Zinvol omspringen met werkervaringen uit herkomstland

Samen met Afrikaanse organisaties en het Vlaams-Afrikaans Huis Kuumba richtte Unizo, de Unie van Zelfstandige Ondernemers, zopas African Value op, een platform om (werk)ervaringen uit het land van herkomst te delen en op waarde te schatten. Anton Van Assche van Unizo legt uit.

African Value vertrekt van de vaststelling dat de Afrikaanse ervaringen weinig bekend en weinig begrepen zijn, en daarom zelden op waarde worden geschat. De successen, teleurstellingen, troeven en moeilijkheden en alles wat migranten hier en in het land van herkomst hebben beleefd, versterken hun professionele achtergrond en helpen hun om activiteiten in Brussel en in heel Europa te ontwikkelen. Het Platform roept de Brusselse economie op om meer beroep te doen op deze ervaringen. Of: waarom je oude schoenen niet mag weggooien, als je in Brussel nieuwe hebt gekregen.

African Value is van mening dat ervaringen uit het herkomstland, die op het eerste gezicht misschien nutteloos lijken in Brussel of onaangepast zijn aan de Belgische arbeidsmarkt, niet onbenut mogen blijven. Een advocaat uit Kinshasa of een boekhoudster uit Lubumbashi brengt zelden een diploma mee dat in België voor hetzelfde beroep erkend wordt. Maar dat wil nog niet zeggen dat deze opleiding of ervaring geen richting kan geven aan het beroepstraject in Brussel.

Het is voor begeleiders van werkzoekenden en kandidaat-ondernemers of werkgevers van belang deze ervaring te bespreken en te analyseren. Daarbij kunnen ze vragen stellen als: "Hoe lang heeft u boekhouding gestudeerd?" - "In welk soort structuur was u boekhouder? Een kmo of een administratie?" - "In welk domein van de boekhouding hebt u het meest gewerkt?" Door dit soort (open) vragen krijgt de migrant de kans om ons een beter beeld te geven van de omgeving waarin hij of zij gevormd is, gestudeerd of gewerkt heeft en activiteiten en talenten heeft ontwikkeld. Die ervaringen kunnen vermeld worden in het cv, ook zonder dat het diploma (al) erkend is. Met die kennis zal een begeleider van werkzoekenden en kandidaat-ondernemers of een werkgever zich een beter beeld kunnen vormen en een aangepast beroepsproject kunnen voorstellen, ten gunste van de onderneming of de organisatie waar de werkzoekende aan de slag wil.

Het Platform African Value organiseerde eind mei een eerste debatdag rond het belang van ervaringen uit het land van herkomst. Het was de bedoeling om enkele kenmerken die Afrikanen als waardevol beschouwen voor het ondernemerschap en de arbeidsmarkt in Brussel, zo te formuleren dat ze herkenbaar worden voor de werkgever, de klant of anderen. Zo'n oefening is uiteraard heel delicaat; de persoonlijke kenmerken van een persoon blijven belangrijker dan cultuureigen karakteristieken. 'Je suis noir et je n'aime pas le manioc' kan nog altijd! Het Platform African Value heeft een economische benadering, geen culturele.

Stiptheid
Het onvermijdelijke thema van de stiptheid en het omgaan met tijd kwam op de debatdag natuurlijk ter sprake. Ook de weerstand van een Afrikaan om een persoon niet enkel als mens, maar ook als object te benaderen, is een troef. Beide kenmerken zijn volgens de deelnemers uitingen van de waarden die iemand van zijn ouders meekrijgt, en die worden als normaal en goed beschouwd. Ze zijn ook verbonden met de omgeving in het land van herkomst, waar bijvoorbeeld de factor 'tijd' moeilijk te beheersen is. Maar doordat een tweede generatie in een andere omgeving opgroeit, zullen de praktijken veranderen. "Het is mijn zoon die me zegt dat ik moet vertrekken om niet te laat te zijn," vertelde een van de deelnemers. De meeste deelnemers stelden vast dat ze terecht waren gekomen in een maatschappij waarin iemand wordt omschreven door wat hij/zij doet, eerder dan door wat hij/zij is. De ervaringen uit het land van herkomst goed omschrijven is dus van het grootste belang.

Het kenmerk dat het meest ter sprake kwam, was de creativiteit en het 'inspelingsvermogen' van Afrikanen, de capaciteit om kansen en oplossingen te zien die anderen niet zien. De kracht om in een uitzichtloze situatie het perspectief te blijven zien. De bereidheid om risico te nemen, zonder vooraf te weten wat de uitkomst zal zijn. Dat is niet hetzelfde als ondoordacht of onvoorbereid te werk gaan; het gaat om het aanvaarden van een resultaat dat mogelijk afwijkt van het vooropgestelde. Aanvaarden dat de omstandigheden en de mensen die aan de actie deelnemen, het resultaat beïnvloeden. Maar ook het vertrouwen dat het resultaat positieve elementen zal bevatten. Zo vinden weinig Afrikanen het bijvoorbeeld een probleem om deel te nemen aan een activiteit zonder duidelijk programma, omdat ze vertrouwen op de meerwaarde van de ontmoetingen met anderen en de inbreng die ze zullen kunnen bieden. Dit inspelingsvermogen is het meest nodig in de 'kwetsbare ruimtes': de ruimtes met weinig zekerheden of langetermijnperspectieven, zonder vooraf bekende partners of zekere inkomsten. Dit 'inspelingsvermogen' is een competentie die veel migranten bezitten. In de Brusselse internationale stedelijke economie, waar uitdagingen om flexibiliteit, creativiteit en aanpassingsvermogen vragen, is deze eigenschap een onmisbare troef.

Anton Van Assche, consultant Unizo