Edito: Waar is het volk?

Het zijn boeiende tijden voor de politieke filosofie en de denkers over de democratie. Die laatste lijkt niet ongeschonden de eenentwintigste eeuw te zullen doorkomen.

Vroeger was het simpel. Er was de natie en de staat. Later kwamen er grondrechten voor iedereen. En dan nog was het simpel. Filosofen bedachten zelfs theorieën om minderheden in de natie een plaats te geven.

Maar migratie heeft de inzichten grondig overhoopgegooid. Politiek filosofen zitten met de handen in het haar. Zeker met de globalisering die hand over hand toeneemt en de expansie van het internet, kloppen de oude modellen niet meer.

Wat betekenen begrippen als solidariteit en sociale cohesie nog als de referentiekaders binnen de natie niet meer dezelfde zijn? Waar is de demos, het volk, waar de Oude Grieken hun staatsinrichting op lieten steunen? Dat dit een ernstig probleem is, is door de feiten bewezen. Naar de terroristische aanslagen is al veelvuldig verwezen. Hoe kan het dat honderden Belgen die hier school hebben gelopen en zijn opgegroeid gefascineerd raken door de geweldadige praktijken van IS?

Intussen wapperen in Sint-Joost en Schaarbeek reusachtige Turkse vlaggen, zonder twijfel als steun voor Recep Erdogan, die zich ontpopt heeft tot een autoritair personage dat lak heeft aan de rechtstaat.

De Fethullah Gülen-krant Zaman moet de boeken dichtdoen. Kritische stemmen voor de AK Partij op een lokale Turkse radio in Schaarbeek worden in de kiem gesmoord. Een journaliste uit Zele die aan de slag ging bij Zaman is door de Turkse staat en een Belgisch-Turkse journalist gevraagd om er te spioneren en abonneelijsten door te spelen. Hoe ver moet dit nog gaan?

Intussen blijft het oorverdovend stil bij de Turkse gemeenschap in Brussel. Politieke vertegenwoordigers die dicht bij die gemeenschap staan, horen we al helemaal niet.

Op zo’n moment van verwarring is het goed om terug te grijpen naar de basisbegrippen van de democratie en die even langs alle kanten te bekijken. Dat is wat we de komende weken zullen doen. Filosofen geven zelden antwoorden. Ze stellen vooral vragen. Voor een keer zijn wij het die de vragen stellen. Dat is wat we doen met de reeks Denkers & democratie. Veel leesplezier.

De reeks Denkers en Democratie leest u in de krant van deze week en die van de komende weken.