Sociaal-artistiek leesproject brengt mensen samen

Een dozijn mensen rond een tafel lezen samen literaire teksten, en wisselen van gedachten over de belevingswereld die ze oproepen. Een samenlees-sessie van De Dagen, wekelijks georganiseerd in dienstencentrum Miro in Vorst en in Muntpunt, is even ontspannend als een yogasessie. Maar ook verrijkend: “We genieten van literatuur en van de gesprekken met elkaar.” BDW las mee.

Patrick Jordens, leesbegeleider verbonden aan literatuurorganisatie De Dagen, leidt het leesuur rustig in: “We doen niet aan tekstanalyse. Eenmaal ik de tekst heb voorgelezen, mag je zeggen wat je wil. Of je hoeft helemaal niets te zeggen.” Carlos, een guitige zestiger rond de tafel, grinnikt: “Dat zal tegenvallen, want je lokt ons uit onze tent.” Hij knipoogt.

Jordens begint een A4-pagina lang fragment voor te lezen uit Het leven is niet alfabetisch van Andrea Bajani: God weet wat hij gedacht moet hebben toen je tegen hem begon te praten alsof jullie elkaar kenden. De tekstflard doet Carlos denken aan een recente ontmoeting met een uit het oog verloren vriend. Cecile, Martine, Ali en Paola reflecteren mee. En Myrthe: “Ik zou ook verbouwereerd zijn als een vreemde me aansprak.” Het gezelschap grijpt af en toe terug naar de letterlijke woorden op papier. Patrick modereert en leest de tekst tot slot een tweede keer voor: Tijdens het lopen draaide hij zich om de paar passen naar je toe en keek je aan met een mengeling van ongeloof - Waarom was je toch zo in hem geïnteresseerd? – en dankbaarheid. Hij zei het op een gegeven moment ook nog, dat hij erg onder de indruk was van het feit dat je zo aardig was, in een wereld waarin iedereen elkaar juist ontloopt.

Literaire wellness
Tijdens het leesuur zal ook nog een gedicht uit de bundel De ziekte van jij van Joost Zwagerman en een kort fragment van Nicole Krauss uit De geschiedenis van de liefde aan bod komen. “We selecteren teksten op hun gelaagdheid. Ze moeten zich lenen tot een geprek, en enigszins bij elkaar passen,” legt Silvie Moors van De Dagen uit. “Het niveau ligt hoog. Er mag gerust een behapbare Rimbaud of Proust tussen.”

De gezamenlijke leessessie doet de tijd vertragen. Het heeft wat van een yogasessie, maar dan met woorden. “We vertragen opzettelijk. Het gaat om het terug dichterbij brengen van liefde voor literatuur en de verschillende interpretaties ervan. Maar we willen ook de mensen dichterbij brengen.”

Overgewaaid uit Groot-Brittannië
Jordens en Moors hebben voor hun methodiek beiden een masterclass gevolgd bij The Reader Organisation van de Britse Jane Davis. Davis ziet boeken als een gereedschapskist voor een beter leven. “Natuurlijk krijg je nieuwe inzichten door alleen en in stilte te lezen, maar je bent je daar niet altijd bewust van. Als je déélt wat er in je hoofd gebeurt, dan kunnen anderen daar beter van worden,” oordeelt ze.

Davis riep aan de andere kant van het kanaal al zo’n 350 leesgroepen in het leven. Geen typische leesclubs, maar groepen van mensen die bijeenkomen in gevangenissen, ziekenhuizen, rusthuizen, scholen of bibliotheken. Ze verzamelen zij die doorgaans minder lezen, zoals psychiatrische patiënten, dementerenden of gevangenen, verslaafden.

Het sociaal-artistiek literatuurproject kent de laatste jaren ook navolging in ons land. De Dagen verzorgt leessessies in Antwerpen, Mechelen, Kapellen, Hoboken, en in Brussel in Muntpunt en in dienstencentrum Miro in Vorst. Na elke leessessie wordt nagepraat met een kom warme soep.
In Vorst is het publiek gemengd. “Er komen zorgbehoevenden op af, maar ook literatuurliefhebbers allerhande,” zegt Tomas Borremans van Miro. Maar ook mensen die hun Nederlands willen bijspijkeren, zoals Ali, afkomstig uit Turkije, of Martine, vrijwilligster voor de milieudienst van Vorst wiens grootmoeder Nederlandstalig was. Paola was er voor het eerst: “Ik heb altijd van lezen gehouden.”

Samen lezen is gratis, iedereen is welkom. Meer info op www.dedagen.be