “We moeten zo’n 90 procent doorsturen.”

De cijfers over de wachtlijsten bij psychologen worden niet consistent bijgehouden. "Een structurele meting zou helpen," zegt Kris Van den Broeck, directeur van de SGGG (Staten-Generaal Geestelijke Gezondheid). "Maar daar hebben we financiële middelen voor nodig."

In 2020 lanceerde de werkgroep Wachttijden van het SGGG een bevraging bij het grote publiek. Uit de resultaten bleek dat de helft van de mentale klachten verergeren tijdens de wachtperiode en dat de motivatie voor het zoeken van een behandeling daalt. "Mensen zijn sowieso al geneigd psychologische zorg uit te stellen en de lange wachttijden maken het probleem erger," klinkt het bij Kris Van den Broeck.

“Psychologische klachten worden dus best zo snel mogelijk aangepakt. Er is nood aan een betere monitoring of kunstgrepen die de wachtlijsten korter kunnen maken." De werkgroep Wachttijden is daarom bezig met een enquête die zorginstanties bevragen hoe ze die wachttijden beheren. Door die resultaten kunnen ze de best practices breder bekend maken.

De vraag overstijgt het aanbod

België telde 16.263 ingeschreven psychologen in 2021, een stijging van 8,25% ten opzichte van 2020. Van de 16.263 waren er zo'n 2.300 ingeschreven in Brussel. “De laatste tien jaar is er een enorme groei aan beginnende zelfstandige praktijken in Brussel,” merkt Patrick Engelhardt, voorzitter van de VVKP (Vlaamse Vereniging Klinisch Pyschologen) en praktijkhouder in Brussel.

“Maar de vraag blijft groot in Brussel omdat het publiek zich meer bewust is van mentale problemen en beter geïnformeerd is. Het ligt in steden ook minder in de taboesfeer,” vertelt Patrick Engelhardt.

Toename mentale problemen

Het percentage depressies, angststoornissen en de geringe levenstevredenheid is ook gestegen in juni 2022 tegenover 2018. Dat zijn de resultaten van de recente Covid-19-gezondheidsenquête van Sciensano. Volgens de grote gezondheidsenquête in 2018 van Sciensano lagen deze percentages in 2018 al hoger in Brussel dan in Vlaanderen. “De nood aan psychologische hulp in Brussel is groter geworden na het begin van de coronapandemie. Eetstoornissen zijn bijvoorbeeld enorm gestegen tijdens die periode, zeker bij kinderen,” geeft directeur Annick Dermine van Huis voor Gezondheid mee.

Conventionering

De conventionering van psychologen zorgt ervoor dat de kwetsbare bevolking meer in aanraking komt met psychologische hulp. De Brusselse psychologen klinken hier tevreden over. “Dat is een goede zaak, we kunnen eindelijk de mensen bereiken die hier geen financiële middelen voor hadden,” klinkt het bij Charlotte Viaene. Dit zorgt er natuurlijk wel voor dat er nog meer vraag komt op korte termijn bij psychologen.

Het conventieproject zit nog in de testfase. De Belgische regio’s kregen een budget en mogen zelf beslissen hoe het te verdelen. Het budget is op dit moment bijlange niet genoeg om iedereen aan een goedkoop tarief naar de psycholoog te laten gaan. Het is vooral bedoeld voor kwetsbare doelgroepen.

Die armere buurten raken in Brussel blijft een moeilijkheid. “In die gemeenten vinden we weinig psychologen die zich wensen te conventioneren,” vermeldt Christophe Herman, coördinator van project psy107. Alle voorziene conventieplaatsen zijn in de rijkere gemeenten van Brussel opgevuld, maar er blijven nog open plaatsen in de kansarme buurten in Molenbeek of Neder-over-heembeek.

Grootstedelijke context

Momenteel zijn er 71 geconventioneerde psychologen in Brussel die instaan voor kinderen en jongeren en daarvan zijn er zeven Nederlandstalig. Voor leeftijden vanaf 15 jaar, zijn er 150 geconventioneerd, waarvan 18 Nederlandstalige psychologen. “Hier zullen binnenkort zeven Nederlandstalige geconventioneerde psychologen bijkomen”, voegt Christophe Herman toe.

Toch geeft dit een indicatie dat er minder Nederlandstalige psychologen zijn in Brussel dan Franstaligen. “Natuurlijk is Brussel wel meer Franstalig dan Nederlandstalig,” zegt Patrick Engelhardt. “Vroeger was er minder vraag naar Nederlandstalige psychologen, maar er is de laatste jaren een duidelijke instroom geweest van Nederlandstalige inwoners in Brussel.”

Een mogelijke belemmering voor Nederlandstalige nieuwkomers is de taalbarrière. “Als zorgprofessional in Brussel kom je er niet met enkel het Nederlands. Je stuit op veel verschillende talen in de Brusselse zorg. En dat is misschien een drempel voor Nederlandstalige psychologen om zich te vestigen in Brussel,” zegt Annick Dermine. In een grootstedelijke context kom je ook niet enkel Nederlandstalige cliënten tegen. Er zijn veel expats en gemengde gezinnen of koppels met andere migratieafkomsten.

Het is een uitdaging, maar dit aspect trekt Nederlandstalige psychologen in vele gevallen ook juist aan. “De therapeuten in ons centrum hebben een grote affiniteit met Brussel. De cliënten in Brussel hebben meestal rijke en boeiende levensverhalen, en dat is voor veel psychologen een meerwaarde,” aldus Charlotte Viaene.