KVS brengt voorstelling in Palestina

Van 14 tot en met 29 april liep in Ramallah en op andere plekken in Palestina en Israël het Ramallah Contemporary Dance Festival met op de affiche onder andere ‘The Royal Flemish Theatre’. Jawel, de KVS, met de voorstelling Badke. Het is een bijzondere voorstelling, gemaakt met Palestijnse dansers. Als er nu een belletje gaat rinkelen, dan is dat niet verwonderlijk, want Badke is op verplaatsing in première gegaan en stond in september vorig jaar in Brussel op het programma.

I k ontmoet Hildegard De Vuyst, dramaturge van de Koninklijke Vlaamse Schouwburg, op de binnenkoer van het American Colony Hotel, een instituut in Oost-Jeruzalem. Met het woord ‘binnenkoer’ doe ik de plek niet echt de eer aan die ze verdient: het is een oase van groen, stilte en lekker eten. De drukte van de stad en het conflict kan je hier even laten voor wat ze is.

Oost-Jeruzalem en bij uitbreiding Palestina is al lang geen onbekend terrein meer voor De Vuyst. In 2004 bracht ze voor het eerst een bezoek aan de stad en de regio. Toen nog in het kielzog van Alain Platel, die er een workshop hedendaagse dans kwam geven. “Dat bezoek is lang blijven nazinderen”, zegt De Vuyst.

Een tweede bezoek liet dan ook niet lang op zich wachten. In 2005 kwam er een nadere verkenning van het terrein, daarop volgde een reeks workshops in 2007, 2008 en 2009 die op hun beurt dan uiteindelijk uitgemond zijn in het maken van een eerste productie in 2011, Keffiyeh/Made in China en nu met een tweede, voorlopig laatste productie, Badke.

Naast KVS-dramaturge Hildegard De Vuyst werken nu, in de plaats van Alain Platel, choreografen Koen Augustijnen en Rosalba Torres Guerrero van Les Ballets C de la B nauw samen met de Palestijnse dansers. Het is een regelrecht avontuur dat niemand onbetuigd laat. Het trio heeft ondertussen een hechte band opgebouwd met Palestina, met de harde realiteit die hier heerst, maar ook met de schoonheid van de streek en de ongelooflijke openheid en gastvrijheid van de mensen. Voor hen is het” telkens weer thuiskomen” als ze hier komen werken, zo zegt De Vuyst.

Palestina is al die tijd op de radar van de KVS gebleven, omdat Brussel veel te maken heeft met Palestina. Dit is niet een “ver-van-mijn-bed-show.” In Brussel wonen nogal wat Arabieren, die rechtstreeks of onrechtstreeks met het lot van de Palestijnen verbonden zijn.” Palestina is voor hen een mythische plek en het conflict is er één waarmee zij zich identificeren”, aldus De Vuyst. Die jongeren vormen al veel langer dan vandaag het doelpubliek van de KVS. Het is dus niet meer dan normaal dat er ook in een Brussels theaterhuis ingezoomd wordt op Palestina.

Het individu
Om de voorstelling te realiseren ging de KVS in 2006 een samenwerking aan met de Qattan Foundation. De samenwerking steunt op drie poten: ze is multidisciplinair, op lange termijn en ze richt zich op het individu, niet op de verschillende organisaties, die zich in op de Westelijke Jordaanoever met podiumkunsten bezig houden. Er moest ook uitwisseling zijn tussen Brussel en Ramallah, waar de Qattan Foundation zijn zetel heeft, en bij uitbreiding, de hele Westelijke Jordaanoever en Jeruzalem. De nadruk op het individu was belangrijk omdat er binnen de bestaande organisaties nogal wat dingen niet mochten/konden uit angst om niet ernstig genomen te worden. Bovendien was er maar weinig plaats voor persoonlijke ontwikkeling binnen de structuren zoals ze bestonden. Met workshops en langere stages heeft de KVS hier voor een andere weg gezorgd.

Die individuen zijn er ondertussen. Het multidisciplinaire ook – naast dans zijn er ook schrijfsessies voor theater en theaterworkshops. Je kan, denk ik , ook al terecht spreken over lange termijn. De voorstelling die de dansers nu voor het eerst voor eigen publiek brengen, kreeg de naam Badke. Het is een omkering van Dabke, een traditionele, iconische, folkloristische dans. Die ziet er nu lichtjes anders uit. Hij is ontheven van zijn volkse karakter. Een beetje heiligschennis toch als je weet hoe er hier naar de Dabke gekeken wordt. Een omkering van de letters in de naam van de dans drong zich op. De voorstelling is in wereldpremière gegaan in Zürich, heeft in Amsterdam gestaan en op andere Nederlandse podia, was in Brussel te zien en is nu rijp voor Palestina. Spelen voor eigen volk vraagt net dat ietsje meer.

Tien kleine Palestijnen
Er zouden oorspronkelijk elf dansers vanuit verschillende hoeken van het land op het podium staan, maar omwille van een paar ‘accidents de parcours’ en een paar organisatorische problemen is het een soort afvallingswedstrijd geworden. Zelfs een gewone dansvoorstelling op het getouw zetten is hier allesbehalve eenvoudig. Er zitten dansers bij uit Jenin, Nablus, uit het noorden van het land bij de Libanese grens, uit een vluchtelingenkamp. Maar alle Palestijnen hebben een zogenaamde Jerusalem ID of een ‘permit’ om zich te verplaatsen. Wat concreet betekent dat niet iedereen die zou willen meedansen in Oost-Jeruzalem ‘kan’ meedansen. Hetzelfde geldt voor de voorstelling in Nazareth-Israël. Palestijnen kunnen niet vrij bewegen. Dat vraagt enige creativiteit. “Ik hoop dat we op zijn minst kunnen tonen waar we zo hard aan gewerkt hebben”, zegt De Vuyst met een klein hartje.
The Palestinian National Theatre, hartje Oost-Jeruzalem, niet ver van het American Colony Hotel, waar ik Hildegard een week geleden voor het eerst zag. Zaterdag 26 april, zeven uur ‘s avonds. Er is veel volk komen opdagen voor de voorstelling. Heel veel volk. Het Belgisch Consulaat Generaal heeft ook uitnodigingen rondgestuurd en geeft een receptie achteraf. Wat het geheel een ‘officiële’ touch geeft. Iedereen is ‘excited’. Het publiek is opvallend jong. Ik had nooit gedacht dat er zo veel jonge mensen in Jeruzalem leefden. Er hangt energie in de lucht.

Staande ovatie
Vanaf de eerste seconde spat de kracht er af. De dansers zetten de zaal op zijn kop. Over een dik uur zal Badke een lang applaus en een staande ovatie in ontvangst mogen nemen! Er wordt gedanst op de klankband van een traditioneel trouwfeest. Mededelingen als “wil de Mitsubishi Jeep zich even verplaatsen” zijn in de compilatie blijven zitten. Wat regelmatig voor de nodige lachsalvo’s zorgt vanuit het publiek. De spirit van de Dabke zit er nog in, het gezamenlijke, opzwepende dansen, de solo’s in het midden van de cirkel, alleen is de invulling helemaal anders. Er zit maatschappijkritiek in, scènes van huiselijk geweld, seksualiteit.

Maar het is vooral bevrijdend, voor het publiek en voor de dansers. “Ik had nooit gedacht dat ik zo veel uit dans zou kunnen halen”, zegt Ayman Safia. Hij is klassiek geschoold en danst al een paar jaar musicals in Londen. “Maar dit is iets helemaal anders. I absolutely love it.”

Ook de gebroeders Smahneh geven het beste van zichzelf. “Mohammed is een sjamaan”, zegt Koen Augustijnen, die staat te glunderen na de voorstelling. “Dat is echt niet normaal.” De broers zijn afkomstig uit een vluchtelingenkamp op de Westelijke Jordaanoever en hebben zichzelf leren hiphoppen en breakdancen door naar YouTube-filmpjes te kijken. Farah Saleh is dan weer geboren in een Syrisch vluchtelingenkamp. Zij danst al een hele tijd, had zelf al een eigen klein gezelschap in Italië. Ze is grote fan van de zogenaamde bastaarddans van Alain Platel. “Ik heb mijn ding gevonden”, aldus Farah. De elf dansers van Badke zijn allemaal heel erg verschillend, maar er zijn twee dingen die ze gemeen hebben: het zijn allemaal Palestijnen. En verdomd goeie dansers.