'Seismisch dansen' met percussieorkest Sysmo

Sysmo is een splinternieuw percussieconcept, overgewaaid uit Buenos Aires. Orkestleider Augustin de Bellefroid componeert in real time muziek die door vijftien percussionisten uitgevoerd wordt. En het publiek? Dansen maar! Op donderdag 13 december geven ze hun tweede concert in La Tentation.

Sysmo is het nieuwste project van Matters Collective, een platform gespecialiseerd in het componeren van muziek via gebarentaal. Augustin de Bellefroid richtte het in 2009 op na een ontmoeting met Walter Thompson, de peetvader van de soundpainting. "Ik had al 'vrij experimenteren' gestudeerd bij Michel Massot aan de academie van Etterbeek en ben Thompson gaan opzoeken in Antwerpen om meer te weten te komen over real time composities. Nadien heb ik drie jaar lang een eigen gebarentaal ontwikkeld om via soundpainting livemuziek te creëren."

Toen ontdekte De Bellefroid Santiago Vasquez, een Argentijn die met zijn band La Bomba de Tiempo het project Percusión con señas ontwikkeld had, percussie met gebaren. "Ik dacht meteen: dit moet ik in Brussel doen! In mei ben ik twee weken naar Buenos Aires gegaan om Vasquez te ontmoeten, repetities en concerten bij te wonen en zijn gebarentaal te bestuderen."

Terug in Brussel organiseerde hij audities: uit vijftig percussionisten pikte hij er vijftien uit. Toch is Sysmo eerder een concept dan een groep. "Het is een evenement, dat niet kan plaatsvinden zonder de muzikanten, maar het is niet louter een spektakel waar je naar kijkt. Het is een plek voor ontmoeting, om een glas te drinken en uiteraard om te dansen. Het Brusselse nachtleven kan ritmische dansmuziek goed gebruiken om de binaire monotonie van house en techno te doorbreken."

De Bellefroid omschrijft het als seismic dancing, 'seismisch dansen'. Wat dat exact is, doet er niet zoveel toe. "Dat zal zichzelf wel uitwijzen naarmate de groep vordert. Het is een woord dat de kracht van de muziek goed vat, want vijftien percussionisten die samen spelen, dat is luid! Seismische muziek heeft een enorme impact."

Hybride
Op de première op 15 november in La Tentation werd er gedanst, maar stond de volle zaal ook wel te kijken naar wat er op het podium allemaal gebeurde. Vooral de gebarentaal van de orkestleider die instructies gaf aan het orkest, sprak tot de verbeelding. "Het is een erg technische gebarentaal, helemaal gecodeerd. Elk teken heeft een betekenis. We hebben twee maanden intensief gerepeteerd zodat elke muzikant elk symbool begrijpt en kan uitvoeren. In feite moeten wij meer repeteren dan een groep die met partituren speelt."

De Bellefroid legt het uit: hij gebruikt twee handen en vier vingers per hand. Elke vinger stelt een tijd voor; in totaal zijn er dus acht tijden. Als hij een 'kom hier'-gebaar doet naar een muzikant, is dat een uitnodiging om een voorstel te doen. Voorts is er steeds een basis, een ritmische structuur waarrond de percussionisten solo's, breaks en lussen opbouwen.

Het orkest bestaat uit bassen of zware percussie, waaronder twee surdo's, de bastrommel van de Braziliaanse samba, en daarnaast conga's, snaredrums, djembés en kleine percussie-instrumenten. Vijf secties dus, die elk autonoom zijn. "Elke sectie heeft een leider die communiceert met zijn muzikanten, al hebben de percussionisten ook een zekere vrijheid van interpretatie. Toch primeert de groep: Sysmo is geen aaneenschakeling van solisten."

Sysmo zal dit seizoen maandelijks optreden in La Tentation. Geen enkel concert is hetzelfde omdat er ter plekke live gecomponeerd wordt, maar ook omdat De Bellefroid wil experimenteren met verschillende bezettingen. Zo was er tijdens de première een blazerssectie (trompet, saxofoon en tuba/trombone) en zal op 13 december iemand werken met machines en elektronica. "De basis van Sysmo is sterk geïnspireerd op het Argentijnse model, maar we zullen nog sterk evolueren. Ik zou graag in de richting van de elektronica en machines gaan. Daar gaan we deze keer mee experimenteren."

Ook de gebruikte percussie-instrumenten zullen nog evolueren. "Er zijn heel wat Afrikaanse en Latijns-Amerikaanse percussie-instrumenten, maar die worden helemaal niet op een traditionele manier bespeeld. Dat kan ook niet, aangezien het om spontane compositie gaat, de percussionisten kunnen dus geen traditionele patronen spelen. De muzikanten moeten hun instrument op een heel andere manier leren bespelen, een hele uitdaging. Een purist zou zeggen dat we de instrumenten heel slecht behandelen (lacht)."

Sysmo telt muzikanten uit Brazilië, Colombia, Frankrijk, België, Benin en Mali, maar het is nooit de bedoeling geweest de Brusselse multiculturaliteit te weerspiegelen. "De diversiteit in onze groep is er op natuurlijk wijze gekomen, het was geen doel op zich. Onze muziek is het resultaat van vermenging van culturen, geen aaneenschakeling van tradities. Dat past meteen ook goed bij Brussel met zijn hybride identiteit."

Concert van Sysmo, donderdag 13 december om 20 uur in La Tentation, Lakensestraat 28, 1000 Brussel. Kaartjes kosten 10/12 euro, 8 euro voor studenten en 5 euro met Sysmo-kaart. Meer op