'Representatief korps is de beste remedie tegen racisme'

“Op 18 augustus schreef ik een brief aan Freddy Thielemans, burgemeester en voorzitter van het politiecollege Brussel Hoofdstad-Elsene. De aanleiding was het totaal onaanvaardbare gedrag van enkele van zijn politieagenten ten aanzien van enkele Brusselse jongeren, op weg naar hun werk. De onderstaande tekst is een herwerkte versie van deze brief.” Het woord is aan Wim Embrechts, directeur van Art2work, dat werkervaringsprogramma’s voor jongeren ontwikkelt.

Art2work ging begin 2010 van start met een nieuw professioneel inschakelprogramma voor jonge (18-30 jaar), laaggeschoolde langdurig werkzoekenden. Het project is het resultaat van een samenwerkingsverband tussen belangrijke Brusselse culturele instellingen. Onze werknemers zijn jonge Brusselaars met verschillende culturele achtergronden. We geven ze de kans om te bouwen aan hun (professionele) toekomst. We werken met jongeren van wie we voelen dat ze echt vooruit willen met hun leven. Jongeren die willen weggeraken uit om het even welke bijstandsvorm, jongeren die vooruit willen. Centraal staat de vraag: hoe moet ik me gedragen om mijn slaagkansen te verbeteren en aan een toekomst te bouwen in deze complexe samenleving? De nadruk in het traject ligt op attitudes . Het is voor velen een moeilijk leerproces, met veel vallen en opstaan.

Ik werd op 17 augustus dan ook met verstomming geslagen toen ik een onthutsend verhaal hoorde van een van de teamcoaches. Een verhaal over enkele politiemensen zonder de minste 'attitudes' en een paar jonge 'Marokkaantjes'.

Op zaterdag 13 augustus rond 8.50 uur arriveerden twee medewerkers van Art2work aan De Munt, op tijd voor hun werk en gemotiveerd voor een dag laden en lossen van decors. Op de hoek van de Wolvengracht en de Leopoldstraat werden ze, samen met een derde persoon van Noord-Afrikaanse afkomst, die vast voor De Munt werkt, door de Brusselse politie aangehouden, geboeid en opgepakt. Hiervan waren zeven mensen getuige: de teamcoach en medewerkers van De Munt. Tijdens een ritje van ongeveer vijftien minuten kregen ze allerlei racistische opmerkingen en bedreigingen te verwerken, en een reeks elleboogstoten in de buikstreek. Erna werden ze zonder enige verklaring en verduidelijking vrijgelaten. Hun werkdag kon met enige vertraging dan toch beginnen. Een dag van werken aan hun toekomst? Hun reactie spreekt voor zich: "Waarom zouden we een klacht indienen? Daar wordt toch niets mee gedaan, en weet je, dit soort incidenten zijn voor ons dagelijkse realiteit."

Na onderzoek werd er tot nu toe geen enkel spoor teruggevonden over dit gebeuren, geen proces-verbaal, geen enkele verklaring. Wat was de reden van dit onbehoorlijke gedrag? Het enige dat blijft hangen, zijn slechte herinneringen en jongeren die weer eens een desillusie in het systeem opliepen.

Recente gebeurtenissen in deze complexe wereld hebben duidelijk aangetoond dat er dringend behoefte is aan een herverdeling van de actuele rijkdom, van een duidelijk rechten- én-plichtensysteem voor iedereen, met wederkerigheid, verantwoordelijkheidszin, interculturele engagementen, ... maar ook dat er nood is aan verbeelding en dromen. Jongeren moeten absoluut kunnen dromen van een waardige toekomst. Ze moeten ook kunnen geloven dat ze zelf aan deze toekomst kunnen bouwen. Daarvoor is wederzijds respect en vertrouwen onontbeerlijk. Maar hoe wil men dat jongeren die zonder enige reden worden opgepakt, racistisch behandeld en mishandeld, niet hun middelvinger opsteken? Wat is dan nog de functie van ons soort initiatieven?

Politie moet gelijk welk crimineel gedrag efficiënt en, indien nodig, ook hard aanpakken. Maar politie moet ook geloofwaardig en dus respectvol zijn. Mensen kunnen enkel aangehouden worden op basis van grondige redenen. Een bruin gezicht is hiervoor toch geen afdoende reden? Politie moet kunnen communiceren met de bevolking, en dus ook met deze 'jonge Marokkaantjes'. De vele 'vreemde' politieagenten, die ver buiten de stad wonen en dikwijls weinig affiniteit hebben met deze stad moeten een betere 'inburgeringscursus' krijgen. Een intensieve training intercultureel en geweldloos communiceren lijkt me hierin onontbeerlijk. Er moet ook echt werk gemaakt worden van een gemengd politiekorps, met veelkleurige agenten die representatief zijn en met wie de bevolking zich kan identificeren. Er wordt blijkbaar moeite gedaan door de politie om het korps aan te passen. Maar het aantal kandidaten blijft beperkt en weinigen geraken door de selecties. Naar aanleiding van een recente studie van het Antwerpse politiekorps blijkt daar een grote drempel te bestaan door racisme binnen het korps.

Bepaalde agenten blijken te weigeren om met een "gekleurde" collega correct samen te werken. Naar aanleiding van dit relaas vrees ik dat dit in Brussel ook zo is. Waar moet je als jonge Marokkaanse Brusselaar de moed vandaan halen om te gaan werken in een racistische omgeving? Of wat te doen met de angst om verstoten te worden door je vrienden als verrader?

De politie is een van de grote publieke werkgevers van deze stad. Ze is dan ook, zoals andere overheidsstructuren, verplicht om werk te geven aan Brusselaars, ongeacht de huidskleur. Hiervoor moeten alle middelen ingezet worden. Een eerste stap is het huidige intern racisme radicaal te bestrijden.

Wie wou er als kleine jongen geen politieagent worden om zo het kwade te kunnen bestrijden? Mogen alle jonge Brusselaars hier ook van dromen?
--------------------------
Wim Embrechts, directeur Art2work