Elke Sleurs: 'Ik heb geen probleem met Citroënplannen'

De renovatie van de musea die onder de federale wetenschappelijke instellingen vallen is een moeilijke bevalling, maar staatssecretaris Elke Sleurs (N-VA) werkt verder met een eigen agenda. Ook inzake armoedebestrijding probeert ze in het kleine een verschil te maken.

Voor de bouw van een nieuwe jubelboog zal men bij mij niet durven aan te kloppen, om tweehonderd jaar België te vieren,” zo vermoedt staatssecretaris Elke Sleurs (N-VA), bevoegd voor de federale wetenschappelijke instellingen (FWI).

Op het museum van Tervuren na, liggen die allemaal in Brussel. Ambitieus als Leopold-I heeft Sleurs in korte tijd wel wat treinen op het spoor gezet. Het nieuw Ruimtevaartagentschap raakte door de ministerraad. Recent is de afschaffing van Belspo, de administratie van het federaal wetenschapsbeleid, en de inkanteling ervan in de FOD Economie beslist. De verzelfstandiging van de FWI wordt al in 2017 uitgerold. En met het nieuwe federale subsidieprogramma FED-tWIN (2017-2023), tussen de FWI en alle universiteiten, kunnen 125 onderzoekers en professoren een duobaan krijgen in bijvoorbeeld universitair en museaal onderzoek (goed voor 125.000 euro per jaar/per profiel). Dat neemt niet weg dat Sleurs kritiek krijgt voor de verkommering van haar museale instellingen in Brussel.

Het regent binnen in het patrimonium van de FWI? Hoe lost u dat op?
Elke Sleurs: Ik kreeg in 2014 een erfenis van onderinvestering en verwaarlozing van jaren uit vorige regeringen (van 1992 tot 2014 stond wetenschapsbeleid bijna vijftien jaar onder PS-signatuur, JMB). Direct heb ik middelen gezocht voor aanpak, samen met vicepremier Jan Jambon (N-VA) bevoegd voor de Regie der Gebouwen. Voor het eerst werd een masterplan ontwikkeld voor renovatie van alle musea, Schone Kunsten en Jubelpark op kop. Iedereen heeft zijn prioriteiten en langetermijnbehoeften opgelijst, die ik voor 95 procent heb gevolgd. De ene had meteen scanners nodig (Koninklijk Instituut voor Kunstpatrimonium in Etterbeek), de andere een digitaliseringsprogramma. De aankoop van een auto werd wijselijk geweigerd. Meteen is een budget voor herstel van alle lekkende daken uitgetrokken. De dringende werkzaamheden zijn in 2016 begonnen. In 2018-2019 volgt de concretisering en budgettering van het masterplan, met uitvoering in de volgende legislatuur. Zo snel kan de politiek gaan.

Kleine entiteiten als de Japanse Toren, het Wiertzmuseum en Meuniermuseum, zijn gesloten of amper toegankelijk.
Elke Sleurs: Nogmaals, in ijltempo kan ik het mismanagement van jaren niet rechttrekken. We zitten al veel verder dan dat de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis ooit gezeten hebben met hun Japanse Toren. Samen met de Regie werd een renovatieplan opgesteld dat moet passen in de visie van het complete masterplan. Alle prioriteiten in acht genomen wordt de heropening van de toren niet voorzien in mijn beleidsperiode.

U blokte een verhuizing van de afdeling Moderne Kunsten naar Vanderborght of het Citroëngebouw af.
Elke Sleurs: De federale musea hebben hun gebouwen. Wie moet renoveren, zoekt toch geen geld om elders te huren? Hij pakt zijn huis aan. Het regeerakkoord is duidelijk: de collecties blijven behouden. Er moet aan publiekswerking gedaan worden. En het patrimonium bevindt zich in een lamentabele toestand. Laat ons dat aanpakken. Trouwens het Citroëngebouw is klimatologisch nog niet aangepast om een museum te zijn. Beseft men wel dat daar nog elke dag auto’s voor onderhoud binnenrijden? Dat is niet iets voor morgen.

Brussels minister-president Vervoort (PS) dacht uw collectie te doen stralen, een win-winvoorstel.
Elke Sleurs: Stel dat we de opsplitsing van de collecties in overweging namen. Wat belette ons dan nog om een ander deel van onze kunst aan Vlaanderen te geven? Gegarandeerd gaan dan de poppen aan het dansen. En zie, in alle eerlijkheid: aan welk project zouden we die collectie afstaan? Aan een Citroënrenovatie die nog niet berekend werd? Een Citroëngebouw dat waarschijnlijk later klaar zal zijn dan de renovatie van de Musea voor Schone Kunsten? Er zijn honderdeneen andere mogelijkheden om een stad op de kaart te zetten, dan met die ene collectie moderne kunst.

Komt het ooit nog goed tussen de PS en uw partij?
Elke Sleurs: Daar doe ik geen uitspraak over. Neem van me aan dat ‘ik’ met een wit blad begonnen ben. Ik heb helemaal geen kritiek op nieuwe musea voor de hoofdstad. Naast Antwerpen en Gent heeft Brussel daar volop recht op. Maar de federale kunstcollecties horen thuis in het grote geheel van musea. Vandaag zit een stuk van de verzameling nog in de kelder, maar ze zal weer een plaats krijgen. De renovaties zijn bezig. Ik wil de collectie valoriseren in eigen situ (zaal voor Moderne Kunsten bij het Museumplein, JMB). En nog eens, ik heb er geen enkel probleem mee dat Brussel met Citroën grootse plannen heeft. Maar of ik me daar vandaag al voor moet inschrijven? Citroën blijft maar ‘een plan’. Terwijl de toeristen morgen nog aankomen in Brussel-Centraal, nabij de Kunstberg en de bestaande musea.

Uw gefusioneerde bevoegdheden Armoedebestrijding en Grootstedenbeleid zijn in de praktijk al vaak regionale materie. Wat kunt u federaal nog doen?
Elke Sleurs: Ik heb eerder een coördinerende functie. Terwijl het gros van de armoedebestrijding deel uitmaakt van sociale zekerheid, werkgelegenheid, hervorming van de fiscaliteit, het sociaal stelsel (uitkeringen)... Armoede komt bij veel ministers terug. Ik zet iedereen bijeen aan tafel, samen met alle regio’s. Binnen het federaal Armoedeplan en het Kinderarmoedeplan hebben we ervoor gezorgd dat iedereen zich engageert om de armoede te bestrijden. Via het federale niveau stimuleren we dat er meer Europese middelen binnengerijfd kunnen worden. Want Europa wordt af en toe vergeten door verschillende beleidsniveaus.

Frankrijk en België moeten samen voor Europa de regelgeving inzake armoede herdefiniëren. Hoever staat u in die opdracht?
Elke Sleurs: Voor het Europese overleg hebben we vanuit Grootstedenbeleid op federaal en regionaal vlak een verklaring van de burgemeesters bedongen. Via de POD Maatschappelijke integratie kunnen we de volledige coördinatie van het werk van steden en gemeenten ondersteunen. De krijtlijnen zijn daar onder meer de projectsubsidies die Europa kan toesteken, onder andere voor ‘engagementen’ die steden en gemeenten nemen naar kinderarmoede toe. Ook naar OCMW’s, in samenwerking met minister voor Sociale integratie Willy Borsus (MR).

Wat valt u op als u naar Brussel kijkt en het begrip armoede in het achterhoofd houdt?
Elke Sleurs: Het is niet aan mij als federaal staatssecretaris om daar kritiek op te geven. Ik werkte twintig jaar terug al in Brussel. Ik zie dat Brussel zeer veel moeilijkheden kent en voor grote uitdagingen staat. Alle negentien gemeenten, waaronder Brussel-Stad, hebben zeer specifieke problemen. Dat gaat van onderwijs en werkgelegenheid tot integratie.

Kunt u zelf een steentje bijdragen tot de aanpak?
Elke Sleurs: Ik ben verantwoordelijk voor de Winteropvang, en daar doen we meer dan gevraagd. In theorie moeten we daarmee tweedelijnshulp bieden. In de praktijk verzorgen we zelfs de eerstelijnshulp, samen met Samusocial. Alles wat de federale regering begint inzake werkgelegenheid en inburgering helpt een stuk. Wie geen werk heeft, heeft één kans op de twee om in de armoede te belanden. Alle federale maatregelen komen nu eenmaal zeer zeker ook Brussel ten goede. Brussel is geen eiland, maar leeft in onze globale wereld.

Wat zou lokaal nog kunnen verbeterd worden?
Elke Sleurs: Veel. Brusselse burgemeesters kunnen intekenen op het Kinderarmoedeplan en het federale Armoedeplan. Inspelen op de toegankelijkheid van gezondheidszorg en werk. De discriminatie tegengaan. Gezien het stuk voor stuk problemen zijn die in Brussel nog sterker dan in andere steden naar boven komen, kan hier heel veel aangepakt worden.

Vindt u het gewestbeleid in zijn totaliteit hierin goed, uw verhouding met de PS niet in acht genomen?
Elke Sleurs: We stellen vast dat één op de drie in Brussel in armoede leeft. In Wallonië is dat één op de vier. Het cijfer voor Vlaanderen bedraagt één op de tien. Het verschil zegt alles, ook over regionaal beleid. De federale regering probeert daar maximaal aan toe te steken en doet dat meer dan ooit. Alle omstandigheden in acht genomen, uiteraard. De nare situatie die we in het voorjaar, vorig jaar en de jaren voordien gezien hebben, zijn geen erfenis van het beleid dat wij vanuit federaal gevoerd hebben. De situatie is gegroeid uit een Brussels beleid van jaren.

Spreekt u uit ervaring of vanuit uw partij?
Elke Sleurs: Ik heb zelf gezien dat de integratie meer en meer achteruit boerde, ook in het universitair ziekenhuis van de Vrije Universiteit Brussel (campus Jette) waar ik ruim vijftien jaar werkte. Dan sta je helemaal niet versteld van wat er in Brussel gebeurd is dit voorjaar. Als er geen integratiebeleid is. Als er geen mogelijkheden bestaan voor mensen om zich hier thuis te voelen. Als er geen kansen zijn om een job te vinden. Als onze taal niet gesproken wordt - of het nu Frans of Nederlands is. Wel, dan staat niemand meer verwonderd. Dan krijg je radicalisering. Dat merkten wij al in het ziekenhuis. De zeer grote vorm van onverdraagzaamheid groeide met de jaren, zelfs tegenover het ziekenhuispersoneel.

Anderzijds moeten we wel toegeven dat veel Afrikaanse kinderen met tbc of hiv de beste zorgen krijgen in een ziekenhuis als Sint-Pieter, waar die populatie wel dankbaar voor is. Ons opvangnet in Brussel is toch goed?
Elke Sleurs: De gezondheidszorg is zeer toegankelijk in België, wat ook de herkomst van de mensen is. Ook in het AZ Sint-Lucas Gent, het UZ Gent en het UZ Brussel worden heel veel mensen van onder de armoedegrens opgevangen, ongeacht hun rang of stand. En gelukkig maar. Zo hoort het. Maar je ziet wel maatschappelijke tendensen in de ziekenhuizen. Een ziekenhuis is een microkosmos van wat de maatschappij is. Gelukkig is voor Brussel de versnippering van de middelen enigszins een halt toegeroepen door fusies van de ziekenhuizen.

Ondertussen probeert de Brusselse regering de verzelfstandiging van de Federale Wetenschappelijke Instellingen (FWI) nog tegen te houden. Daar lees je hier meer over.