Katleen De Ridder (Minderhedenforum) over de ‘witte media’
De interculturele verhalen van inwoners van Baltimore, Amsterdam en Bristol kwamen al tot hun recht in tv-series als The wire , Dunya & Desie en Skins . Stuk voor stuk worden er personages en plots in opgevoerd die de etnisch-culturele diversiteit van die steden goed weergeven. In België is Brussel de stad bij uitstek als decor voor soortgelijke series. Maar de diversiteit van de hoofdstad haalde nog nooit het kleine scherm.
Begin 2009 had daarin verandering kunnen komen. Toen zond VTM, de grootste commerciële zender van Vlaanderen, Jes uit, een serie over het leven van jonge vrouwen in Brussel. Maar wat bleek? Voor de hoofdstad zelf was geen rol weggelegd. Meer dan één Ketje moest erkennen: Jes was er niet in geslaagd de ziel van Brussel te vatten. Weinig hoofdstedelingen hadden het gevoel dat de serie over hén ging. De reeks had zich net zo goed kunnen afspelen in Leuven, Gent of Hasselt - en dat terwijl Jes er nota bene prat op ging 'Brussel een beter imago te bezorgen'. Als je het eindproduct bekijkt, lijkt het wel of dat 'betere' imago geïnterpreteerd werd als het weren van elke interculturele referentie. Een hoofdrol was weliswaar weggelegd voor de Vlaamse actrice met Turkse roots , Kadèr Gürbüz, maar haar afkomst was geen onderdeel van het personage dat ze speelde. Allochtone personages moest je met een vergrootglas zoeken. Ook de verhaallijnen waren een erg witte bedoening. Diversiteit verhield zich dus tot Jes zoals spek tot een slechte spaghetti carbonara: het zat er misschien wel in, maar je moest er verdomd goed naar zoeken.
Je moet het maar doen: verhalen vertellen die zich afspelen in een multiculturele smeltkroes als Brussel en erin slagen dat aspect volledig buiten beeld te houden. Dit afdoen als een accident de parcours is te gemakkelijk. Het verhaal van Jes illustreert de witte bril die mediamakers nog te dikwijls opzetten wanneer ze achter de schrijfmachine kruipen. Hoewel interculturele verhalen vaak gewoon voor het oprapen liggen, maakt de witte bril hen blind voor de rijkdom aan plots en personages. En dus blijven de verhalen, invalshoeken en perspectieven van de verschillende generaties migranten onverteld.
Slagers en West-Vlamingen
Die lacune beperkt zich niet tot Brussel. Zo is het opvallend dat alle Vlaams prestigedrama's van de afgelopen jaren bijna letterlijk uit de Vlaamse klei getrokken lijken te zijn: Van vlees en bloed (VRT), Katarakt (VRT), De smaak van De Keyser (VRT), De Kavijaks (VTM). De series zoeken de 'veiligheid' op van de slager om de hoek of West-Vlamingen in de oorlog. Met die hang naar de heimat is op zich niets mis. Maar waarom blijft het daarbij? En ook: waarom is dit perspectief zo dominant?
De vraag stellen is ze beantwoorden. Veel mediamakers staan er blijkbaar niet bij stil dat het publiek waarvoor ze werken, erg divers is. Zeker in Brussel, waar Mohamed de eerste naam in het geboorteregister is, is dat vreemd. Ook de Brusselse media hebben boter op het hoofd. Bij hen is er ook ruimte voor verbetering: in personeelsbeleid én in programmering.
Gelukkig zijn er ook tegenvoorbeelden. De school van Lukaku (VRT) is er één van. Dit programma hanteert verschillende invalshoeken: jong, Brussel en multicultureel. Dat die invalshoeken uniek zijn, wordt bewezen door de media-aandacht die sommige protagonisten te beurt viel, ook als ze niet Romelu Lukaku heten. Dit soort programma's is de toekomst van de interculturele televisie.
Goede diversiteitsverhalen hoeven overigens niet per definitie over interculturaliteit te gaan. Neem nu het programma So you think you can dance (VTM). De show brengt mensen in beeld omwille van hun talent, niet omwille van hun achtergrond. Bovendien vat de show de tijdsgeest van de steden van nu, waar jongeren zich verzamelen rond urban music & dance . In Amsterdam, Londen en Berlijn bestaan zelfs heuse urban music -radiozenders, met succes. Dat Brussel in dit rijtje niet voorkomt, verbaast enigszins.
En dan is er die andere blinde vlek: etnische media. In Brussel zijn talrijke etnische media actief. Ze zijn kleinschalig, zelfbedruipend, en dikwijls (maar niet altijd) verbonden aan het verenigingsleven. En ze zijn meertalig. Vooral de Turkse Brusselaars laten zich niet onbetuigd. Zij stampten bijvoorbeeld GoldFM uit de grond. Oorspronkelijk was GoldFM een muziekbedrijf dat zich toelegde op de distributie van traditionele en hedendaagse muziek en film uit Turkije. Vandaag is het een volwaardige zender met huis-dj's, presentatoren en programma's.
Initiatieven als GoldFM zuigen letterlijk diversiteit in het Brusselse medialandschap. Jammer genoeg zijn ze nog weinig zichtbaar. Hier kan een taak weggelegd zijn voor de Brusselse (Nederlandstalige) media. Samenwerking met etnische media kan namelijk unieke programmaformules opleveren en een uitbreiding en diversifiëring van het luisterpubliek in de hand werken.
Deze en andere voorbeelden komen uit het boek De witte media, of waarom 'allochtonen' altijd slecht nieuws zijn . Dit is een publicatie van het Minderhedenforum, dat de stem van de etnisch-culturele minderheden in Vlaanderen en Brussel vertolkt. De ondertitel is bewust gekozen en slaat niet zozeer op fictie of interculturele programma's of initiatieven, maar wel op de journalistiek. Zo is ook berichtgeving over intercultureel samenleven in Brussel geneigd tot doemdenken. Om dit te veranderen, schuift De witte media oplossingen naar voren. Zoals meer journalistieke deskundigheid om verhalen te vertellen die relevant zijn voor iedereen. En zo is de cirkel rond: wanneer mag het interculturele Brussel nu eens meespelen in een tv-serie of film? Les barons op televisie, dat hebben we nodig!
door: Katleen De Ridder
--------------------------------------
Katleen De Ridder is beleidmedewerkster bij het Minderhedenforum. Ze schreef De witte media, of waarom 'allochtonen' altijd slecht nieuws zijn (uitg. Lannoo Campus, 184 blz., 19,95 euro). Op 14 november neemt De Ridder deel aan het panelgesprek Media & racisme (in de reeks Voorbij wij & zij van De Pianofabriek en Kif Kif; meer op www.pianofabriek.be)
Lees meer over: Opinie
Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.