BIG CITY. Wat zijn de alternatieven voor de overbelaste Noord-Zuidverbinding?

De Noord-Zuidverbinding is de drukste spoorwegas van ons land. Duizenden pendelaars stappen er elke dag in en uit hun trein. Ze reizen van de 22 perrons in Brussel-Zuid naar de 12 perrons in Brussel-Noord, door de enorme trechter die Brussel-Centraal is, dat maar zes sporen telt. Zodra er een incident plaatsvindt, lopen verschillende treinen op het traject hierdoor vertraging op. Hoe kan die druk worden verminderd?

Tijdens het spitsuur rijden rond de tachtig treinen per uur langs amper zes perrons. “Dat lukt momenteel nog net, maar de limiet is zo goed als bereikt,” vertelt Frédéric Petit, woordvoerder van Infrabel. “We kunnen geen extra treinen inplannen op deze verbinding. Bij incidenten zoals een defecte trein, storing aan infrastructuur, spoorlopers ... krijg je een sneeuwbaleffect met tal van vertragingen en dus veel hinder voor het treinverkeer en de reizigers.”

Een verbreding van de verbinding kan een oplossing zijn, maar dat is niet evident. Hemel en stad werden al verplaatst bij de aanleg ervan, in de eerste helft van de twintigste eeuw. Men wou de toen nog twee kopstations van Brussel-Noord en Brussel-Zuid met elkaar verbinden. Om dat traject aan te leggen, werd de binnenstad helemaal opengelegd. Het resultaat was een trein-as van 3,6 kilometer, waarvan het grootse deel een tunnel is. Het liet destijds een krater achter in de stad.

Elke dag komen er tot 200.000 reizigers voorbij, in ongeveer 1.200 nationale en internationale treinen. Die puzzel leggen om al die treinen te kunnen laten stoppen en weer te laten rijden zonder elkaar te kruisen is een huzarenstukje.

Als het aantal treinen aan zijn maximumcapaciteit zit, kan er misschien gesleuteld worden aan het aantal reizigers? “We proberen steeds meer dubbeldekstreinen in te zetten tijdens de spitsuren,” zegt Dimitri Temmerman, woordvoerder van de NMBS. “Hierdoor verhogen we het aantal plaatsen van en naar Brussel zonder dat de spoorcapaciteit moet worden uitgebreid.”

Een andere manier om die drukte tijdens de spitsuren tegen te gaan, is de reizigers stimuleren om de piekuren te vermijden. Minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo) gaf eerder al aan dat hij voorstander is van tariefflexibiliteit tijdens daluren. “Daar is een nieuw beheerscontract voor nodig,” verduidelijkt Temmerman. “Concreter is er nu al een nieuwe abonnementsformule mogelijk: een flexibel treinabonnement. Daarmee richten we ons op wie niet langer vijf dagen per week naar kantoor moet, maar nog twee of drie dagen. Dat is momenteel in testfase.”

Andere routes

Hoewel de Noord-Zuidverbinding het drukste traject is, zijn er heel wat alternatieve routes in en naar onze stad. “Voor er grote ingrepen komen, willen we eerst die routes zoveel mogelijk benutten,” licht Petit toe. “Zo zijn er de ringsporen rond de stad. Het oostelijke ringspoor Halle-Vilvoorde en het westelijke van Brussel-Zuid tot Schaarbeek. Maar ook de spoortunnel Schuman-­Josaphat verlicht de druk. En waar we de laatste jaren sterk op inzetten, is het Gewestelijk ExpresNet (GEN). In een straal van dertig kilometer rond Brussel, willen we de capaciteit op de vijf belangrijkste spoorassen van en naar de hoofdstad verhogen.”

Door de wijken rond andere stations aantrekkelijk te maken voor bedrijven, hoeven pendelaars niet per se via het centrum van de stad naar hun werk. Goede voorbeelden daarvan zijn Brussel-Luxemburg en Schuman. Door in een hogere frequentie aan treinen te voorzien, kunnen een heleboel medewerkers van de Europese instelling en die treinstations benutten.

Tweede tunnel

En dan is er nog de mogelijke piste van de New North South Link. Door een nieuwe tunnel te graven van het noorden tot het zuiden van de stad, zouden vooral de internationale treinen van de huidige verbinding gehaald kunnen worden. Er werd al geopteerd voor een tunnel van Vorst tot Schaarbeek.

Maar geen nood, als die er ooit komt, wordt niet meer heel onze stad opengelegd zoals destijds met de aanleg van de huidige Noord-Zuid­verbinding. Net zoals bij de aanleg van de nieuwe Metrolijn 3, kan de tunnel onder de stad geboord worden. “Maar zo ver zijn we nog niet. Er is nog geen concreet project en het maakt deel uit van verdere studies” geeft Petit nog mee. “Het zou ook gaan om een investering van miljarden euro's.”

Met andere woorden: voorlopig zitten we nog niet in de trein van Vorst naar pakweg Berlijn.

• VOLGENDE WEEK: Klopt het dat er in het Koninklijk Musuem voor Schone Kunsten een atomische schuilkelder is?

BIG CITY: Stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie.

De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag via het formulier.

> Meer over Big City