Dromen van een Brussels Central Park aan de basiliek

Het Elisabethpark is een vat vol mogelijkheden, maar het Gewest laat kansen liggen, vinden Sven Gatz en Jean-Claude Burgelman. De twee, in dezen geen politicus, biertopman of professor maar buurtbewoners, openen een debat dat volgens hen ook op andere groene ruimtes in de stad toepasbaar is.

Brussel is naar internationale maatstaven een erg groene stad. Het Zoniënwoud spant de kroon natuurlijk, maar er zijn ook vele parken en zelfs weiden die de leefkwaliteit van een grote stad gevoelig opdrijven.
Toch doen we niet erg veel met die groenzones. De meeste liggen daar maar, met een minimum aan onderhoud en met als enig schijnbaar doel daar te blijven liggen. Als buurtbewoners van het Elisabethpark, een van de mooiste stadsparken van Brussel, denken wij dat er veel meer kan worden gedaan met sommige stedelijke groene ruimtes. Domeinen als het Zoniënwoud en het Laarbeekbos laat je als overheid natuurlijk best onaangeroerd, een bos mag je immers gewoon bos laten zijn. Hetzelfde geldt voor natuurgebieden zoals het Boudewijnpark in Jette en de Zavelenberg in Sint-Agatha-Berchem. Voor een groot stedelijk park als het Koninklijk Domein in Laken daarentegen, vinden we dat een stukje park toegankelijk maken voor de bewoners geen overbodige luxe zou zijn. Maar wat doen we met bijvoorbeeld het Koekelbergse Elisabethpark, het Dudenpark in Vorst, het Josaphatpark in Schaarbeek of het majestueuze park van Sint-Pieters-Woluwe? Zijn die niet evenveel 'city' als 'park' geworden? En is het niet stilaan tijd dat we die ruimtes heruitvinden en aanpassen aan de vernieuwde 'goesting' om in de stad te wonen? Dus niet ze minder groen maken, wel ze beter inbedden in de stad van vandaag, ze toekomst te geven zoals het Central Park in New York? Het Brussels Gewest, beheerder van die gebieden, laat hier te veel kansen liggen.

'We have a dream'
Wij zijn twee ketten van noordwest-Brussel en buurtbewoners van het Elisabethpark aan de basiliek. We wonen aan beide zijden van het park, in twee verschillende gemeentes in de schaduw van dezelfde majestueuze basiliek. We hebben hetzelfde fabuleuze zicht op downtown Brussel als we naar het Simonisplein lopen en dezelfde ergernis over zoveel onderbenut schoons. Daarom: We have a dream, we have a park.
Het Elisabethpark werd aangelegd toen Leopold II zijn plan ontvouwde voor de wijk: op de zandheuvel, waar tot dan het Belgisch leger oefeningen hield, zou een 'Pantheon der Belgen' komen. Nadien kwam er het plan om er een katholieke basiliek te bouwen. Voor deze basiliek zou zich een park uitstrekken en aan weerszijden ervan zou een symmetrisch stratenpatroon komen dat de hele buurt, tot dan erg landelijk, naar een hoger, burgerlijk niveau zou tillen. In de gouden Expo '58-jaren werd het park in twee gesneden als aanloopstrook voor het autoviaduct dat de Leopold II-laan over haar volledige lengte mismeesterde. In de late jaren tachtig koos men gelukkig opnieuw voor een eengemaakt park, het begin van een heropleving van de buurt. Het park zelf kreeg weinig aandacht, want op de aanleg van een kleine speeltuin na, ter vervanging van de betonnen zandputten waar wij ooit nog als gamin in speelden, is er weinig nieuws gebeurd.
Dat mag en moet eindelijk veranderen. Tien jaar geleden noemde de Koekelbergse schepen Robert De Lathouwer (toen SP) het park een 'Central Park' van noordwest-Brussel. Terecht. Die ambitie willen wij nu invullen.

Internet, skatepark, optredens
Waarom er geen E-park van maken? Met de E van Elisabeth. Met de E van e-mail en draadloos internet, zodat als het weer meezit iedereen met de laptop kan surfen. Met de E van stedelijke energie: we willen een loopparcours installeren voor de vele joggers van de buurt, een skateplek en BMX-piste voor onze coole pubers en meer dan één speeltuintje voor de jonge gezinnen die deze kant van Brussel opkomen. Of de E van entertainment: in onze droom gaan we elke zondag in de kiosk naar een gratis optreden met hapjes, waar de culinaire handelaars rond het park bij betrokken worden. Een Brusselse zondag, een Spaanse, een Marokkaanse, een Italiaanse, … En er is nog meer E: die van enjoy: een petanque-piste, een levensgrote en een normale schaakhoek. En wie weet leidt heel die nieuwe dynamiek ook tot de E van employment? Want iemand moet die skatepiste onderhouden, de concerten organiseren, de hapjes verkopen, enzovoort.
Het park zelf zouden we ook graag meer verbonden zien met de site van de basiliek zelf. Waarom geen twee bruggen bouwen: een voor voetgangers en een voor fietsers, waardoor de site als het ware bijna verdubbeld wordt? En wordt het eens geen tijd om de esplanade voor de basiliek tot een groot volksterras uit te bouwen, met prachtig uitzicht op het lagergelegen Brussel?
Er is veel park, maar de laatste decennia waren er weinig ideeën. Het Elisabethpark is nu honderd jaar oud, het is tijd voor een tweede leven. Het Gewest zou een architectuurwedstrijd kunnen uitschrijven waar een hedendaagse invulling van het park en zijn hele ruimte kan voorgesteld worden, een wedstrijd die het debat bij de omwonenden kan aanzwengelen. Misschien zijn onze voorstellen niet helemaal doordacht of realistisch. Het zij zo, maar men kan ons niet verwijten dat we eens aan de majestatische plataan schudden.
Uiteraard zijn er enkele randvoorwaarden voor onze droom. We denken aan een verkeersluwe Pantheon- en Landsroemlaan, die statige avenues die het park omzomen, maar ook aan de veiligheid op en rond het Simonisplein (en de metro). Dat moet en kan veel beter. Ons droompark van de 21ste eeuw is klaar. Wie bouwt mee?

Sven Gatz (Open VLD) en Jean-Claude Burgelman (VUB), buurtbewoners rond het Elisabethpark