Het verhaal van de Negen Vinger

Bijna dertig jaar geleden verhuisde Fumiyo Ikeda van Japan naar België, waar ze samen met Anne Teresa De Keersmaeker ging dansen aan de Mudra school van Maurice Béjart. Ondertussen maakt ze ook al bijna twintig jaar deel uit van het gezelschap Rosas. Nu pas staat ze met een eigen project op de scène.

Op haar dertiende speelde Fumiyo Ikeda mee in Gojira tai Megaro, een van de vele Japanse films die gemaakt zijn over het monster dat we in het Westen kennen als Godzilla. Ikeda had de rol van 'Man from Unit 1'. Althans, dat dáchten wij even toen we de Internet Movie Database raadpleegden. Die vernoemt die prent onder Ikeda's naam, naast de Rosasfilms Achterland (1994) en Rosa (1992), en de langspeelfilm Vinaya (1992) van Peter van Kraaij en haar man Josse De Pauw. Maar er blijkt niets van die Godzilla-historie aan te zijn. Er moet nog iemand anders zijn die Fumiyo Ikeda heet - een naam die trouwens zoiets betekent als 'een mooi iemand uit onze tijd' ('Fu' betekent 'iemand helpen', 'mi' is 'schoonheid', en 'yo' 'dit tijdperk'). "Maar mijn achternaam is dan weer heel stom," weet Ikeda, "ongeveer hetzelfde als 'Vandevelde'. Maar dan van het rijstveld."

Kindsoldaat
De Internet Movie Database vermeldt ook nog de kortfilm Solum solum, alleen maar aarde uit 1992. In dat afstudeerproject van Bie Boeykens ontmoette Ikeda voor het eerst de theatermaker en beeldend kunstenaar Benjamin Verdonck, met wie ze nu samen op de planken staat in Nine finger.

Fumiyo Ikeda: "Anne Teresa had in 2000 al gezegd dat ik zelf eens iets moest maken, maar daar heb ik dus lang over moeten nadenken. Ik wilde zelf geen grote choreografie maken en wist ook niet meteen met wie ik zou samenspelen. Benjamin ken ik van die film. Toen was ik net even gestopt met Rosas en zat hij nog op het conservatorium in Antwerpen. Met Alain Platel had ik nog nooit eerder samengewerkt, maar hij heeft me wel ooit gevraagd of ik niet mee wilde werken met Iets op Bach. Maar toen was ik net terug begonnen bij Rosas, dus dat ging niet. Uiteindelijk zijn we nu dus toch samengekomen. Ik wilde niet alleen op de scène staan en er ook een regisseur bij als derde oog. Over het onderwerp hebben we lang nagedacht. Benjamin heeft eerst de titel gevonden. Nine finger, zonder 's': een titel waar iets aan mankeert en die toch helemaal klopt. Wie een vinger verliest, is iets kwijt dat hij nooit meer terug zal kunnen krijgen. Hoe we die titel zouden invullen wisten we niet, tot Benjamin op de eerste dag van de repetitie dit boek op tafel liet vallen."

Ikeda toont Beasts of no nation (vertaald als In de huid van het beest) van de jonge Nigeriaanse schrijver Uzodinma Iweala. "Het gaat over een kindsoldaat in Afrika. In welk land wordt eigenlijk niet gespecificeerd en doet er ook niet toe. Het is zelfs niet zo belangrijk of het om een waar gebeurd verhaal gaat. Het kind heeft wel heel wat meegemaakt. Het heeft zijn ouders verloren, werd verkracht, en is in staat om iemand te vermoorden. Dat zullen allemaal littekens blijven, daar is niets meer aan te doen. Dat betekent Nine finger voor mij. Toch zijn de emoties en de situaties die dat kind heeft meegemaakt ook herkenbaar voor mensen die nooit kindsoldaat in Afrika zijn geweest. Zijn plotse beslissing om soldaat te worden, zijn relatie met commandanten… We willen niet dat het stuk alleen maar over Afrika gaat. We hebben fragmenten uit het boek genomen en er zelf nog wat teksten bijgevoegd, maar niet veel. Het is een open voorstelling. Wat wij tonen of spelen en wat het publiek ziet of voelt is niet noodzakelijk hetzelfde. Het boek is trouwens heel mooi geschreven in een speciaal Engels - geen literair Engels maar een Engels dat een kind zou kunnen spreken."

Verdonck en Ikeda vertolken met hun tweetjes dus eigenlijk een monoloog. Om ervoor te zorgen dat de creatie niet door het boek gedomineerd wordt, is er behalve eigen tekst ook dans. Verdonck werkt vaak met concrete voorwerpen op de scène, en doet dat dit keer op een sobere manier zodat hij dicht bij de abstractie van de Ikeda's performance blijft. Ikeda is ook zeer te spreken over de rol die Platel speelt als inspirator die hen beiden stuurt en tegelijk alle vrijheid laat.

Terug naar Brussel
Of dit voor Ikeda een gelegenheidsproject is, weet ze eigenlijk nog niet. Als het over de toekomst van Rosas gaat, dan is ze voorzichtig. Ze hoopt wel dat ze nog bij Rosas zal kunnen blijven dansen. "Maar we zitten in een moeilijke situatie omdat de residentie bij de Muntschouwburg afloopt. Er komen dus grote veranderingen aan (Het zou kunnen dat het vaste gezelschap afgeslankt moet worden, mb). Ik wil heel graag nog met Anne Teresa blijven werken, maar ik weet niet hoe zij daarover denkt. Ik ben gestopt met daar over te piekeren. Ik ga eerst en vooral een goede voorstelling maken met Benjamin en Alain zodat we er nog een goede tournee mee kunnen maken."

Zelf een gezelschap oprichten is ze niet van plan. Maar de formule om met anderen samen te werken, zint haar wel. "En waarom eens geen teksten van Josse [De Pauw] spelen?" Met hem is Ikeda onlangs van Lennik terug naar Brussel verhuisd om weer wat dichter bij de vrienden, de theater- en concertzalen te zitten. En dat lukt, want de televisie is sinds de verhuis nog altijd niet aangesloten. Ikeda heeft wel ooit eens gezegd dat ze niet zo graag in Brussel speelt omdat er dan altijd wel mensen in de zaal zitten die ze kent.

Ikeda: "Oh, ja. Dat zeg ik nog altijd. Ik speel mijn beste voorstellingen in het buitenland. Ik vind het vreselijk om te spelen voor een zaal waarin je zoveel mensen kent. Dan speel ik liever in Tongeren waar ik alleen de organisator ken of in Noorwegen waar ik me alleen hoef te concentreren op hetgeen ik moet spelen."

Bananen
Naar eigen zeggen heeft Ikeda ook na vijfentwintig jaar nog altijd zenuwen voor een voorstelling. "En als ik niet zenuwachtig ben dan provoceer ik mezelf wat." Heeft ze bij Rosas dan nooit last gehad van een gebrek aan motivatie? "Nee, het is ongelooflijk hoe Anne Terea mij steeds weer verbaast. Ze vraagt me altijd nieuwe dingen en ik blijf haar bewegingen heel mooi vinden. Zelfs als ik een frase herken dan geeft ze er toch weer een andere draai aan. Ik zou een choreografie van haar zeker kunnen onderscheiden van die van iemand anders als ze me niet zouden vertellen welke de hare is."

En kan het lichaam dat nog allemaal aan? "Op mijn leeftijd bedoel je? Je moet je vraag wel duidelijk stellen hé (lacht). Ik denk dat ik mijn lichaam beter onder controle heb dan vroeger. Vroeger wist ik soms niet waarom ik pijn had. Nu weet ik wanneer het om spierpijn gaat die na drie dagen weer weg is of wanneer ik toch het best even naar de osteopaat ga. Om de maand ga ik daar trouwens preventief naartoe. We weten bij Rosas uit ervaring dat het altijd te laat is als je een blessure krijgt. Je kunt gekwetst raken door een val of omdat iemand je verkeerd 'gegooid' heeft, maar ook omdat je iets dat al niet goed liep aan het compenseren bent."

Bij Ikeda is in één knie een meniscus voor twee derden weggenomen. In de andere knie heeft ze ook last gehad van de meniscus, en dan heeft ze nog een vinger gebroken. In heel haar carrière tot nu toe heeft ze zich maar één keer moeten laten vervangen. Dat valt dus allemaal goed mee.

Ook van het feit dat ze uitgerekend in België terechtgekomen is, heeft ze geen spijt. "Ik ben altijd blij als ik na een tournee met Rosas weer naar huis kan en ik mis Brussel en België soms meer dan Japan. Maar dat is ook normaal. Ik ben naar hier gekomen toen ik zestien was en heb alle goede en slechte dingen in het leven hier leren kennen. In Japan had ik nog nooit sigaretten gerookt, alcohol gedronken of was ik naar de discotheek geweest. De vader van Taka Shamoto - de andere Japanse danseres van Rosas - noemt ons bananen. De buitenkant is geel, maar de binnenkant is wit (lacht)."

:: 17 > 27-01-2007, KVS Box, Arduinkaai 7, 1000 Brussel, 02/210.11.12