Belgische wet misbruikt door Belgo-Marokkanen: een getuigenis

De zomermaanden zijn voor veel Europese Marokkanen hét moment om hun familie in Marokko te bezoeken. Elke zomer worden dan ook duizenden huwelijken gesloten tussen Marokkanen uit het buitenland en Marokkaanse meisjes. De 22-jarige Dounia was een van hen. Ze vertelt het bewogen verhaal van haar snelhuwelijk met een Belgo-Marokkaan.

"Ik ontmoette mijn Belgische man Ahmed vier jaar geleden in het oosten van Marokko, toen hij op vakantie was in mijn geboortestad Berkane. Hij werd aan mij voorgesteld door iemand van zijn familie. Hoewel hij elf jaar ouder was, werd ik verliefd op hem. Al snel begon hij over een huwelijk. Mijn ouders vonden dat ik veel te snel van stapel liep. Ze konden niet begrijpen dat ik zomaar mijn studie wilde opgeven om te trouwen met een man die ik nauwelijks kende, laat staan dat ik met hem naar België zou vertrekken."

Dounia was op dat ogenblik 21 en zat in haar tweede jaar Biologie aan de universiteit van Oujda. Ondanks waarschuwingen van familie en vriendinnen zette ze door en trouwde ze nog dezelfde zomer met Ahmed in Marokko. Zes maanden later ontving ze haar visum voor gezinshereniging en vervoegde ze haar kersverse echtgenoot in Brussel.

"Ahmed en ik hadden afgesproken dat ik mijn studie in België zou voortzetten. Hij diende de aanvraag in voor mijn verblijfsvergunning en ik ontving mijn oranje kaart (het Attest van Immatriculatie, uitgereikt voor gezinshereniging met een EU-onderdaan of Belg, red.) twee maanden na mijn aankomst in Brussel. Tot zover was alles in orde. Ik zag er dan ook helemaal geen kwaad in toen Ahmed in juli suggereerde om met hem mee naar Marokko te gaan om zijn familie te bezoeken. Ik dacht dat daarna ons nieuwe leven in België definitief van start zou gaan," vertelt Dounia.

Het draaide anders uit. In Marokko stond Dounia een brutale verrassing te wachten. Ahmed nam al haar papieren, inclusief paspoort en verblijfsvergunning, in beslag. "Hij zei dat hij de echtscheiding wou aanvragen. Ik raakte in paniek. Ik heb toen meteen de Marokkaanse politie gebeld. Mijn man had immers al mijn documenten gestolen, zelfs mijn studentenpasje. Toen ik naar het Belgische consulaat telefoneerde in verband met mijn terugreis naar België, bleek dat ik niet mocht terugkeren. Ik kreeg te horen dat ik afhankelijk was van mijn man en dat ik niet in mijn eentje het land in kon."

Schijnhuwelijk
Volgens de Belgische wet moeten aangetrouwde huwelijkspartners, zolang ze een voorlopige verblijfsvergunning hebben, kunnen aantonen dat ze het recht hebben om in België te verblijven. Anders wordt hun een terugkeervisum geweigerd.

"Ik was wanhopig," zegt Dounia. "In Marokko had ik geen toekomst. Als gescheiden vrouw ben je een schande voor je familie en is het bijna onmogelijk om te hertrouwen of werk te vinden. Mijn man bleek het Belgisch consulaat verteld te hebben dat ons huwelijk een schijnhuwelijk was. Naar België kon ik dus ook niet meer terug."

Dounia slaagde er uiteindelijk in om met een studentenvisum naar Brussel te komen. Ze huurde de Belgische advocaat Bruno Dayez in. Op die manier hoopte ze haar gelijk te halen en een alimentatievergoeding van haar ex-man te verkrijgen.

Ondertussen verblijft ze alweer twee jaar in Brussel en studeert ze Communicatiewetenschappen en Journalistiek aan de ULB. Nog steeds heeft ze het moeilijk wanneer ze over de kille ontvangst in België vertelt. "Toen ik hier aankwam, bleek dat mijn man zich van mij had laten scheiden. Ik dacht dat België een rechtsstaat was en hoopte op een verblijfsvergunning door mijn huwelijk met een Belgische man. In plaats daarvan werd ik als een illegaal behandeld die op papieren uit was. En mijn man, die werd ongemoeid gelaten."

Overgeleverd
Dounia's verhaal is geen alleenstaand geval, zegt de rechtenstudente Ilham Benaïssa. Elk jaar worden er tientallen meisjes slachtoffer van deze schrijnende praktijk. De meesten hebben niet de moed en de middelen om een gerechtelijke procedure tegen hun man aan te spannen.

Benaïssa werkte in Marokko drie jaar lang als huwelijksbemiddelaar en hielp er vrouwen als Dounia, die zonder papieren door hun man werden achtergelaten in Marokko. "De Belgische wetgeving maakt het wel heel gemakkelijk om vrouwen in Marokko achter te laten," stelt Benaïssa vast. "Volgens de wet zijn zij geen volwaardige partners, maar zijn ze afhankelijk van de partner met de Belgische nationaliteit zolang ze minder dan drie jaar in België verblijven. In die periode zijn ze helemaal overgeleverd aan hun echtgeno(o)t(e)."

De partner met de Belgische nationaliteit kan bovendien de echtscheiding in België aanvragen, zonder medeweten van de andere partner - én zo dure alimentatievergoedingen vermijden. Het volstaat om te verklaren dat je vrouw of man de echtelijke woning vrijwillig heeft verlaten en drie opeenvolgende oproepen van de Belgische overheid genegeerd heeft, om het huwelijk automatisch te doen ontbinden.

Ilham Benaïssa vindt het belangrijk dat Marokkaanse meisjes en hun familie bewust worden gemaakt van het probleem. "Ook ouders moeten leren hun dochter niet zomaar met een onbekende Europeaan 'mee te geven'. Meestal trappen de Marokkaanse meisjes in de belofte dat ze na hun huwelijk in België een eigen verblijfs- en werkvergunning zullen krijgen en er betere toekomstkansen hebben. Vaak wordt het huwelijk in één week tijd in Marokko beklonken, en een paar maanden na hun aankomst in België zorgt hun man er met een smoes voor dat ze met hem naar Marokko terugkeren, waar ze vervolgens gedumpt en van hun papieren beroofd worden."

In enkele zeldzame gevallen lukte het Benaïssa om in samenwerking met het Belgische consulaat in Marokko een terugkeervisum voor de vrouwen te regelen. Een doekje voor het bloeden, vindt Ben­aïssa. Belangrijker is het om een eigen verblijfsstatuut voor de aangetrouwde echtgenoten te regelen, zodat ze niet langer een makkelijke prooi zijn voor gewetenloze mannen.

Gestraft
Zopas heeft Dounia vernomen dat haar aanvraag tot verlenging van haar studentenvisum geweigerd is, net als haar aanvraag voor een verblijfsvergunning. Haar kansen om in België te blijven zijn dus bijzonder gering. Niettemin heeft haar advocaat haar aangeraden haar studiejaar aan de ULB af te maken en aan de tweede zit deel te nemen, omdat haar dossier voor een verlenging van het studenten­visum in beroep is.

"Deze situatie is onmenselijk," vindt Dounia. "Ik heb geen toekomst meer, in België noch in Marokko. Ik begrijp niet waarom Ahmed mij dit aangedaan heeft. Hij heeft mijn leven kapotgemaakt. Waarom wordt hij niet gestraft en ik wel? Ik heb toch niets verkeerds gedaan?"

:: Dit artikel kwam tot stand met de steun van de Koning Boudewijn-stichting